Milletvekillerine konuşma yasağı geliyor

ANKARA (İHA) - TBMM Başkanı Bülent Arınç tarafından hazırlanan ve gruplara gönderilen İçtüzük değişiklik taslağı, önemli düzenlemeler içeriyor. Hazırlanan taslak, soruşturma önergelerinden komisyon çalışmalarına kadar pek çok değişiklik öneriyor.

186 maddelik İçtüzük, 173 madde olarak yeniden düzenleniyor. Hazırlanan taslağa göre, 186 maddelik İçtüzük, 173 madde olarak yeniden düzenleniyor.
TBMM İçtüzük Değişiklik Taslağı'nda getirilen önemli düzenlemeler şöyle:

- Oturumu yöneten başkanın izni olmaksızın milletvekilleri Genel Kurul'a hiç bir materyali sokamayacak, milletvekillerine dağıtamayacak.
- Komisyonlar, raporunu sunduğu tasarı veya teklif Genel Kurul'da görüşülürken istediği zaman geri çekemeyecek. Bunun için öncelikle Genel Kurul kararı gerekecek.
- Genel seçim nedeniyle TBMM'den geçirilemeyen tasarı ve tekliflerin kadük sayılmasına ilişkin düzenlemeye, cumhurbaşkanının o dönemde veto ettiği yasalar da eklendi.
- Yasama dönemi başında, önceki dönemde verilmiş Meclis araştırması ve Meclis soruşturması önerge ve raporları ile soru, genel görüşme ve gensoru önergeleri de hükümsüz sayılacak.
- Tasarı veya teklifler görüşülürken milletvekilleri, Anayasaya aykırılık önergeleri de dahil olmak üzere, her madde için 7 değil 5 önerge verebilecek.
- Temel yasa olarak kabul edilen tasarılar için milletvekilleri Anayasaya aykırılık önergeleri de dahil 2 yerine artık 5 önerge verebilecek.
- Seçimlerin yenilenmesi kararı, ancak savaş nedeniyle geri alınabilecek. Böylece, listelere giremeyen milletvekillerinin seçimlerin yenilenmesi kararının geri alınması için toplu girişimde bulunmasının önü kesilecek.
- Pratikte çok fazla önem taşımayan genel görüşmenin 'ön görüşmesi' işleyişi kaldırılırken, genel görüşmede ilk söz hakkının bu önergeyi veren parti grubu veya gruplarına ya da önergedeki birinci imza sahibi milletvekiline ya da onun göstereceği bir diğer milletvekiline ait olduğu düzenlemesi getiriliyor.

CUMHURBAŞKANININ KIYAFETİ
- Yeni seçilen cumhurbaşkanı, ant içme törenine gelirken siyah elbise giymek zorunda olmayacak.
- Yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına ilişkin dosyalar, Genel Kurul'un bilgisine sunulmak kaydıyla karma komisyona geri verilebilecek. Ayrıca, karma komisyon dokunulmazlığın kaldırılması istemlerini havale tarihinden itibaren en geç 3 ay içinde karara bağlayacak. Bu raporlar, gündeme alınma tarihinden itibaren en geç 3 ay içinde Genel Kurul'da görüşülecek.
- Söz ve eylemleriyle partisinin temelli kapatılmasına yol açtığı Anayasa Mahkemesi'nce saptanan milletvekilinin milletvekilliği, gerekçeli Anayasa Mahkemesi kararının Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihte sona erecek.
- Gizli oylamalarda da elektronik cihaz kullanılabilecek.
- Milletvekilleri için etik kurulu oluşturulacak. Etik kurul, Başkanlık Divanı'nın belirleyeceği davranış kurallarının ihlalini incelemek ve gerekirse soruşturmak üzere, en az 5 divan üyesiyle oluşturulacak. Kurul, kendiliğinden veya başvuru üzerine yapacağı inceleme ve/veya soruşturmayı 15 gün içinde tamamlayıp, hazırlayacağı raporu divan başkanlığına sunacak divan raporun verilmesini izleyen ilk toplantısında, raporda yer alan öneri ve tekliflerle ilgili kararını verecek.
- Milletvekillerine verilebilecek disiplin cezaları arasına, 'konuşma yasağı' da konuluyor.

ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ
- Anayasa değişiklik teklifinin görüşmeleri de yeniden düzenleniyor. Anayasa değişiklik tekliflerinin birinci görüşmesinde teklifin tümü üzerinde görüşme açılacak ve maddelerine geçilmesi oylanacak. Maddelerine geçilmesi, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun gizli oyuyla kabul edilmeyen teklif reddedilmiş sayılacak. Birinci görüşmenin sonunda teklifin tümü üzerinde oylama yapılmayacak. Teklifin ikinci görüşmesinde, teklifin tümü üzerinde görüşme açılmaksızın doğrudan maddelerinin görüşülmesine geçilecek. Teklifin ikinci görüşmesinde, maddelerin kabulü ve görüşmenin sonunda tümünün kabulü, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun gizli oyu ile mümkün olacak.
- Genel seçim sonuçlarının kesinleşmesinden sonra ilk Genel Kurul toplantısı için 5 gün beklenmeyecek. Sonuçların kesinleşmesinin ertesi günü milletvekilleri ilk toplantısını yapacak.
- Geçici Başkanlık Divanı'nda ikinci derecede en genç iki milletvekili, geçici olarak idare amirliği görevi yapacak.
- Meclis Başkanlığı için bir yasama döneminde iki seçim yapılacağı ve ilk seçilenin görev süresinin 2 yasama yılı olması korunurken, ikinci devre için seçilenin görev süresi, 'yeni milletvekili genel seçim sonuçlarının Yüksek Seçim Kurulu'nca ilan edildiği tarihe kadar' olarak değiştirildi.
- Parti gruplarının Başkanlık Divanı'nda temsiline açıklık getiriliyor. Başkanvekillikleri, oranı en yüksek olan siyasi parti grubundan başlanarak sıra ile dağıtılacak. TBMM üye tamsayısının salt çoğunluğuna sahip bir siyasi parti grubu bulunduğu takdirde başkanvekilliklerinin 2 adedi bu siyasi parti grubuna verildikten sonra kalan başkanvekillikleri, oranı en yüksek olan diğer siyasi parti grubundan başlanarak sırayla ile dağıtılacak.
- Parti grupları oranlarında değişiklik yaşandığında, komisyon ve Başkanlık Divanı'nın üye dağılımlarının nasıl yapılacağına açıklık getirildi. Böyle bir durumda Meclis Başkanlığı, üyesi azalan parti grubundan azalan sayıda üyenin çekilmesini isteyecek. Grup 7 gün içinde işlem yapmazsa Başkan, kurayla belirleyeceği ismi Danışma Kurulu'nda, kurulun toplanamaması durumunda ise katılanların huzurunda belirleyecek. İsmi belirlenen üyenin komisyon veya divandaki üyeliği Genel Kurul'a bildirildiğinde kendiliğinden sona erecek.
- Meclis başkanları için 110 milletvekilinin imzasıyla güvensizlik önergesi verilebilecek. Güvensizlik önergesi, gensoruların görüşüldüğü yöntemle karara bağlanacak.
- Olağanüstü toplantı için önerge verilmesi durumunda, toplantının 7 gün içinde mi yapılacağı yoksa istemin 7 gün içinde mi yerine getirileceği belirsizliğine son verilerek, TBMM Başkanı 7 gün içinde toplanmak üzere çağrıda bulunacak.

CUMHURBAŞKANINA VEKALET
- Cumhurbaşkanına vekalet ettiği dönemde Meclis Başkanı Genel Kurulu yönetemeyecek. Benzeri şekilde başkana vekalet eden başkanvekili de görüşmelerde oy kullanamayacak.
- Danışma Kurulu kararları, birleşimi yöneten başkan veya başkanvekili tarafından aynı birleşim içinde sonuçlandırılacak. Danışma Kurulu ve grup önerileri üzerinde 5'er dakika süreyle lehte ve aleyhte en çok 2'şer kişiye söz verilecek. Danışma Kurulu ve grup önerileri konusunda Genel Kurul'da işaret oyuyla karar verilecek.
- Danışma Kurulu, Anayasa ve İçtüzük hükümleri gereğince, belli bir sürede sonuçlanması gereken, muayyen bir veya birkaç konunun yer alacağı görüşme günleri tespit edebilecek.
- Danışma Kurulu, özel önem arz eden bir konunun belli bir günde görüşülmesini Genel Kurula teklif edebilecek. Bu konuda siyasi parti grupları, Genel Kurula öneri getiremeyecek.
- AB Uyum Komisyonu, ihtisas komisyonları arasına alınıyor.
- Komisyonlar, üyelerinin üçte biri tarafından teklif edilecek gündem üzerine, en geç 7 gün içinde ve belirtilecek gün ve saatte toplanmak üzere, başkanlarınca toplantıya çağrılacak.
- Tasarı ve teklifler ile kanun hükmünde kararnamelerin görüşülmesi sırasında, hükümet temsilcisinin bulunmaması sebebiyle, komisyon gerekli görürse, görüşme bir defaya mahsus ertelenebilecek. Erteleme, yazı ile Başbakanlığa ve ilgili bakanlığa bildirilerek, gelecek toplantıda ilgili temsilcinin hazır bulundurulması istenecek.
- Bir komisyon başka bir komisyona havale edilmiş veya kendisine tali komisyon olarak havale edilmiş tasarı veya teklifin esas komisyon olarak kendisine havale edilmesini isteyebilecek.
- Görüşülen tasarı veya teklifin konusu olmayan sair kanunlarda ek ve değişiklik getiren değişiklik önergeleri işleme konulmayacak. Görüşülen tasarı veya teklife konu kanunun, tasarı veya teklif metninde bulunmayan, ancak tasarı veya teklif ile çok yakın ilgisi bulunan bir maddesinin değiştirilmesini, çıkarılmasını, ek ve geçici madde eklenmesini isteyen ve komisyonun salt çoğunlukla katıldığı önergeler üzerinde yeni bir madde olarak görüşme açılacak.
- Başkanın teklifi ve Genel Kurul'un kararı üzerine, Genel Kurul'da tebrik, teşekkür, takdir ve temenni mahiyetinde konuşmalar yapılabilecek.

TBMM BİLDİRİSİ - Genel Kurul'da görüşülen bir konuyla ilgili olarak, tüm siyasi parti gruplarının imzaladığı ortak bildiri, 'TBMM Bildirisi' olarak Başkanlıkça yayımlanabilecek.
- Genel Kurul'da yoklama, elektronik cihazla yapılacak. Yoklama sonucunda, üye tamsayısının en az üçte birinin mevcut olmadığı anlaşılırsa, oturum en erken 15 dakika, en geç 1 saat sonrasına ertelenecek. Bu oturumda da toplantı yeter sayısı yoksa, birleşim kapatılacak.
- Başkanlığa gelen yazı ve önergelerde kaba ve yaralayıcı sözler varsa Başkan, gereken düzeltmelerin yapılması için o yazı veya önergeyi sahibine geri verecek.
- Başka bir kaynaktan kolayca öğrenilmesi mümkün olan veya tek amacı istişare sağlamaktan ibaret konulardaki sorular ile konusu, aynı dönemde soru önergesinden önce Başkanlığa verilmiş gensoru önergesiyle aynı olan sorular, Başkanlıkça kabul edilmeyecek. Soru önergesi verildikten sonra, soru önergesindeki hususlarla ilgili olarak gensoru önergesi verilmiş ve görüşülmüşse, ilgili soru önergesi işlemden kaldırılacak.
- Gizli görüşmelerin devlet sırrı olarak saklanabilmesi için başkanlık gerekli tedbirleri alacak. Ayrıca, bu toplantıların Genel Kurul'da kabul edilmesi şartıyla hükümetin önereceği kamu görevlileri de katılabilecek.
- Kapalı oturum tutanaklarının 10 yıl sonra 'yayınlanabileceği' hükmü değiştirilerek, 'yayınlanır' denilerek netleştirildi.
- Genel Kurul'un her ayın ilk 20 günü çalışması son 10 gün ise vekillerin bölgelerine gidebilmesi mümkün olacak. Ayrıca, salı, çarşamba, perşembe olan çalışma günlerine pazartesi de eklenecek. Bu arada 15.00-19.00 olan çalışma saatleri bir saat öne çekilerek, çalışmanın 14.00'te başlayarak 19.00'da sona ermesi mümkün olacak.
- Genel Kurul görüşmeleri sırasında soru ve cevap süresi 20 dakika ile sınırlı olacak.

ARAŞTIRMA KOMİSYONU
- Meclis araştırması komisyonunun raporunun görüşülmesi, dağıtılmasından iki gün geçmeden yapılamayacak ve 7 tam günden sonraya bırakılamayacak.
- Genel Kurul'da görüşülen meclis araştırması komisyonu raporu, başkanlık tarafından gereği için ilgili kurum ve kuruluşa gönderilecek. Bu kurum ve kuruluşlar, 6 aylık sürelerle söz konusu rapor hakkında yapılanları başkanlığa bildirecek. Başkanlık, bu bilgileri uygun zamanlarda Genel Kurul'un bilgisine sunacak.
- Meclis araştırması sırasında çalışmaları tıkayan 'devlet sırrı' veya 'ticari sır' engelini aşmak içinde bu tür bilgi ve belgelere ulaşılması halinde, ayrı bir rapor düzenlenmesi gündeme gelecek. Ancak bu raporlar dağıtılmayacak, komisyon raporunun görüşülmesine başlanmadan önce gerçekleştirilecek gizli oturumda Genel Kurul'a sunulacak.
- Soruşturma komisyonunun çalışmaları, Genel Kurulca kabul edilen soruşturma önergesinde belirtilen fiillerle sınırlı olacak. Ancak, soruşturma sırasında suç niteliğindeki yeni fiillerle karşılaşılması halinde soruşturma komisyonu, yeni fiillerin de soruşturma kapsamına alınmasını Meclis Başkanlığı kanalıyla Genel Kurul'dan isteyebilecek. Komisyonun bu yöndeki istemi, Meclis soruşturması önergesinin görüşülme usulüne göre karara bağlanacak.
- Hakkında soruşturma açılması istenen başbakan veya bakan, bir saatlik son söz hakkına sahip olacak; bu hakkın yazılı olarak kullanılması durumunda başkanlık, bu metni okutacak. Aynı önergede birden fazla bakanla ilgili soruşturma talebi varsa her bakan hakkındaki soruşturma istemi ayrı ayrı oylanacak.
- Aynen hakimlerin CMK'daki gibi davaya bakamayacağı hallerde olan milletvekilleri, soruşturma komisyonuna seçilemeyecek. Komisyon önergede yer almayan yeni fiilleri saptayarak, soruşturma istemesi durumunda bunun için Genel Kurul'da ayrı oylama yapılacak.