Menisküs sadece sporcuları vurmuyor

Teknolojik gelişmelerle tamir edilmesi mümkün olan menisküs yırtıklarının artık daha kolay tedavi edildiğini söyleyen Liv Hospital Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Uğur Haklar “Menisküslerin yırtılması için kişilerin farkında olduğu veya olmadıkları mutlaka anormal bir zorlanma olmuştur. Örneğin, çocuğu ile yerde oynamaya çalışan ebeveynler, nadir spor yapanlar, iri ve güçlü köpek dolaştıranlar ve bahçeyle uğraşanlar menisküslerini yırtabilirler” diyor.

Menisküsler neden yırtılır?

Mutlaka anormal bir zorlanma vardır. Menisküs yırtığı olan kişilerin yarısı neden yırtıldığını bilir ve hatta yırtılma sesini duyar ama diğer yarısı menisküslerinin nasıl yırtıldığını farkına varmaz. Bağları kopuk ve dizlerinin sağlamlığı azalmış kişilerde menisküs yırtığı çok daha sık görülür. Menisküsler, yırtılmaları durumunda ağrı, şişlik ve takılma yapabilirler. Semptom vermeyen menisküs yırtıkları nadir görülebilse de, yırtık menisküsler oluşturacağı mekanik sorunlar nedeniyle kıkırdaklarımıza zamanla zarar verirler

Halı sahalar daha fazla menisküs sorunlarına neden oluyormu?

Çim saha futbol oynamak için en sağlıklı ortam. Sonuçta halı saha suni çim ve diz sorunları halı sahalarda daha fazla görülüyor. Halı sahalarda istenmeyen bir şekilde ayaklar takılabiliyor, dizler dönebiliyor, bağlar kopabiliyor, menisküsler yırtılabiliyor, kıkırdaklar bozulabiliyor. Sahadan daha da önemlisi insanlar vücutlarını çok iyi tanımalılar. Hazır vücutlarla spor yapmalılar. Sporda insanlar grafiklerini her zaman yavaş yavaş yükseltmeli. Birden bire aşırı spor yapmamalılar.

Menisküs yırtıklarında en son tedavi yöntemleri

Menisküsler conta gibi, amortisör gibi yukarıdan gelen yuvarlak kemiği kucaklayan alttaki düz kemiği çukurlaştıran çok önemli dokulardır. Bu dokuların da diz için önemi çok büyük. Menisküs yırtığı olduğunda uygulanan 4 tedavi yöntemi var.
Yırtık parçanın çıkarılması: Menisküs yırtık parçası, tamir edilemeyebilecek gibiyse menisküsün genellikle % 20-25 kadarının çıkartılması genellikle iyi bir çözüm oluyor ve genellikle 10 -20 yıl boyunca sorun yaratmıyor. Cerrahinin başarıyla yapılması, fazla menisküs dokusunun çıkarılmaması, eğer hasta çok kilolu değilse ve kıkırdaklarında da bir hasar yoksa genellikle uzun yıllar şikayeti olmuyor. Dizin içinden orijinal menisküs dokusunun çıkarılması tabii ki iyi değil. Ama kabul edeceğimiz ve edemeyeceğimiz sınırlar var.

Menisküs yırtıklarının dikilmesi: Menisküs dokusu düzgün ve uygun yırtıksa ideali menisküsü dikmektir. Diktiğimiz zaman menisküsün yırtık parçasını çıkarmamış ve dizde bırakmış oluyoruz. Menisküsü tamir ettiğimiz zaman kaynama şansı maalesef yüzde 100 değil. Menisküs yırtıklarını diktiğimizde başarı şansımız yaklaşık yüzde 90. Yüzde 10 ihtimalle kaynamayabiliyor ve malesef tekrar ameliyat yapılması gerekebiliyor.

Menisküs implantları: Dünyada ortopedik cerrahinin yeni uygulamalarından biri. Menisküsten yüzde 30-40’tan fazla menisküs dokusu çıkarıldıysa o zaman yerine poliuretandan yapılmış suni menisküs dokusu konabiliyor. Bu suni menisküs dokusu oraya konduğu zaman birçok multipatent hücreyi içine alıyor ve menisküse benzer fibroz bir doku oluşturuyor. Bu materyal 5 yıl süresince vücut tarafından yavaş yavaş yok ediliyor. Geride kalan menisküse benzer fibroz doku menisküs görevini üstleniyor. Bu yeni materyalden yapılmış menisküs implantları dünyada da 2010 yılından sonra kliniklerde kullanılmaya başlandı. Bu yüzden uzun dönem sonuçlarını bilmiyoruz. Ama dünyada yaygın şekilde uygulanmaya başlandı.

Menisküs Transplantasyonları (Nakilleri): Menisküsün yüzde 80’inden fazlası çıkarılmak zorunda kalındıysa menisküs nakli söz konusu oluyor. Menisküs nakli hastanın sağ tarafıysa sağ, solsa sol, iç menisküsse iç, dış menisküsse dış olacak şekilde uygun boyutlarda menisküs allegroflerinin akredite olmuş Amerika’daki doku bankalarından sipariş vererek getirtiyoruz. Bu menisküsler eksi 80 derecelik soğuk zincirle geliyor. Dokuları artroskopik cerrahiyle dizlerin içine yerleştiriyoruz ve menisküsleri eksilmiş dizlerin menisküslere kavuşmasını sağlıyoruz. Bu ameliyatlara da yaklaşık 2.5-3 yıl önce başladık. Sonuçlar oldukça başarılı. Uygun hastalarda da bu tedavileri uyguluyoruz.

Menisküs nakli için yaş sınırı var mı?
Menisküs nakli ve menisküs implantı yapmak için hastaların 45-50 yaşından küçük olması tercih nedeni. İleriki yaşlardaki çözümlerimiz daha farklı. Ama doku bankaları menisküsleri 30 yaşından küçük kadavralardan temin ediyor.

Merdiven çıkıp inmek dizlere zarar veriyor mu?
Merdiven inip çıkmak dizleri sağlam olan ve kilolu olmayan biri için zararlı değil. Ama merdiven yüksekliklerinin 16 en fazla 17 santim olması gerekiyor. Daha yüksek merdivenler dizlerimiz için daha fazla yük teşkil eder.

Kimlerde menisküs yırtığı daha sık görülüyor?
- Çocuğu ile yerde oynamaya çalışan anneler ve babalarda,
- Çömelerek iş yapanlarda,
- Ağır demir kapıları açmaya çalışanlarda,
- Güçlü köpeklerini dolaştırmaya çıkaranlarda ,
- Ayaklarını masa gibi yüksek bir yere koyup çıkmaya çalışanlarda,
- Öncesinde kılmayıp, emekliliğinde 5 vakit namaz kılmaya başlayanlarda ,
- Hafta sonu sporcularında (Özellikle halı saha sporcuları)
- Bahçeli evde bahçe ile uğraşanlarda,
- Fotoğraf karesi yakalamak için uzun süre çömelerek bekleyen fotoğrafçılarda,
- Zil çalıp oturduğu yeden aniden kalkıp koşanlarda