Mitolojideki "nazar boncuğu" Medusa ziyaretçilerini bekliyor

BİLAL ALTIOK - Burdur'un Gölhisar ilçesinde Kibyra Antik Kenti'ndeki 3 bin 600 kişilik odeonun orkestra bölümünü süsleyen yaklaşık 2000 yıllık dişi canavar figürü Medusa mozaiği ziyarete açıldı.

M.S 1. yüzyılın ilk evrelerine dayanan, mitolojide "Gözlerine bakan kötü niyetli kişileri taşa çevirdiğine" inanılan "yılan saçlı, keskin dişli, dişi canavar" olarak bilinen Medusa'yı tasvir eden "Opus Sectile" tekniği ile renkli mermerlerden inşa edilen mozaiğin dünyada benzeri bulunmuyor.

Antik dönemde konser alanı, meclis, mahkeme ve üzeri kapalı tiyatro görevi yapan Kibyra Odeonu'nun ortasını süsleyen Medusa mozaiği, 2000 yıllık ihtişamıyla ziyaretçileri büyülüyor.

Hava şartlarından zarar görmemesi için yılın 10 ayı üzeri uzman restoratörler tarafından 5 farklı katmanla kapatılan, Burdur kent merkezine 108 kilometre uzaklıkta bulunan Kibyra Antik Kenti'ndeki Medusa mozaiği, ağustos ayının sonuna kadar ziyaret edilebilecek.

Kibyra Antik Kenti Kazı Başkanı ve Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi (MAKÜ) Arkeoloji Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Şükrü Özüdoğru, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Medusa'nın bulunduğu yapı odeonda 2009 yılında kazı çalışmalarının başladığını, 2012 yılında yapının kazısının tamamlandığını belirtti.

Odeon yapısının restorasyon ve koruma projesinin Kültür ve Turizm Bakanlığınca hazırlandığını ifade eden Özüdoğru, "Bu yapının ortaya çıkmasıyla Kibyra ünlendi çünkü odeon gibi yapılar genellikle büyük antik kentlerde Efes, Miletos veya Atina gibi ünlü antik kentlerde olmasına rağmen Kibyra Odeon'u Türkiye'de orijinalinde üzeri çatıyla kapatılmış en büyük antik yapı konumunda." dedi.

Özüdoğru, 3 bin 600 kişilik odeon yapısının ortasını, renkli ince plak mermerlerden yapılmış Medusa mozaiğinin süslediğini vurgulayarak, "Bu mozaik kendi türünde yapım tekniği ile dünyada tek. Başka bir benzeri ne İtalya'da ne Yunanistan'da ne de antik Mezopotamya'yı kapsayan başka bir ülkede bulundu. Sadece Anadolu'da Kibyra'da biliniyor bu mozaik." bilgisini aktardı.

Medusa mozaiğinin M.S 1. yüzyılın ilk evrelerinden itibaren odeonun ortasını süslediğini vurgulayan Özüdoğru, 2012 yılında Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının proje desteği ile restorasyonunun yapıldığını, sadece yüzde beşlik kısmının tümleme geriye kalanının orijinal olduğunu söyledi.

Özüdoğru, mozaiğin bulunduğu yapının, antik dönemde yangın ve deprem felaketleri geçirdiğini dile getirerek, bunlara rağmen mevcut yapısı ile Türkiye'de en iyi korunmuş antik yapılardan biri olduğuna işaret etti.

Medusa'nun antik dönemde mitolojik, koruyucu bir figür olduğuna dikkati çeken Özüdoğru, şunları kaydetti:

"Roma İmparatorluğu döneminde özellikle mezar yapılarında kullanılıyor. Biraz zaman geçtikçe dekoratif anlamda da tercih edilen bir motif. Tabii mitolojiye göre Medusa tanrılarca cezalandırılmış çok güzel ölümlü bir kız aslında. Cezalandırıldıktan sonra çirkinleştirilmiş, kafasından yılanlar çıkan bir yaratığa dönüştürülüyor. Bu figürü koruyucu bir figür olarak bugünün nazar boncuğu olarak düşünebiliriz. Antik mitoloji inancında Medusa kendisine bakan kötü niyetli kişileri bakışlarıyla taşa çevirebilen bir figür olarak karşımıza çıkıyor. Bu yönüyle de belki mezarlarda dekoratif olmasının yanında koruyucu bir kimlik olarak da sıkça kullanılıyor."

- "Benzersiz bir mozaik"

Kibyra Odeonu'ndaki Medusa'nın "Opus Sectile" tekniği ile ince mermer plakalarla yapılmış benzersiz bir mozaik döşemesi olduğunu anlatan Özüdoğru, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Opus Sectile tekniği ile günümüze ulaşan bildiğimiz tek Medusa, Kibyra Odeon'unda. Medusa'yı görmek için talep çok, ziyaretçi sayımız son yıllarda arttı ancak Medusa'nın üzeri koruma amaçlı her yıl belli bir süre kapatılıyor. Yapının restorasyon çalışması Bakanlık nezdinde hazırlanıyor. Bu proje uygulamaya geçtikten sonra yapı (odeon) çatı örtüsüyle kapatıldıktan sonra yılın tamamında Medusa'yı sergileyebileceğiz."

Özüdoğru, Medusa'nın bulunduğu odeon yapısının önünde iki duvarla sınırlanmış, tabanı 540 metrekare olan sağlam ele geçmiş bir başka mozaik cadde de olduğunu söyledi. Özüdoğru, bu mozaiğin de Türkiye'de orijinal yerinde sergilenen en büyük mozaik döşemesi olduğunu dile getirdi.