Merkez Bankası Danışmanından "döviz Kuru" Değerlendirmesi

HALUK YÜKSEL - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Danışmanı Prof. Dr. İlker Parasız, "Son olaylarda dolar ve avro hızlı yükseldi. Herhangi bir kriz nedeniyle oluşan belirsizliklerden dolayı böyle fiyat sıçramaları olabilir fakat bu sıçrayan fiyatlar orada kalmaz. Mutlaka olması gereken yere geri döner" dedi. Parasız, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'de yaşanan son gelişmelerin ekonomideki yansımalarına dikkati çekerek, olası risklere rağmen 2014 yılı için çok ümitsiz olmadığı söyledi. Merkez Bankasının, döviz kurlarındaki artışların oluşturduğu sıkıntıların çözümü için en iyi yolu bulacağını belirten Parasız, "Merkez Bankasının bünyesini çok iyi bildiğim için başta Başkan olmak üzere hepsi seçme insanlar. Yani çok kaliteli bir kadro var; ülkenin kreması, Türkiye'nin hakikaten kreması. Gerek dünyanın gerek ülkenin istatistikleri ellerinde. Sonuç itibarıyla nabız yokluyorlar. En iyi çözümü de bulacaklarına inanıyorum" diye konuştu. Parasız, Merkez Bankasının sürece hakim olduğunu vurguladı. "Hedefi aşma etkisi"ne değinen Parasız, şöyle devam etti: "Son olaylarda dolar ve avro hızlı yükseldi. Herhangi bir kriz nedeniyle oluşan belirsizliklerden dolayı böyle fiyat sıçramaları olabilir fakat bu sıçrayan fiyatlar orada kalmaz. Mutlaka olması gereken yere geri döner. Teknik tabiriyle buna 'hedefi aşma etkisi' diyoruz. Yani bir hedef var. Bu hedefin ötesine geçmiş bu ama neden geçmiş? O an için bir durumdan dolayı geçmiş. Böyle devam eder mi? Etmez. Tekrar ne olacak? Olağan düzeyine, trendine geri dönecek. Bu trende de kim hakim? Merkez Bankası hakim." Merkez Bankasının şu ana kadar önemli ölçüde döviz sattığını anımsatan Parasız, buna rağmen bankanın sene başında 100 milyar dolar olan döviz rezervlerinin 130 milyar dolara yükseldiğini, elindeki döviz rezervinin büyüdüğünü belirtti. - "Dolar kuru 2,00'lara doğru gelir" Parasız, Merkez Bankasının uyguladığı bir "rezerv opsiyon" mekanizmasının olduğunu ifade ederek, şöyle konuştu: "Onun kompozisyonunda döviz de var. Bankalar, Merkez Bankasında döviz tuttular onun için arttı; bir. İkincisi Merkez Bankası, Eximbank kredilerini artırdı; 10 milyar dolara çıkardı galiba. Bunu ihracatçılara TL olarak veriyor, döviz olarak geri alıyor. Şimdi ihracatçı satıyor, TL olarak kullandığı parayı TL olarak iade etmiyor, döviz olarak veriyor. Bu nedenle de Merkez Bankasının rezervleri arttı. Diyelim ki sene başında 100 milyar dolardı, şimdi 130-135 milyar dolar. 35 milyar dolarlık satım yapsa ne yapar piyasa? Dolar hemen pat diye 2,00'ın altına düşer. O zaman da 'Rezervler satılır mı?' itirazı gelir. Onun için Merkez Bankası bunu böyle kullanmıyor ama o potansiyel var. Bu birinci silah. İkinci silah; faiz silahı. Faizi yükseltir. Yabancı sermaye gelmek istiyorsa şimdiki durum belirsiz. Şu anda bakar, kollar, dünyada bu Amerika'nın çıkış programı, azaltıyor ya bu alımları, bunun sonucu diğer gelişmekte olan ülkeler, bize benzeyen, benzemeyen ülkeler, onların önümüzdeki günlerde faiz oranları belirlenecek. Şimdi bu faiz oranlarına göre bizim Merkez Bankası da şu anda örtük olarak artırdığı faiz oranını, açık olarak artırabilir." Merkez Bankasının elinde döviz kurlarını geri getirecek yeterli enstrüman bulunduğunu dile getiren Parasız, "Olayların durulmasını beklemek, paniklememek lazım. (Dolar kuru) 2,00'lara doğru gelir diyorum, gelir diye düşünüyorum" değerlendirmesinde bulundu. - "Elektrik ve doğalgaza zam" ile "kuraklık" riskleri Parasız, yeni yılda Türkiye'yi bekleyen olası risklere de değindi. Yerel seçimler nedeniyle elektriğe, doğalgaza zam yapılmadığına dikkati çeken Parasız, şunları kaydetti: "Şimdi elektriğe, doğalgaza zam gündeme gelecek; en azından nisan ayında. Nisan ayında elektriğe ve doğalgaza gelen zamdan, doğalgazdan dolayı çok etkilenmez ekonomi. Halk etkilenmez de ekonomi 6-7 ay sonra etkilenir, sanayi etkilenir mutlaka çünkü bir maliyet unsuru olacak. Bu bir risk. İkincisi havalar kurak gidiyor. Şubat ve nisan ayında bu kuraklık devam ederse, inşallah etmez, o zaman tarımsal ürünlerde bir fiyat artışı riski meydana gelebilir. Bu da bir risk." Parasız, Bu zamların bir taraftan maliyet unsuru olduğunu, diğer yandan da paranın satın alma gücünü azalttığı için talebi kısıcı etkisinin bulunduğunu anlattı. İki yönlü etkinin söz konusu olduğunu aktaran Parasız, "Bunlar hep hassas, ince hesap işleri. Onun için söylüyorum; ben de şu anda hesabı kitabı yapmadan konuşuyorum, piyasadaki birçok kişi de hesabı kitabı yapmadan konuşuyor ama Merkez Bankası, hesaba kitaba dayanarak konuşuyor" ifadesini kullandı.