'Muhteşem' tartışma!

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan önceki gün Kütahya’da ‘Muhteşem Yüzyıl’ dizisiyle ilgili olarak, “Bizim öyle bir ecdadımız yok. Biz öyle bir Kanuni tanımadık. Biz öyle bir Sultan Süleyman tanımadık. Onun ömrünün 30 yılı at sırtında geçti. Sarayda o gördüğünüz televizyonlarda gördüğünüz dizilerdeki gibi geçmedi” dedi. Dün muhalefet Erdoğan’ın sözlerini eleştirirken, Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürü Abdurrahman Çelik’in polemikten iki gün önce yaptığı, “Muhteşem Yüzyıl dizisini Ortadoğu, Balkanlar ve Türk Cumhuriyetleri’nde 150 milyona yakın kişinin izlediğini tahmin ediyoruz.
2006’da 1 saatlik bile ihracat yokken, 2011 yılı sonu itibarıyla 10 bin 500 saat dizi ihracatı yapmış durumdayız” sözleri dün ajanslar tarafından tekrar servise konuldu.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan hemen bu haberlere ilişkin olarak, ”İyi niyetle ve tarafsız bakıldığında kolaylıkla görüleceği üzere, ne Telif Hakları Genel Müdürü Abdurrahman Çelik, Sayın Başbakanın Kütahya konuşması üzerine görüş bildirmiş ne de Bakanlığımız bu konuda bir açıklamada bulunmuştur” açıklaması yapıldı.

Bahreyn Prensi dizinin hayranı
Üç günlük tatil için ailesiyle birlikte İstanbul’a gelen Bahreyn Prensi Hamad Bin İsa El Halife’nin “Muhteşem Yüzyıl” hayranı olduğu ortaya çıktı. Kral ve ailesi beğenerek izledikleri dizinin oyuncularıyla tanışmak istedi. Cuma günü 50 kişilik yer ayırtılan Çırağan Sarayı’na yerleşen Prens ve ailesi hazırlanan organizasyonda dizinin oyuncularıyla bir araya geldi. Davete aralarında Halit Ergenç, Okan Yalabık, Ozan Güven ve Mehmet Günsür’ün de yer aldığı dizinin erkek oyuncularının katıldığı öğrenildi. İddiaya göre Prens, bu özel görüşmede çok başarılı bulduğunu söylediği oyunculara Rolex marka pırlanta saat hediye etti.
Hürrem’e yüzük
Prens ve ailesinin buluşma sırasında “Muhteşem Yüzyıl’ın oyuncularıyla eşlerini de telefonda görüştürdüğü öne sürüldü. Prensin ayrıca dizinin Hürrem Sultan’ı Meryem Uzerli’ye dizide Kanuni’nin kendisine hediye ettiği kenarları pırlanta taşlarla süslü, zümrüt yüzüğün orijinalini hediye ettiği belirtildi. Kraliyet ailesinin gençlerinin geçen yıllarda da “Aliye” dizisinde oynayan Nejat İşler’le tanışmak istediği ancak oyuncunun yurtdışında olması nedeniyle bu görüşmenin gerçekleşmediği öğrenildi.

‘Gündem değiştirme mi?’
- Doç. Dr. Hülya Uğur Tanrıöver: “Tanıdığımız Süleyman bu değildir” demek, “Bizim istediğimiz Süleyman bu değildir” demek anlamına geliyor. Bir televizyon dizisi tamamıyla kurmaca olduğu bilinen bir şey üzerinden yürütülen bu tartışmada, yine bir gündem değiştirme mi söz konusu diye düşünmeden edemiyorum. “Yargı gereğini yapmalıdır” cümlesini vahim buluyorum. Ülkede yayınlanan 40-50 dizi var, insanlar beğendiklerini izler, beğenmediklerini izlemez. Herhangi bir kültür ürününün içeriğine müdahale etme hakkının kendinde olacağını düşünmek günümüzde çağdaş bir iktidarın çok büyük bir ayıbıdır.
- Prof. Dr. Tayfun Atay: Başbakan sanıyorum bunun bir kurgu olduğunu, dizi olduğunu, bir belgesel olmadığını unuttu. Burada Kanuni’yi bir sultan olarak değil, bir insan olarak değerlendirip ‘fantastik’ çerçevede resmetme girişimi var. Dünyanın her tarafında bu yapılmakta ve sonuçta insanın, insanlığın hayal gücüyle ilgili. Buna engel olmak, bunu sınırlamak işte yayınını durdurmaya gidebilecek girişimler bir anlamda da resmi tarihe geri dönüş oluyor.

MUHALEFETTEN ERDOĞAN’A TEPKİ:
Görevi senaryo denetimi mi?
- CHP Genel Başkan Yardımcısı Umut Oran: Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda, Başbakan’ın görevleri arasında dizi senaryolarını denetlemek gibi bir tanım var mıdır? Başbakanlık mesaisinin yoğunluğu düşünüldüğünde yayınlanan bütün TV dizilerini izlemeniz mümkün olmadığına göre, dizilerin takibi ve senaristlerin, yönetmenlerin, patronların kınanması-uyarılması için özel ekip mi kurdunuz? Yönetmenler ile televizyon kuruluşu sahipleri, henüz yayınlanmadan önce gelip size yeni diziler hakkında bilgi veriyor mu? Bunların denetimini siz mi yapıyorsunuz? Bu şekilde kaç diziyi-yönetmeni denetlediniz?
- CHP Genel Başkan Yardımcısı Erdoğan Toprak: Başbakan’ın Muhteşem Yüzyıl dizisi için kanal yönetimini kınaması ve savcıları göreve çağırması vahim, otoriter ve sağlıksız bir yaklaşımdır. Bir belgeselden değil bir filmden söz ederken onun niteliklerini de bilmek gerekir. Ancak Sayın Başbakan, ‘Ben kurmaca olana da karışırım’ diyorsa o zaman Başbakanlığı bırakıp senaryo yazmaya başlasın.
- CHP Grup Başkanvekili Akif Hamzaçebi: Diziyi yasaklamayı, yayından kaldırmayı önermek bu yönde bir baskı oluşturmaya çalışmak Sayın Başbakan’ın hakkı da değildir, görevi de değildir. Şimdilik Muhteşem Yüzyıl ile başlandı. Bunda başarı kazanırsa sıra diğer bazı dizilere ve sinema filmlerine gelecek. Yakında Kemal Sunal’ın filmlerine sıra gelirse şaşırmayalım.
- MHP Grup Başkanvekili Oktay Vural: Kanuni Sultan Süleyman devlete nizam veren kanunları koydu, sense devletin bölünmesini sağlayacak kanunlara imza attın. Bu mirası reddeden adımları atıyorsun, sonra Sultan Süleyman üzerinden, Muhteşem Yüzyıl dizisi üzerinden bir de Sultan Süleyman’ın mirasına sahip çıktığını gösteriyorsun. Sen bu mirası yıkanlardansın. Ecdadınla uğraşma, ecdadınla böyle bir mukayeseye de gitme.
- MHP Ankara Milletvekili Özcan Yeniçeri: Kanuni, 46 yıl Osmanlı’yı yönetmiş büyük bir hükümdardır. Bugünden dünü tarif ve tespit ederken aklı başında bir yaklaşım içinde olmak gerekiyor. Böyle bir kahramanı, haremle ilişkilere endekslememiz, bu bağlamda bir değerlendirme yapmamız ve bunu da kamuoyuna sunmamız yanlıştır. Bu film her yönüyle yanlıştır ama sonuç itibarıyla bir filmdir. Kültür ve sanatın yanlış yapma özgürlüğü de vardır.

Şikâyetler azaldı
100 binden fazla vatandaş 2011’de RTÜK’e dizileri şikayet ederken, 2012’nin 1 Ocak-30 Eylül arasında şikâyet sayısı 19 bin 257’ye düştü. 2011’de yüzde 50 olan dizi şikâyetleri oranı, 2012’de yüzde 34’e düştü.
2011’de 74 bin civarında şikâyet sayısı ile ilk sırada bulunan Muhteşem Yüzyıl dizisi, 2012’de yerini Bahzat Ç’ye bıraktı. 2012’nin ilk 9 ayında şikâyet edilen dizilerin ilk üç sırası; “Behzat Ç, Muhteşem Yüzyıl ve Yer Gök Aşk” şeklinde gerçekleşti. Behzat Ç’den 2 bin 977, Muhteşem Yüzyıl’dan 2 bin 726, Yer Gök Aşk’tan bin 22 kişi şikâyetçi oldu. RTÜK’e yapılan toplam şikayetler içerisinde diziler hakkında şikâyet oranı yüzde 34 olarak gerçekleşti. Bu oranın yüzde 15’i Behzat Ç.’ye, yüzde 14’ü Muhteşem Yüzyıl’a ve yüzde 5’i ise Yer Gök Aşk’a ait.

RTÜK’ten 2 kez ceza
RTÜK, ‘Muhteşem Yüzyıl’a 2 kez ceza uyguladı. İlk 2010’da mevzuatın, “Yayınların toplumun milli ve manevi değerlerine ve Türk aile yapısına aykırı olmaması” ilkesine ters düştüğü gerekçesiyle uyarı cezası vermişti. RTÜK 16 Kasım 2011’de ise, Hatice Sultan’ın hamamdaki kanlı sahneleri nedeniyle mevzuatın, “Yayınların şiddeti özendiremeyeceği” ilkesine aykırı bulduğu için para cezası uygulamıştı.

Çehre: Daha iyisini yapsınlar
Dizide 2 yıl Valide Sultan’ı canlandıran ve geçen sezon ayrılan Nebahat Çehre, tartışmalara ne tepki gösterdi. Çehre, “Çok beğenilen bir dizinin hâlâ böyle tartışılmasının tek nedeni gündem değiştirmek olabilir. Osmanlı döneminde harem yok mu, var. Madem ellerinde bu kadar imkânlar var, o zaman gerçek Osmanlı’yı kendileri çeksinler. Biz de izleyelim” dedi.

Yayınlanmadan tepki çekmişti
Muhteşem Yüzyıl’a karşı olan tepkiler 3 sezon önce daha dizinin tanıtımlarının yayınlanmasıyla başladı. Tanıtımlarda yer alan Kanuni Sultan Süleyman’ın halvet görüntülerine tepki yağdı, hayatı savaşlarda geçen Kanuni’ye hakaret edildiği iddia edildi.
Ardından Türkiye’nin farklı yerlerinde çok sayıda protesto yapıldı, RTÜK’e rekor sayıda şikayet yağdı ve dizinin yayınlanmadan ekrandan kaldırılması istendi.
Dizinin geçen nisan ayında hayatını kaybeden senaristi Meral Okay’a ölüm tehditleri yapıldı. Tehditler üzerine polis koruması verilen Okay, olası bir olayı engellemek için evini bile değiştirdi. Yapım şirketi Tim’s Production’ın şirket tabelası indirildi. Ancak bütün bu yaşananlar 3 sezondur dizinin yayınlandığı her çarşamba reyting sıralamasında 1. olmasına engel olamadı.

22 ülkeye satıldı
Muhteşem Yüzyıl önce Ortadoğu, ardından Balkan ülkelerinde de büyük ilgi gördü. Bir yıl içinde 22 ülke kanalıyla anlaşma sağlandı. 60 ülkede yayınlanması beklenen dizi böylece yurtdışına en fazla satılan dizi olmayı başardı. Dizi yayınlandığı ülkelerde de tartışma yarattı.

Bakan Günay’dan Erdoğan’a destek
Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, reyting rekortmeni dizi Muhteşem Yüzyıl’a, “Bizim öyle bir ecdadımız yok. Biz öyle bir Kanuni tanımadık. Onun ömrü sarayda o gördüğünüz gibi geçmedi” şeklinde sert tepki gösteren Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a destek çıktı. Günay, “Sayın Başbakan kurgu konusunda bence haklı bir öneriyi ortaya sürdü. Çünkü hayal ürünü değil, tarihimizin bir döneminden söz ediyoruz. Bilimsel, tarihsel gerçeklere uygun davranılsa, eser daha estetik işlenir ve hiç bu tartışmalar olmaz” dedi. Günay, Erdoğan’ın, dizi için söylediği “Ben o dizinin yönetmenlerini ve o televizyonun sahiplerini kınıyorum” sözlerini değerlendirdi.