Ormansızlaşma hangi ülkelerde hızla devam ediyor?

Dünya liderleri Glasgow'daki COP26 zirvesinde, ormansızlaşmaya 2030'a dek son verme taahhüdünde bulundu.

Ormanları korumak için başka girişimlerde de bulunulmuştu, peki herhangi bir ilerleme kaydedilebildi mi?

Şu anda ormansızlaşma ne kadar kötü?

Ormanlar, büyük miktarda küresel ısınmanın başlıca nedenlerinden biri olan karbondioksit (CO2) gazını emiyor. Dolasıyla ağaçları kesmenin iklim değişikliğine büyük çapta bir olumsuz etkisi var.

BM, 1990'dan bu yana 420 milyon hektar orman arazisinin kaybedildiğini söylüyor ve tarım bunun başlıca nedenlerinden biri.

Ormanları korumak adına daha önce de girişimlerde bulunulmuştu.

BM 2014'te ormansızlaşmayı 2020'de yarı yarıya azaltma, 2030'da da sona erdirmeyi öngören bir uzlaşma açıklaması yapmıştı.

Daha sonra da 2017'de, dünya genelinde orman arazilerini 2030'da yüzde 3 artırma hedefi belirlenmişti.

Ancak 2019'daki bir rapora göre ormansızlaşma, küresel ısınmayla mücadele açısından ciddi sonuçlara yol açacak bir şekilde "alarm veren düzeyde" devam etti.

Doğal büyüme ve dikimlerle biraz ormanlaşma sağlansa da ağaçların tam anlamıyla CO2 özümseyebilmesi için yıllarca olgunlaşması gerekiyor.

Son 10 yılda, her yıl 4,7 milyon hektar orman arazisi kaybedildi. Brezilya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Endonezya en kötü etkilenen ülkeler arasında.

Brezilya: Yasa dışı ağaç kesimi devam ediyor

Amazon yağmur ormanlarının yüzde 60'ı Brezilya'da ve atmosfere karışacak zararlı karbondioksitin emilmesinde hayati bir rol oynuyor.

2004'e dek düzenli bir şekilde azalan Brezilya Amazonları'ndaki ormansızlaşma, ülkenin Ulusal Uzay Araştırma Enstitüsü'ne göre (INPE) yeniden artışa geçti. Kuruluşa göre ormansızlaşma hızı son 10 yılın en yüksek düzeyinde.

Brezilya lideri Jair Bolsonaro, Ağustos'ta BM'de yaptığı yaptığı konuşmada, ülkesindeki ormansızlaşmanın 2020'ye kıyasla azaldığını söyledi. Ancak ormansızlaşma hızı hala göreve geldiği 2019'a kıyasla yüksek. Amazonlar'a odaklanan araştırma enstitüsü Imazon verileri bu yıl ormansızlaşma hızının yavaşlama göstermediğini söylüyor.

Bolsonaro, tarımı teşvik ve Amazonlar'da madencilik gibi "çevre karşıtı" politikalar izlemesi nedeniyle eleştiriliyor.

Bolsonaro, çevre yasalarını ihlal eden çiftçiler ve kerestecileri soruşturmakla görevli resmi kuruluşların bütçelerini kesti.

Yasa dışı ağaç kesimine karşı cezalar 2020'de yüzde 20 azaltıldı.

Net rakamlar bulunmuyor, ancak geçtiğimiz günlerde yapılan araştırmalara göre Brezilya'daki ormansızlaşma ve doğal yaşam alanı tahribatının yüzde 94'ü yasa dışı olabilir.

Amazonlar'daki ormansızlaşmadan sorumlu tek ülke Brezilya değil. Bolivya'nın da aralarında bulunduğu komşu ülkeler de bunda rol oynuyor.

Geçen yıl Bolivya yaklaşık 300 bin hektar tropikal orman arazisini kaybetti.

Bu, dünyadaki en büyük dördüncü büyük oran.

Kongo Havzası: Tarım ve madencilik

Kongo orman havzası dünyadaki en büyük ikinci yağmur ormanı. Yarısından fazlası da Demokratik Kongo Cumhuriyeti sınırlarının içinde bulunuyor.

Çevre örgütü Greenpeace hem büyük hem de küçük şirketlerce yapılan yasa dışı kesimin ormansızlaşmaya yol açtığını söylüyor. ABD ve AB yasa dışı kereste ithalatını yasaklasa da hala bir şekilde ülke dışına kaçırılabiliyor.

Diğer tehditlerse küçük ölçekli tarım, odun kömürü, yakmak için kesim, kentlerin genişlemesi ve madencilik.

Küresel Orman Gözlem kuruluşuna göre son beş yılda yıllık bakir orman kaybı neredeyse yarım milyon hektarı buldu.

Cumhurbaşkanı Felix Tshisekedi geçen ay, yolsuzluk iddiaları nedeniyle biri 1,4 milyon hektarlık bazı kesim ruhsatlarının incelenmesi talimatı verdi. Bu hamle çevreciler tarafından memnuniyetle karşılandı.

Ancak bu yıl başında hükümet, ağaç kesim faaliyetlerine yönelik 2002'den bu yana süren yasağı kaldırma planlarını da açıkladı, fakat bu karar henüz uygulanmadı.

Greenpeace bunun geçtiğimiz aylarda verilen ormanları koruma ve yüzde 8 oranında artırma taahhüdüyle çeliştiğini söylüyor.

Endonezya: Palmiye yağı plantasyonları

Endonezya 20 yıldaki orman kaybında ilk beş ülke arasına girdi. Küresel Orman Gözlem'e göre ülke 2002-2020 arasında 9,75 milyon hektar bakir orman kaybetti.

Endonezya Cumurbaşkanı Joko Widodo 2014'te ormansızlaşmanın başlıca nedeni olan palmiye yağı için arazi açılmasına karşı harekete geçme sözü vermişti.

Resmi verilere göre orman yangınlarının yüzde 80'i bu amaçla çıkartılıyor.

2016'da, 926.000 hektarlık orman yok oldu ve bu alanda rekor kırıldı. Ancak daha sonra ormansızlaşma hızında istikrarlı bir azalma oldu.

2020'de yıllık kayıp 270 bin hektardı.

2019'da Endonezya Cumhurbaşkanı Widodo, 66 milyon hektarlık bakir orman arazisi ve turbalık alanı kapsayan üç yıllık bir alan açmama moratoryumu koydu. Bu moratoryum bu yıl süresiz uzatıldı.