Orkide bakımı: Çiceklerinizi coşturacak en etkili yöntemler

Anadolu coğrafyasında yetişen çiçek türlerinden birisi olan orkide, salonlarda ve seralarda sıklıkla yetiştirilir. Bu yüzden orkide bakımı ile sık sık arama yapılmaktadır. Yalnızca görüntüsüyle değil aynı zamanda kokusuyla da tatlı bir albeni sunan orkide, en fazla tercih edilen ev bitkilerinden biri. Nitekim biz de orkide bakımı, saksısı, sulaması, çoğaltılması vb. ile ilgili bilgileri sizin için derledik.

Anadolu coğrafyası ve Kıbrıs dışında Orta Asya'da ve Afrika'da da yetişen orkide bitkisi, yılda iki ya da üç kez çiçek açar. Yani orkidenin ortalama olarak 3-4 ayda bir kez çiçek açtığını söylemek mümkündür.

EVDE ORKİDE BAKIMI NASIL YAPILIR?

Şık görüntüsü ile dikkatleri üzerine çeken orkide, bakımı en zor çiçeklerden birisidir. Doğru bakım tekniğinin uygulanması halinde orkidelerin sağlıklı bir şekilde büyümesini sağlamak ve çoğaltmak mümkündür. Orkide bakımı oldukça dikkat gerektirir. Sulamasından toprak değişimine, saksı seçiminden budamasına her konuda bazı hususlara dikkat edilmesi gerekir.

ORKİDE SAKSISI NASIL OLMALIDIR?

Çiçeğin bakımıyla ilgili en önemli noktalardan birisi, doğru saksı seçimidir. Orkide saksısı için şu kriterlere dikkat etmek gerekir:

• Genelde yüksekliği 10-12 cm civarında olan saksılar orkide yetiştirmek için uygundur.
• Eğer çiçeğin kök saldığı toprağın karışımında bir bozulma söz konusu olduysa ve orkidenin kökleri beklenenden daha hızlı geliştiyse saksıyı değiştirmek gerekir.
• Orkidenin kökleri büyüse de aşırı büyük saksılara geçmemek daha doğru olacaktır.
• Bir ya da iki senede bir defa saksının çiçeğe uygun olup olmadığını kontrol etmek, orkidenin sağlıklı gelişimi için yapılması gerekenlerden biridir.

ORKİDE NASIL ÇOĞALTILIR?

Evinize gelip de güzel orkidenizi görenlerin illa soracağı bir sorudur bu... Orkide nasıl çoğaltılır? Bitkilerin çiçeklerinin çoğaltılmasında farklı yöntemler kullanılır ki orkide için tavsiye edileni vejetatif yöntemdir.

Kesin sonuç vermesi için iyice gelişmiş ve çiçek açmış bir orkidenin köklerinden faydalanmak gerekiyor. Bunun için önce orkideyi bulunduğu saksıdan nazikçe çıkartın. Ardından eski kabuk ve ölü kökleri bir jilet, maket bıçağı yardımıyla temizleyin. Bıçağınızın steril olması büyük önem arz etmektedir. Temizlik işleminden sonra kökleri ikiye ayırın ve her parçayı ayrı kaplara yerleştirin.

ORKİDE NASIL BAKILIR?

Orkidenin Toprağı Nasıl Olmalıdır?

Orkidenin saksısına göre farklı ölçeklerde karışım hazırlayarak çiçeğin toprağını hazırlayabilirsiniz. Küçük taneli bir saksı için karışımda yer alması gerekenler şunlardır:

• 1 ölçek perlit (3-6 mm arası)
• 4 ölçek köknar ağacı kabuğu ya da hindistan cevizi kabuğu parçacıkları ve sekoya (parçaların boyutları 6 mm kadar olmalı)
• 1 ölçek meşe mangal odunu kömürü

Orta taneli orkide saksısı için karışımda yer alması gerekenler şunlardır:

• 1 ölçek perlit
• 4 ölçek hindistan cevizi kabuğu ya da köknar ağacı kabuğu parçacıkları
• 1 ölçek odun kömürü

Not: Bu karışımdaki materyallerin ortalama boyutlarının 6-9 mm arasında olmasına dikkat etmelisiniz.

ORKİDE NASIL SULANIR?

Orkide sulaması ile ilgili dikkat edilmesi gereken hususlar bulunur. Çiçeğin kökleri sürekli nemli bir ortamda bulunmaktan hoşlanmaz. Bu sebeple zaman zaman orkide kökleri hafif kuruluğa ihtiyaç duyar. Dolayısıyla sulama zamanının tespit edilmesinde bu detayın göz önünde bulundurulması gerekir.

Evde orkidenin sulama vaktinin gelip gelmediğini saksıyı tartarak da anlamak mümkündür. Bu yöntemi şu şekilde uygulayabilirsiniz:

• Öncelikle suya doymuş orkide saksınızın ağırlığını ölçün ve not edin.
• Birkaç gün aralıklarla saksınızı tekrar tartarak ölçüm sonucunu not alın.
• Baş parmağınızın ilk boğumuna kadar elinizi saksıya batırın. Harcın kuru olduğunu hissederseniz sulama vaktinin geldiğini anlayabilirsiniz.
• Sulama vaktinin geldiği anlaşıldığında saksının ağırlığını tekrar ölçün. Bir dahaki sefere saksı bu ağırlığa geldiğinde elinizi kirletmeye gerek kalmadan sulama vaktinin gelmiş olduğunu kolay bir şekilde anlayabilirsiniz.
• Ayrıca dilerseniz tahta bir kurşun kalemi ya da herhangi bir başka uzun cismi de 3 cm kadar toprağa batırabilirsiniz.
• Cisimleri batırıp çıkardığınız zaman herhangi bir ıslaklık göremiyorsanız sulama vaktinin geldiğini anlayabilirsiniz.
  Sulama vakti geldiğini anladığınız zaman orkideleri sularken dökme ve daldırma olarak adlandırılan iki farklı yöntemden birini kullanabilirsiniz.

Dökme yönteminde:

• Musluk altı ile veya sulama kabı ile orkidenizi sulayabilirsiniz.
• Saksı harcı tamamıyla ıslanana dek sulama işlemini sürdürmeniz gerekir.
• Bu sebeple dökme türü sulama yönteminde daha fazla suya ihtiyaç duyulur.

Daldırma yönteminde:

• Bir kovanın içerisine kök boğazını geçmeyecek seviyede su ekleyin ve orkidenizin yer aldığı saksıyı kovanın içine koyun.
• Tüm saksı ıslanana kadar bekleyin. Sudan çıkardığınız zaman saksının suyunu süzüp orkide saksısını normal yerine yerleştirin.
• Bu yöntem kullanışlı olması sebebiyle pek çok kişi tarafından tercih edilir ama orkidenizin veya başka bir çiçeğinizin hastalıklı olması halinde ortak kova kullanımı hastalığın diğer çiçeklere bulaşmasına yol açabilir. O yüzden dikkatli davranmakta ve hastalık şüphesi olduğunda ortak kova kullanmaktan kaçınmakta fayda var.

ORKİDE SULARKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?

Gerek mavi orkide bakımı gerek diğer orkide türlerinin bakımı söz konusu olduğunda en önemli faktörlerden birisi sulamadır. Sağlıklı bir gelişme sürecinde sulama çok önemlidir ve bazı hususlara özen göstermek gerekir:

l Sulama işlemini sabah ya da öğle saatlerinde yapmak gerekir. Eğer orkidenizi sulamayı akşam saatlerine bırakırsanız çiçeğinizde bakteri ve mantar oluşumu söz konusu olabilir. Bu durum bitkinin sağlığına negatif etki yapar.
l Sulama yaparken kök boğazını geçmeme konusunda dikkatli davranmalısınız ve yaprak aralarına su kaçırmamaya özen göstermelisiniz. Eğer yaprak aralarına su kaçarsa bir kağıt mendil ile suyu emdirerek alabilirsiniz.
l Evinizde hastalıklı bir bitki varsa daldırma yöntemini uygulamayın, sulama esnasında diğer çiçeklerinize hastalık bulaştırabilirsiniz.
l Orkidenizin saksısının altında su kalmamasına özen gösterin.
l Sulama için kullandığınız suyun orkidenin yaşadığı ortamdaki sıcaklıkla eş değer olmasına dikkat edin.

ORKİDE BUDAMASI NASIL YAPILIR?

Orkideler, genel olarak şekil verme ve yeniden çiçeklendirme amacıyla budanır. Fakat bitkinin bakımı için de budama önemli bir işlemdir. Budama işlemlerini eylül ve kasım ayları içerisinde gerçekleştirmek gerekir. Orkide, hassas bir bitki olması nedeniyle budama işleminden önce ellerin ve kullanılacak malzemelerin güzel bir şekilde dezenfekte edilmesi gerekir.

Budama yaparken:

• Sararan ya da kuruyan yaprakları ve kuru çiçeklerin saplarını gövdeye yakın bir konumdan kesip çıkarmanız ve bu sırada gövdeye hasar vermemeye dikkat etmeniz gerekir.

• Ölü köklerin temizlenmesi tamamlandıktan sonra kömür tozu veya tarçın serperek bakteri oluşumunun önüne geçebilirsiniz.

• Yeniden çiçeklendirilmesi için çiçeklenme döneminin sonunda çiçeğin sapı yeşil renkteyken çiçek gözlerini sayın. Üçüncü gözün 2-3 cm kadar üzerinden çiçeğin sapını kesin.
• Eğer çiçek sapı tamamen kahverengi tonlarındaysa ve kuru haldeyse, bu bölümü çiçeğin gövdesine yakın bir yerden kesip çıkarmanız gerekir.

ORKİDE TOPRAĞI NASIL DEĞİŞTİRİLİR?

Orkidenin saksısını veya toprağını değiştirirken sırasıyla şu aşamaları uygulayabilirsiniz:

• Öncelikle saksıyı ters çevirin ve bir elle bitkiyi tutup öbür elle silkeleme yaparak bitkiyi saksıdan çıkarın.
• Çoğu zaman bitki kolayca topraktan ayrılır fakat bir zorlanma söz konusu olursa bıçak yardımı ile bitkiyi saksıdan ayırabilirsiniz.
• Bitki saksıdan çıktıktan sonra köklerin arasındaki saksı harcını temizleyin.
• Elinize bir makas alarak çürümüş kökleri kesin.
• Her ne kadar yavan saksılar için gerekli olmasa da diğer saksı türlerinde drenajın artması için tabana seramik kırıkları veya köpük koyabilirsiniz.
• Yaprakların ve diğer önemli bölümlerin harcın altında kalmamasına dikkat ederek orkidenizi saksının ortasına yerleştirin ve harcı yanlardan saksıya doldurmaya başlayın.
• Harcı doldurduktan sonra parmaklarınızla toprağı bitki köklerine doğru iteleyin ve saksıyı yere birkaç defa vurup harcın kökler arasına yayılmasını sağlayın.
• Birkaç kez tahta sopayla saksı harcını yerleştirin. Fakat bu işlem esnasında köklere zarar vermemek için dikkatli davranın.
• Saksı ve toprağı değiştirdikten sonraki 5-6 günlük süreçte sulama yapmayın. Bitkinizi serin ve gölge bir alanda tutup su püskürterek nem ihtiyacını karşılayın.

CAM FANUSTA VEYA SAKSIDA ORKİDE YETİŞTİRENLERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN DİĞER KONULAR

• Orkidenin ışığı çok seven bir çiçek olmadığını unutmayın. Bu bitkinin öncelikle içerisinde yer aldığı ortamı sevmesi gerekir. Dolayısıyla orkideyi aşırı gün ışığı almayan bir bölgede yetiştirmeniz daha doğru olacaktır.
• Çiçeği aşırı sulamak veya sulama esnasında suyun tüm bölgelere yeterli şekilde ulaşmasını sağlayamamak orkideye zarar verir.
• Bitkinin yer aldığı saksıda deliklerin bulunması ve bu deliklerin kapalı olmaması gerekir. Fazla sulama halinde suyun buralardan tahliye olması çiçeğinizin daha az zarar görmesini sağlar.
• Kalitesiz toprak kullanmaktan ve çiçeği hasta bir çiçekle yakın konumda yetiştirmekten kaçının.
• Orkide yetiştirirken bilmediğiniz ve kalitesiz ilaçları kullanmaktan kaçının.

• Yetiştirdiğiniz orkideyi çoğaltmak isterseniz çiçeğin dalından, kökünden veya yaprağından aldığınız bir parçayı besin ve su ortamının olduğu cam bir kaba yerleştirin. Cam fanusta steril bir ortam sağlayarak çiçeği ışıktan uzak bir alanda ve yüksek nem seviyesinde yetiştirmeye başlayın. Yeni bitkiler küçük oldukları için çiçek vermeleri bir seneden uzun sürebilir.