Mogadişu'da susam yağını 200 yıldır develer sıkıyor

MOGADİŞU (AA) - NUR GELLE GEDİ - Somali'nin başkenti Mogadişu'da yaşayan Muhammed Dig, çağımızın teknolojik yöntemlerine rağmen, 200 yıldan daha eski bir geçmişe sahip geleneksel yöntemlerle susam yağı üretiyor.

Yağ, geleneksel yöntemlerle ahşap bir değirmene bağlı, gözleri kapatılmış bir devenin saatlerce dönüp susamları sıkmasıyla üretiliyor.

Değirmen sahibi Dig, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ailesinin uzun yıllardır bu mesleği yaptığını belirterek, 200 yıldan daha eski bir geçmişi olan susam yağı değirmeninin hiçbir değişiklik yapılmadan nesilden nesile aktarıldığını söyledi.

Kırsal alanlarda sanayinin artmasıyla mesleğe olan talebin azaldığını kaydeden Dig, geleneksel susam yağı üretimine ilginin son dönemde yeniden artmaya başladığına dikkati çekti.

Bu tür geleneksel üretim ürünlerine talebin artmasını, sanayi ürünlerindeki sağlığa zararlı koruyucu maddelerin bulunması ve ürünlerin kalitesinin bozulmasına bağlayan Dig, artan bu talebi karşılamak için, geleneksel susam yağı üretimini günde 20 litreden 60 litreye çıkarmayı hedeflediğini aktardı.

Bu mesleğin birçok kişi için kolay göründüğünü belirten Dig, bu işin modern ortamlardaki susam yağı üretiminden daha fazla çaba gerektirdiğini vurguladı.

Beyaz ve siyah olmak üzere 2 çeşit susam olduğunu ifade eden Dig, susamın, genellikle Somali'nin orta ve batı kesimlerinde yetiştirildiğini sözlerine ekledi.

- 4 saatte 20 litre susam yağı

Değirmen çalışanlarından Enver Yusuf, "Bu çok eski geleneksel bir işlemdir. Deveye bağlı ahşap değirmende, çıkarılan yağları kirden korumak için muazzam bir çaba gerekmektedir." diye konuştu.

Yusuf, devenin gözlerinin kapalı olması ve boynundaki ipin gerginliği sayesinde makineden uzaklaşmasının önlendiğini ifade ederek, devenin arkasında birçok deve bulunduğunu hayal ederek döndüğünü dile getirdi.

Değirmene bağlanan deve, daireler çizerek kesintisiz bir şekilde saatlerce yürüyebilmesi için bir buçuk ay eğitiliyor.

Devenin değirmen etrafında hiç durmadan 4 saat dönmesiyle 20 litre susam yağı çıkartılıyor.

Yorgunluklarını almak ve işlerine renk katmak için şarkılar eşliğinde çalışan 7 değirmen işçisi, değirmenin üst kısmındaki oyuktan yağları süzerek alıyor.

Bütün bu zorlu işlemlerin ardından iki tür susam yağı üretiliyor. Siyah ve beyaz olan bu susam yağları kullanım amacı, kalitesi ve fiyat bakımından farklılık gösteriyor.

- Susam yağı ilaç olarak da kullanılıyor

Modern yöntemlerle üretilen, tadı ve rengi kısa bir süre sonra içeriğindeki katkı maddelerinden dolayı değişebilen yağlara kıyasla geleneksel yöntemle üretilen bu yağ, altın sarısı rengini ve kokusunu yıllar boyunca koruyabiliyor.

Değirmen sahibinin daimi müşterisi Haşim Ahmed, susam yağının bulaşıcı hastalıklar, eklem ağrısı, kemik ağrısı, sıtma, karaciğer, baş ağrısı, cilt hastalıkları ve saç dökülmesi gibi hastalıkların tedavisinde de kullanıldığını söyledi.

Haşim, beyaz ve siyah rengi bulanan yağın farklı kullanım alanları olduğunu belirterek, beyaz yağın Somalili aileler tarafından getirilen geleneksel yiyeceklerle birlikte, yaşlıların Kur'an ve dualar okuduğu gecelerde kullanıldığını belirtti.

- Doğal susam yağına talep artıyor

İthal edilen diğer çeşitlerine rağmen, yerel pazarlarda geleneksel ortamlarda üretilen bu susam yağına talep gün geçtikçe artıyor.

Hamrani pazarı tüccarlarından Safiye Nur, geleneksel susam yağının piyasada yoğun bir şekilde talep gördüğünü ve müşterilerinin büyük çoğunluğunun kalitesinden dolayı bu ürünü tercih ettiklerini söyledi.

Bir litre beyaz susam yağı yaklaşık 6 dolar iken, bir litre siyah yağ ise yaklaşık 8 dolara satılıyor.