OHAL nedir? OHAL olunca ne olur?

OHAL olunca ne olur? Bu soru Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 20 Temmuz akşamı olağanüstü hal ilan etmesinin ardından en fazla merak edilen sorular arasında yer alıyor. Türkiye tarihinde en son 14 yıl önce OHAL durumu yaşanmıştı ancak 2002'de sona eren OHAL, tüm ülkede uygulanmamıştı. Darbe girişiminin yaşanmasının ardından bu kez tüm ülkede 3 ay süreyle OHAL ilan edildi. Uzun zamandır bu tarz bir durumla karşılaşmayan ya da ömrü boyunca hiç bu tarz bir durumla karşılaşmayanlar OHAL olunca ne olur sorusuna yanıt aramaya başladı. OHAL'de kişi özgürlüklerinin ihmal edilmesi gibi bir durum olup olmayacağı yönünde endişeleri bulunan vatandaşlar sadece OHAL olunca ne olur sorusuna değil, OHAL nedir sorusuna da yanıt arıyor. Peki OHAL olunca ne olur? İşte OHAL nedir sorusunun ve merak edilen soruların yanıtları...

OHAL NEDİR?

OHAL aslında 'olağanüstü hal'in kısaltılmış adıdır. Dünyada ve ülkemizde OHAL; kamu düzeninin ciddi şekilde bozulduğu, şiddet olaylarının yaygınlaştığı durumlarda yapılabilir. Ayrıca büyük doğal afetlerin, kitleleri etkileyen salgın hastalıkların ve ağır ekonomik bunalımların yaşandığı durumlarda da OHAL ilan edilebilmektedir. OHAL ilan edilmesindeki amaç, önlemleri ivedi bir şekilde alabilmek ve durumun kontrol altına alınmasını bir an önce sağlamaktır. Ancak OHAL durumunda uluslararası hukuk çerçevesinde kişilerin özgürlüklerinin ve haklarının kısıtlanabilmesi durumu söz konusudur. OHAL ilanının ardından yapılacak düzenlemeler bu tip durumların önünü açabilmektedir ancak kanunlarla belirlenen temel haklar ve özgürlükler kapsamındaki 'sınırlanamayan haklar' bunun dışında tutulur. Yine de olağanüstü hal durumlarında kişiler özgürlüklerine ilişkin kaygı yaşayabilirler.

OHAL OLURSA NE OLUR?

OHAL olursa ne olur sorusuna geldiğimizde ise bu durumlarda kamusal düzeni sağlamak için ek tedbirler getirilebilir. Gerekli durumlarda sokağa çıkma yasakları, kişilerin belli saatlerde dolaşmasının ve toplanmasının önüne geçilmesi gibi çeşitli ek tedbirler OHAL ilanının ardından uygulamaya koyulabilir. OHAL ilanı durumunda çeşitli basın yasakları, giriş çıkış yasakları, toplantı ve gösteri yasakları uygulanabilmektedir.

ALINACAK OHAL TEDBİR VE YAPTIRIMLARI

Olağanüstü hal ilanında; genel güvenlik, asayiş ve kamu düzenini korumak, şiddet olaylarının yaygınlaşmasını önlemek amacıyla 9 uncu maddede öngörülen tedbirlere ek olarak aşağıdaki tedbirler de alınabilir:

a) Sokağa çıkmayı sınırlamak veya yasaklamak,

b) Belli yerlerde veya belli saatlerde kişilerin dolaşmalarını ve toplanmalarını, araçların seyirlerini yasaklamak,

c) Kişilerin; üstünü, araçlarını, eşyalarını aratmak ve bulunacak suç eşyası ve delil niteliğinde olanlarına el koymak,

d) Olağanüstü hal ilan edilen bölge sakinleri ile bu bölgeye hariçten girecek kişiler için kimlik belirleyici belge taşıma mecburiyeti koymak,

BASIN YASAKLARI

e) Gazete, dergi, broşür, kitap, el ve duvar ilanı ve benzerlerinin basılmasını, çoğaltılmasını, yayımlanmasını ve dağıtılmasını, bunlardan olağanüstü hal bölgesi dışında basılmış veya çoğaltılmış olanların bölgeye sokulmasını ve
dağıtılmasını yasaklamak veya izne bağlamak; basılması ve neşri yasaklanan kitap, dergi, gazete, broşür, afiş ve benzeri matbuayı toplatmak,

f) Söz, yazı, resmi, film, plak, ses ve görüntü bantlarını ve sesle yapılan her türlü yayımı denetlemek, gerektiğinde kayıtlamak veya yasaklamak,

g) Hassasiyet taşıyan kamuya veya kişilere ait kuruluşlara ve bankalara, kendi iç güvenliklerini sağlamak için özel koruma tedbirleri aldırmak veya bunların artırılmasını istemek,

h) Her nevi sahne oyunlarını ve gösterilen filmleri denetlemek, gerektiğinde durdurmak veya yasaklamak,

i) Ruhsatlı da olsa her nevi silah ve mermilerin taşınmasını veya naklini yasaklamak,

j) Her türlü cephaneler, bombalar, tahrip maddeleri, patlayıcı maddeler, radyoaktif maddeler veya yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı eczalar veya diğer her türlü zehirler ve boğucu gazlar veya benzeri maddelerin bulundurulmasını, hazırlanmasını, yapılmasını veya naklini izne bağlamak veya yasaklamak ve bunlar ile bunların hazırlanmasına veya yapılmasına yarayan eşya, alet veya araçların teslimini istemek veya toplatmak,

GİRİŞ ÇIKIŞ YASAKLARI

k) Kamu düzeni veya kamu güvenini bozabileceği kanısını uyandıran kişi ve toplulukların bölgeye girişini yasaklamak, bölge dışına çıkarmak veya bölge içerisinde belirli yerlere girmesini veya yerleşmesini yasaklamak,

l) Bölge dahilinde güvenliklerinin sağlanması gerekli görülen tesis veya teşekküllerin bulunduğu alanlara giriş ve çıkışı düzenlemek, kayıtlamak veya yasaklamak,

TOPLANTI GÖSTERİ YASAKLARI

m) Kapalı ve açık yerlerde yapılacak toplantı ve gösteri yürüyüşlerini yasaklamak, ertelemek, izne bağlamak veya toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yapılacağı yer ve zamanı tayin, tespit ve tahsis etmek, izne bağladığı her türlü toplantıyı izletmek, gözetim altında tutmak veya gerekiyorsa dağıtmak,

n) İşçinin isteği, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller, sağlık sebepleri, normal emeklilik ve belirli süresinin bitişi nedeniyle hizmet aktinin sona ermesi veya feshi dışında kalan hallerde işçi çıkartmalarını işverenin de durumunu dikkate alarak üç aylık bir süreyi aşmamak kaydıyla izne bağlamak veya ertelemek,

o) Dernek faaliyetlerini; her dernek hakkında ayrı karar almak ve üç ayı geçmemek kaydıyla durdurmak.