Obeziteden günümüz hastalığı Ortoreksiya'ya nasıl geldik?

Günümüz obezitesinden sonra şimdi de çağın yeni hastalığı “Ortoreksiya Nervosa” sağlığınızı tehdit ediyor olabilir. Henüz toplumu ‘anoreksiya nervosa (yemek yememe), bulumia nervosa (sürekli yediğini çıkarma) ve obezite’ konusunda yeni bilinçlendirmiş ve korumaya çalışırken; bu yeni kavram kafaları karıştırır oldu. Öyleyse hadi!! Gelin neymiş şu Ortoreksiya bir açıklayalım. Kafamızdan soruları atalım.

Ortoreksiya Nervosa, “sağlıklı yeme takıntısı” anlamına gelmektedir. Ortoreksiya; yunanca “ortho” doğru, “orexis” iştah terimlerinin birleşiminden doğan doğru iştah anlamına geliyor. Fakat bu doğru iştah kontrol edilemez boyutlara geldiğinde eklenen “nervosa” terimi ile sinirsel bozukluk halini alıyor ve karşımıza “sağlıklı yeme takıntısı” olarak çıkıyor… Özellikle kilo problemi yaşayan orta yaş kadınlarda, genç kızlarda ve nadir de olsa erkeklerde görülme sıklığı gün geçtikçe artıyor!

O takıntı herkeste var zaten, her duyduğumuzu yapmaya çalışmaktan, ne yemeli ne yememeli diye düşünmekten çok sıkıldık dediğinizi duyar gibiyim. Haklısınız tabi çevrede söz sahibi çok insan var. Ama siz en iyisi işi bilenine, diyetisyeninize danışın. Bu takıntı ortorektik bireylerde çok büyük boyutlardadır. Ortorektikler diyetlerine kendi bilgileri dahilinde çok ciddi kısıtlamalar getirirler. Onlarca sağlıklı olan besinleri tüketir ve sağlıksız gördüklerinden kesinlikle uzak dururlar. Hayatlarının merkezine
‘SAF ve SAĞLIKLI YEME’ fikrini koyar ve nerdeyse günün 24 saati bu düşünceyle yaşarlar.

Amerikan Diyetisyenler Derneği’nin son yayınlarında ise, ortoreksiyanın 10 yıl içinde yaygınlaşacağı ve sayıda ciddi artış olacağı belirtilmektedir. Aynı şekilde İngiltere’deki Beslenme Bozuklukları Derneğine (EDA) göre de ortoreksiya gelecek yıllarımızı tehdit edecektir. Çünkü sağlıklı yiyeceklere bağımlılık geliştiren kişiler, yediklerinin içinde zararlı madde bulma korkusundan çok seçicidirler. Ancak bu durum ilerledikçe sınırlandırılan besin çeşitliliği sonucu eksik besin gruplarının oluşması kendini Anoreksiya Nervosada olduğu gibi hızlı kilo kayıpları ile gösterebilmektedir.

Ortorektik kişiler için besinin saf, katkısız ve işlenmemiş olması çok önemlidir. Bu nedenle çoğu sebze ve meyveyi çiğ tüketmeye gayret ederler. Bir süre sonra o kadar seçici olurlar ki ellerinde sadece birkaç çeşit besin kalmış olur. Bu durum oldukça sağlıksızdır.
Ayrıca ortorektikler yanlış olduklarını düşündükleri pişirme yöntemlerini de reddederler. Örneğin; alüminyum kapta asla besin pişirmemek gibi.

Gelelim sizlerin merak ettiği kısma; ortorektik kişi nasıl kendini gösterir?

1)Yarının yemeğini bugünden planlıyor musunuz? Tüketeceğin besinler ve diyet hakkında günde 3 saatten fazla vakit harcıyorsanız bir daha düşünün.

2)Yemeğin sağlıklı olması sizin için lezzetli olmasından daha mı önemli? Hedeflediğiniz temiz, sağlıklı ve doğal beslenmeden saptığınız anda derin suçluluk duygusu duyuyorsanız, yemeklerin içerikleri sizin için ön plandadır. Tat algınız lezzetli veya basit yemeklere açıktır. Yemek yerken keyif almaktan çok yediklerinizin besin içeriğini düşünüyorsanız var olan tat algınız ve lezzet seçiminiz azalacaktır, 

3)Steril yiyecekler yedikçe sağlığınızın bozulduğunu fark ettiğiniz oldu mu? Ortorektikler besinlerin hazırlanmasında ki hijyene çok fazla önem verirler, Dışarıda yemek yemekten korkuyor, yediğinde yediklerinin nasıl hazırlandığını ve içerisinde neler olduğunu düşünmekten kendini alıkoyamıyordur. 

4)Dün yaptığınız diyet bugün size yetersiz mi geliyor? Artan beslenme kalitesinin yanında düşen bir yaşam kalitesi olduğunu düşünürler ve beslenme tarzında sürekli değişiklikler yaparlar.

5)Sağlıklı beslenmeyenleri küçümsediğiniz oluyor mu? Başkalarının beslenme alışkanlıklarını sık sık eleştirir ve kendince önerilerde bulunurlar. 

6) Hedeflediğiniz temiz, sağlıklı ve doğal beslenmeden saptığınız anda derin suçluluk duygusu duyuyor musunuz? Doğru beslendiğinde kendini mutlu ve başarılı hissederken doğrularından saptığında suçluluk hissine kapılıyor ve pişman oluyorlar. 

Bu soruların çoğuna “evet” diyorsanız, yeni nesil yeme hastalığı ortoreksiya belirtisi gösteriyorsunuz demektir.
Ortorektik olmak istemiyorsanız yapmanız gereken;

• Yeterli ve dengeli beslenmek,
• Kendinizi zorlamadan, dozunu kaçırmadan diyet yapmak,
• Her besin grubundan tüketmek,
• Az ve sık yiyerek uzun açlıklar yaşamamak,
• şin uzmanına bir diyetisyene danışmak,
• Vücut dengemiz için hergün yeterli su tüketmek sizi beslenme konusundaki takıntılardan uzak tutacaktır.

Takıntısız bol besinli sağlıklı günlere…

Uzm. Dyt. Aslıhan Küçük
Beslenme ve Diyet Uzmanı
www.aslihankucuk.com