NATO, doğuya doğru genişliyor
WASHINGTON (İHA) - Kuzey Atlantik İttifakı, NATO, bugün yeni üyelerin resmen katılımıyla büyük genişlemeye hazırlanıyor. 3 Baltık ülkesi Estonya, Letonya ve Litvanya ile; Bulgaristan, Romanya ve Slovenya'nın katılımıyla NATO'nun üye sayısı 26'ya yükselecek.
1949 yılında 12 ülkenin katılımıyla Washington'da kurulan NATO, Soğuk Savaş döneminde 16 üyeye genişledi. Dönemin Batı Almanya'sı 1955'te İttifak'a üye oldu. 1989 yılında Demir Perde'nin çöküşü ve 1991 yılında Varşova Paktı'nın dağılmasıyla, Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri NATO'ya üyelik başvurusunda bulundu.
İlk etapta 1999 yılında Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan üyeliğe kabul edildi. Şimdi ise imzalanacak katılım protokolüyle NATO'nun üye sayısı 26'ya yükselecek. İttifak'ın yeni üyeleri Estonya, Letonya, Litvanya, Bulgaristan, Romanya ve Slovenya.
1999 yılının Mart ayında; Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan NATO'ya katılmıştı. 3 ülkenin NATO üyeliği, İttifak'ın, tarihinde ilk kez bir savaşa katıldığı kritik bir dönemde gerçekleşmiş, NATO, Kosova'daki şiddeti durdurmak için Slobodan Miloseviç'e karşı harekete geçmişti.
NATO genişlemesinin Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan ile sınırlı kalmayacağı daha 5 yıl öncesinden açığa kavuşmuştu. NATO, Barış İçin Ortaklık Programı ve Kuzey Atlantik İşbirliği Konseyi'ni hayata geçirerek, genişlemenin süreceği işaretini vermişti. İşbirliği Konseyi'nde İttifak'a üye olmayan 30 kadar Orta Avrupa ve Orta Asya ülkesi bulunuyor. Bu ülkelerle güvenlik politikaları ve askeri işbirliği konusunda düzenli görüşmeler sürdürülüyor.
NATO'ya tam üyelik şansı bulunan ülkeler, 2000 yılı Mayıs ayında Vilnius Grubu diye adlandırılan bir grup kurdu. Başlangıçta Arnavutluk, Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Makedonya, Romanya, Slovenya ve Slovakya olmak üzere 9 ülkeden oluşan Vilnius grubuna daha sonra Hırvatistan da katıldı.
11 Eylül saldırılarından 1 ay sonra Ekim 2001'de bu 10 ülke Sofya'da toplanarak ABD ile dayanışma içinde olduklarını açıkladı. Dönemin NATO Genel Sekreteri George Robertson'ın cevabı ise, terörizmle mücadelede en iyi katkının, üyelik kriterlerini yerine getirmeleri olacağını söyledi.
Robertson'ın mesajı ışığında, Arnavutluk, Makedonya ve Hırvatistan'ın 2002 yılı Kasım ayında üyelik için bekleme salonunda kalmaları kimseyi şaşırtmadı. Prag'daki NATO zirvesinde, 10 ülkeden sadece 7'si üyeliğe davet edildi. Bu noktada en hassas konu, Rusya ile ilişkilerdi. Rusya, eskiden Sovyetler Birliği'nin parçası olan 3 Baltık Cumhuriyeti'nin NATO'ya alınmasını güvenlik alanına yönelik bir tehdit olarak algılıyordu. Bunun üzerine NATO-Rusya Konseyi oluşturularak, Moskova'ya daha fazla söz hakkı tanındı, ilişkilerde gerginlik aşıldı.
Dört ay sonra, 2003 yılı Mart ayında Brüksel'de üyelik protokolleri imzalanıyordu. Bu tarih de bir krizin ortasına denk geliyor, bu sefer kriz NATO içinde yaşanıyordu. Irak Savaşı, İttifak'ı ikiye bölmüş, ABD ve İngiltere'nin başını çektiği savaş ittifakı ile Almanya ve Fransa'nın öncülük ettiği savaş karşıtı cephe karşı karşıya gelmişti. 7 ülkenin İttifak'a katılımıyla NATO'da üye sayısı 26'ya yükselecek. İttifak, Baltık ülkelerinin katılımıyla ilk kez eski Sovyetler Birliği topraklarına, Slovenya ile birlikte de ilk kez eski Yugoslavya topraklarına yayılmış olacak.
