Öksürük neden olur? Öksürük hangi hastalıkların belirtisi?

Toz, alerjen, kirlilik veya duman gibi tahriş edici ajanların, üst ve alt solunum yollarına girdiğinde beyne mesaj gönderen sinirleri uyardığını söyleyen Doç. Dr. Murat Sütçü şunları söyledi: “Böylece merkezi sinir sistemi onların varlığından haberdar edilir. Uyarıyı alan beyin, göğüs ve karın kaslarına ilgili maddeyi uzaklaştırması için emir verir. Kaslar kasılarak akciğerlerdeki havayı öksürük yoluyla ani bir şekilde dışarı atar. Ara sıra görülen öksürük normal ve sağlıklı bir durumdur. Öksürük farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Çocuklarda solunum yolu enfeksiyonları, reflü, astım, alerjik rinit gibi atopik hastalıklar ve pasif sigara içiciliği, en sık öksürüğe yol açan durumlardır. Bu durumlar farklı öksürük tiplerine yol açar.”

“Öksürüğü niteliğine göre kuru ve balgamlı öksürük olarak ayırabiliriz” diyen Doç. Dr. Murat Sütçü kuru öksürüğün, irritasyona (tahriş) bağlı olup postnazal akıntı, sigara, ilaçlar, reflü, astım, viral üst solunum yolu hastalıkları, plevra hastalıkları, kronik akciğer hastalıkları ve dış kulak yolu enfeksiyonlarına bağlı oluştuğunu belirtti.

Balgamlı öksürüğün ise iltihaba bağlı olduğunun altını çizen Doç. Dr. Murat Sütçü zatürre, akciğer apsesi, verem, bronşiektazi, kronik bronşit ve akciğer kanserlerinin buna neden olduğunu kaydetti. Doç. Dr. Murat Sütçü şu bilgileri verdi: “Mukus, solunum yollarını nemli tutmak ve akciğerleri tahriş edici maddelerden korumak gibi vücut için yararlı birçok işlevi yerine getirir. Fakat balgamlı öksürükte solunum sisteminde aşırı bir mukus üretimi söz konusudur. Öksürüğün gün içinde ortaya çıkış saatleri de hastalıkları ayırmada bize yardımcıdır. Gece olan, soğuk ve egzersiz ile tetiklenen öksürük daha çok astım ve alerjik rinit gibi atopik hastalıkları düşündürür. Gece yatarken ya da yemekle artan öksürük ise reflü hastalığı için tipiktir. Gece yatınca başlayan öksürük, kalp yetmezliği açısından uyarıcıdır. Gece veya sabah saatlerinde görülen öksürük ise sinüzit gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarında sık görülür. Sabahları sık görülen ve balgamlı olan öksürük ise pasif sigara içiciliği ile ilişkilendirilmiştir.”

Sürenin öksürüğün tipi açısından önemli olduğunu ifade eden Doç. Dr. Murat Sütçü, “Akut öksürük, 3 haftadan az süren öksürük olarak tanımlanır ve daha çok üst solunum yolu hastalıklarında görülür. Küçük çocuklarda ani gelişen morarma, nefes alamama gibi yakınmalar olduğu takdirde yabancı cisim aspirasyonu düşünülmelidir. Süre 3-8 haftaya çıkarsa uzamış (subakut) öksürükten bahsedilir ve altta yatan ciddi olabilecek hastalıklar açısından uyarıcı olmalıdır. Bu durumda öksürüğün nedeninin araştırılması ve beraberinde eşlik eden bulgular açısından iyi bir hasta öyküsü ve fizik muayenesi gerekir. Eğer öksürük 8 hafta boyunca devam ediyorsa inatçı (kronik) bir öksürük mevcuttur. Çocuklarda kronik öksürüğün en sık nedeni soğuk-kirli hava, nem ve virüslerin tetiklediği astımdır. Çocuklardaki öksürükte yüzde 10 gibi önemli bir oranda pasif sigara içiciliği de yer tutar. Testlerinde anormallik ve klinik bulgular olmadığında tüm diğer öksürük nedenleri ekarte edilerek tanı konulan ‘psikojenik öksürük’ bir diğer nedendir. Tipik şekli boğazı temizleme istemi ile havlama ya da klakson sesine benzer bir ses çıkarma şeklindedir. Uyurken görülmemesi önemli bir bulgudur” diye konuştu.

Doç. Dr. Murat Sütçü öksürük tedavisindeki amacın hastanın kendini daha iyi hissetmesini ve yaşam konforunu sağlamak olduğunu belirterek şunları söyledi: “Öncelikle öksürüğe neden olan durum ortadan kaldırılmalı veya tedavi edilmelidir. Çocuklarda kullanılan öksürük ve soğuk algınlığı ilaçlarının etkinliği ve güvenilirliği tartışmalıdır. Özellikle 6 yaş altında bu ilaçların kullanılması kalp, solunum ve merkezi siniri sistemi üzerine olumsuz etkilere neden olmaktadır. Tedavi esnasında çocuğun rahatlamasını sağlamak için sıvı alımının artırılması, bal (1 yaş üzerinde) ve doktorunuz tarafından tavsiye edilen bitkisel ürünler kullanılabilir.” (DHA)