Mehir nedir, ne demek? Mehir ne zaman verilir ve ne olarak istenir?

Mehir, erkeğin evlenirken eşine vereceği ya da verdiği para veya mala denir. Kur'an-ı Kerim'de erkeğin, evleneceği kadına mehir vermekle yükümlü olduğu ve verdiği mehiri geri almasının doğru olmadığı bilgisi yer almaktadır. Hanefîler mehiri imam nikahının sonucu olarak görür. Bu sebeple erkeğin, evleneceği kadına mehir vermesi şarttır. İmam nikahı esnasında mehir verilmeyeceği ifade edilmiş olsa bile erkekler, eşlerine mehir vermelidir. Nikah esnasında belirlenen mehire "mehr-i müsemmâ" adı verilmiştir. Eğer nikahta mehir belirlenmezse veya belirlenen mehir geçersiz sayılırsa kadın mehr-i misil hak eder. Söz konusu durumun ortaya çıkması halinde kadın, kendi konumundaki akrabaları ile aynı mehri almalıdır.

Mehirin ödenememe durumunda ise zamana göre mehr-i muaccel ve mehr-i müeccel olmak üzere ikiye ayrılması söz konusudur. Evlenen kadının mehr-i muacceli almadığı takdirde kocasının evine gitmemeye hakkı vardır. Mehr-i müeccel'in ödemesi soraya bırakılır.

Söz konusu mehrin ödenmesi için herhangi bir zaman belirtilmesi durumunda, mehir ödenmelidir. Eğer zaman kararlaştırılmamış ise nikahın ardından mehir muacceliyet ödenmelidir. Eşler boşanırsa koca, kadına mehir ödemekle yükümlüdür. Ölümün söz konusu olduğu durumlarda ise mehir, bırakılan mirastan alınır. Mehir olarak maddi, manevi her türlü menfaat talep edilebilir. Hanefilere göre mehir en az 10 dirhem (o zamanlara göre yaklaşık iki koyun bedeli) Mâlikîler için ise 3 dirhem gümüş olarak belirlenmiştir. Şâfiî ve Hanbelî hukukçular mehrin alt veya üst sınırını belirlememiştir. Alt ve üst sınıfın olmadığı hakkında Hanefî ve Mâlikîler de diğer iki mezhep ile aynı fikirdedir.

Hz. Ömer halife iken evlilikleri kolaylaştırmak adına mehre üst sınırlaması getirmek istemiştir. Ancak bir kadın "…Onlara kantarla vermiş olsanız da hiçbir şeyi geri almayın..." (Nisâ, 4/20) âyetini dile getirmiştir ve sözler Hz. Ömer'in düşüncesinden vazgeçmesine neden olmuştur.

Mehirin amacı kadının evliliğe sıcak bakmasını sağlamak ve onun kendisini maddi yönden güçlü hissetmesini sağlamaktır. Kocanın, eşine mehir vermemesi durumunda ve kadının eşine bu sebeple hakkını helal etmemesi durumunda o erkek kul hakkı yer.