ODTÜ, kritik arama-kurtarma görevleri için "metaverse"de yeni teknoloji geliştirdi

SELMA KASAP - Orta Doğu Teknik Üniversiteli (ODTÜ) bilim insanları, özellikle trafik kazalarında kritik kurtarma faaliyetlerinde kullanılan ağır makinelerin replikaları ile gerçeklik algısının yüksek oranda hissedilmesini sağlayan üç boyutlu "metaverse" evreninde kullanılacak yeni eğitim teknolojisi geliştirdi.

ODTÜ Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kürşat Çağıltay, AA muhabirine, Facebook, Microsoft, Roblox ve Epic gibi şirketlerin milyarlarca dolarlık yatırım planıyla gündeme gelen "metaverse" evreni ve ODTÜ'de bu konuda yürüttükleri çalışmalara ilişkin açıklamada bulundu.

Metaverse evreninin "sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik teknolojilerini kullanarak fiziksel dünyayı sanal dünya ortamında hayata geçirmek" olduğunu ifade eden Çağıltay, "metaverse" adının verilmesinden itibaren bu teknolojinin popüler hale geldiğini belirtti. Daha önce sanal gerçeklikle ilgili özellikle savunma sanayi, ticaret ve turizm alanlarında birçok uygulamanın hayata geçirildiğini kaydeden Çağıltay, ODTÜ'de de bu konuda yaklaşık 20 yıldır çalıştıklarını söyledi.

Ağırlıklı olarak "metaverse" evrenini eğitim amacıyla kullandıklarını belirten Çağıltay, ODTÜ'de geliştirdikleri teknolojileri ODTÜ Teknokent'teki firmalar üzerinden de insanların kullanabilecekleri ürün haline getirdiklerini anlattı.

Bu kapsamda, ODTÜ'de özellikle kritik görevlerde, tehlikeli işlerde insanların eğitilmesine yönelik metaverse teknolojisi geliştirdiklerini bildiren Çağıltay, bu teknolojiye ilişkin şu bilgileri verdi:

"Teknolojimizi, ODTÜ Teknokent'teki firmalarla iş birliği yaparak nihai ürün haline getirdik. Bu kapsamda yaptığımız çalışmaların şöyle bir özelliği de var. Sanal gerçeklik ortamları insanları tamamen ortamdan kopartıyor, biz hem sanal gerçeklik uygulaması yaparak hem artırılmış gerçeklik teknolojisini kullanarak yani insanları bulundukları fiziksel ortamdan da koparmadan bir teknoloji geliştirdik.

Böylece geliştirdiğimiz teknoloji, kaza yapan araçtan itfaiye personeli tarafından insan kurtarma uygulaması. Bu eğitimler, itfaiye için çok pahalı. Bu amaçla birtakım araçlar elde etmeleri gerekiyor ve bu araçları tekrar kullanamıyorlar. Halbuki bizim geliştirdiğimiz sanal ve artırılmış gerçeklik bazlı metaverse ortamında, itfaiye personeli ortama girip aynı ya da farklı senaryoları tekrar tekrar deneyebiliyorlar ve başarılarını ölçebiliyorlar. Başarısız oldukları noktalarda tekrar girip o noktaları pekiştirme imkanına sahip oluyorlar."

- Gerçek nesnelerle etkileşimde bulunulabiliyor

Çağıltay, metaverse ortamlarında gerçek nesnelerle etkileşmenin kısıtlı bir özellik olduğuna dikkati çekerek, "Biz bunu da aşarak itfaiyecilerin trafik kazalarında arama kurtarma faaliyetlerinde kullandığı gerçek ve ağır cihazların replikalarını yaptık ve sanal ortama koyduk. Personel, bu ağır teçhizatların ağırlığını da hissedip taşıyarak gerçek ortamdaki gibi eğitimlerini alabiliyor. Dolayısıyla bu teknoloji ile hem sanal gerçeklik ortamında senaryolar tek tek denettirilebiliyor hem de bu senaryolar artırılmış gerçeklik ortamında mekandan bağımsız şekilde uygulanabiliyor. Bunun için bir bilgisayar ve artırılmış gerçeklik gözlüğüne ihtiyaç var." diye konuştu.

Çağıltay, geliştirdikleri ürünün itfaiye alanında kritik görevlere yönelik gerçekleştirildiğini belirterek, "Bildiğimiz kadarıyla bu tür bir ürün piyasada henüz mevcut değil. Özellikle artırılmış gerçeklik tarafında gerçek nesnelerle insanların etkileşmesini sağlayacak bir ortam olarak orijinal bir çalışma hayata geçirilmiş oldu." dedi.

Metaverse ile geliştirdikleri bu eğitimlerin belediye ve çeşitli kurumlar tarafından ilgiyle karşılandığını ifade eden Çağıltay, "Bu teknoloji için sadece Türkiye'deki değil yurt dışındaki bazı kurumlarla da iletişim kurduk. Özellikle Orta Doğu ve Türk Cumhuriyetlerindeki kurumlarla burada gerçekleştirilen ürünlerin kullanılması konusunda girişimlerimiz var." diye konuştu.

Prof. Dr. Kürşat Çağıltay, özel eğitim alan öğrencilerin yaşam becerilerini geliştirmeye yönelik metaverse uygulamaları da yaptıklarını ayrıca Dijital Öğretmenler Projesi kapsamında öğretmenlere yönelik bu teknolojinin ilköğretim ve ortaöğretim çağındaki öğrencilere aktarılması konusunda çalışma yürüttüklerini söyledi.

- Afet ve acil durumlar için yeni teknolojiler yolda

Teknolojinin ürün geliştiricisi ODTÜ Teknokent firmalarından Eyesoft AŞ İş Geliştirme Yöneticisi Sevilay İmre de ODTÜ'de geliştirilen teknolojide artırılmış ve sanal gerçeklik teknolojisinin harmanlanarak metaverse evreninin yaratıldığını ifade etti.

Geliştirilen teknoloji ile itfaiye personelinin kaza anındaki arama kurtarma eğitimlerinin tekrar tekrar aynı koşullarda yapılabildiğini anlatan İmre, "Geliştirilen teknoloji, eğitim platformu olarak çok farklı alanlara uyarlanabilecek özellikler taşıyor. İlk aşamada itfaiye personelinin trafik kazalarında alması gereken eğitimlerle işe başladık. Sonrasında bu teknolojiyi sel, yangın deprem gibi afet ve acil durum eğitimlerine de uyarlamaya hazırlanıyoruz." bilgisini verdi.