Merkez Bankası 3’üncü Çeyrek Ödemeler Dengesi Raporunu Açıkladı

Merkez Bankası’nın 2015 yılı 3’üncü çeyrek Ödemeler Dengesi Raporu’nda, cari işlemler açığının, 2015 yılı üçüncü çeyreğinde daralma eğilimini hızlandırarak devam ettirdiğini açıkladı.Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2015 yılı 3’üncü çeyrek ’Ödemeler Dengesi Raporu’nu yayımladı. Buna göre; cari işlemler açığı, 2015 yılı üçüncü çeyreğinde daralma eğilimini hızlandırarak devam ettirdi. Cari açık ve altın hariç cari açık bu dönemde paralel hareket etti. Enerji ürünleri ithalatındaki gerileme, cari açıktaki iyileşmenin temel nedenini oluşturdu. Hizmetler dengesi ise net seyahat gelirlerinde ortaya çıkan düşüşün etkisiyle cari açığın azalma eğilimine yaptığı olumlu katkıyı azalttı.Altın hariç ihracat 2015’in üçüncü çeyreğinde azalış eğiliminde oldu. Bölge ülkelerinde ortaya çıkan jeopolitik ve ekonomik gelişmeler nedeniyle Irak’a ve Rusya’ya yapılan ihracatın yüksek oranda gerilemesi ile avro/dolar paritesindeki gelişmeler, ihracatın bu çeyrekteki azalış eğiliminin temel nedenlerini oluşturdu. Diğer taraftan, Rus rublesinde görülen önemli değer kaybına paralel olarak bavul ticareti gelirleri 2015 üçüncü çeyrekte, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, azalışını devam ettirdi. Altın ihracatı ise 2014 yılı aynı dönemine göre artış gösterdi.Altın hariç tutulduğunda, ithalat harcamalarında 2014’ün üçüncü çeyreğinde başlayan azalış eğilimi, geçen yılın üçüncü çeyreğinde hızlanarak devam etti. Düşen enerji fiyatlarının enerji ithalat faturasını düşürmesi, ithalattaki gerilemenin temel nedenini oluşturdu.Rapora göre altın ithalatı ise 2015 üçüncü çeyrekte, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre bir miktar arttı. Cari işlemler hesabının dış ticaretten sonra en önemli belirleyicisi olan hizmetler kalemi geçen yılın üçüncü çeyreğinde azalma eğiliminde oldu.Geçen yılın üçüncü çeyreğinde Rusya’dan gelen turist sayısında görülen önemli düşüşe rağmen, Almanya, İran gibi diğer ülkelerden gelen turist sayısındaki artış ile toplam gelen turist sayısındaki gerileme sınırlı oldu. Gerek ortalama paket tur harcamasında görülen azalış, gerekse avro ve rublenin değer kaybetmesinin yol açtığı olumsuz parite etkisi ile net seyahat gelirleri önemli oranda düşüş gösterdi. Bu durum, hizmet gelirlerinin azalış eğilimine girmesinin en önemli nedeni olarak görüldü.CARİ İŞLEMLER HESABININ FİNANSMANIRapora göre, 2015 yılının üçüncü çeyreği, küresel risk iştahının değişken seyrettiği bir dönem oldu. Küresel iktisadi faaliyetteki zayıf seyrin ve ayrışmanın devam etmesinin yanı sıra, para politikalarındaki belirsizliklerin yol açtığı finansal oynaklık bu dönemde küresel risk iştahını olumsuz etkileyen temel faktörler oldu. Diğer taraftan, Suriye’de süregelen olumsuz jeopolitik siyasi gelişmelerin bu dönemde de yoğun olarak devam etmesi, finans hareketlerine etki eden Türkiye’ye özgü bir unsur olarak öne çıktı.Ödemeler dengesi finans hesabına ana başlıklar itibarıyla bakıldığında, 2014 yılı başından bugüne süre gelen doğrudan yatırım girişlerindeki düşük düzeydeki yatay seyir, 2015 yılının üçüncü çeyreğinde büyük tutarlı birkaç girişinde etkisiyle yerini artışa bıraktı. Portföy yatırımları ise, küresel risk iştahındaki kötüleşmeye paralel çıkış yönlü hareket etmeye devam etti. Diğer yatırım girişlerinde ise gerek bankacılık gerek diğer sektörlerin tahvil dahil borç çevirme oranları, 2015 ikinci çeyreğe göre bir miktar azalmasına rağmen, 100 düzeyinin üstündeki seviyelerini korudu.Finansman unsurlarının kalitesi yönünden bakıldığında; doğrudan yabancı yatırım girişleri 2015 ikinci çeyreğe ve bir yıl öncenin aynı dönemine göre önemli oranda iyileşirken, diğer tüm unsurların bir önceki çeyreğe yakın düzeyde gerçekleştiği gözlendi.Doğrudan yatırım girişlerinde, 2015 ikinci çeyrekte görülen yavaşlama, 2015 üçüncü çeyrekte yerini artışa bıraktı. Bu durum, doğrudan yatırımlarda genel bir eğilim değişikliğinden ziyade, büyük miktarlı az sayıda işlemin bir sonucu olarak gerçekleşti.Geçen yılın üçüncü çeyreğinde, Avrupa Birliğinin (AB) yanı sıra enerji ihracatçısı ülkelerde büyümeye yönelik ortaya çıkan endişeler, gelişmekte olan ülkelere yönelik portföy akımlarına etki eden temel unsurlar oldu.Enstrüman bazında bakıldığında, dönem toplamında, hisse senetleri ve borç senetleri dahil olmak üzere hemen tüm ana kalemlerde net çıkışlar gerçekleşti.Gerek bankacılık sektörünün gerekse diğer sektörlerin yurt dışından kredi türü borçlanmalarında, 2015 yılı üçüncü çeyreğinde arz yönlü bir kısıt gözlenmedi. Geçen yılın 3. çeyreğinde bankacılık sektörü toplamda net borçlanıcı olurken, 2015’in ilk çeyreğinde başlayan kısa vadeli kredi borçlanmasından uzun vadeli borçlanmaya kayış, üçüncü çeyrekte de devam etti.Bu gelişmede, TCMB’nin bankaların yurt dışı borçlanmalarının vadesini uzatmaya yönelik yaptığı düzenlemelerin etkisi olduğu düşünüldü. Öte yandan, diğer sektörler, ağırlığı uzun vadede olmakla birlikte hem kısa, hem uzun vadeli kredilerde net borçlanıcı yönde hareket etti. Her iki sektörün borç çevirme oranları, 2015’in üçüncü çeyreğinde 100’ün üzerinde seyretmeye devam etti. Geçen yılın ilk iki çeyreğinde azalma eğiliminde olan TCMB rezerv varlıkları, üçüncü çeyrekte özellikle temmuz ayında görülen sermaye girişlerinin etkisi ile arttı.