Orta Asya-Hindistan Diyalogu'nun Afganistan katılımlı ilk toplantısı

BAHTİYAR ABDUKERİMOV- Orta Asya-Hindistan Diyalogu'nun Afganistan katılımlı ilk toplantısı yarın Özbekistan'ın tarihi Semerkant şehrinde başlayacak. Yedi ülke dışişleri bakanları iki gün boyunca bölgesel güvenlik ve iş birliği, enerji ve taşımacılık meselelerini görüşecek.

Son yıllarda Orta Asya'da güvenlik ve enerji politikalarını artıran Hindistan, 2012 yılında başlattığı "Orta Asya-Hindistan Diyalogu"na bu kez bölgedeki güvenlik ve istikrarı doğrudan etkileyen Afganistan'ı da katarak, hem bölgede güvenlik ve istikrarı sağlamayı hem de bölge ülkeleriyle ticari, ekonomik, enerji ve taşımacılık alanlarındaki iş birliğini artırmayı hedefliyor.

İlki 2012'de Kırgızistan'da düzenlenen Orta Asya-Hindistan Diyalogu toplantısına bu yıl ilk kez Afganistan'ın da katılması öngörülürken, bu ülkelerin dışişleri bakanları yarın ve 13 Ocak'ta Semerkant'ta bölgesel iş birliği ve güvenlik konuları ile enerji ve taşımacılık alanlarındaki iş birliğini ele alacak.

Toplantının önemini değerlendiren uzmanlar, Hindistan ile Orta Asya ülkeleri arasındaki ilişkilere Afganistan'ın dahil edilmesinin tüm taraflar için faydalı olacağı yorumunda bulunurken, bunun Hindistan'ın yeni pazar ve zengin enerji kaynaklarına, bölge ülkelerinin büyük ticari-ekonomik ortağa, Afganistan'ın ise ekonomik kalkınma ve istikrara kavuşmasına katkı sağlayacağı öngörüsünde bulunuyor.

Hindistan'ın bölgedeki istikrarın önemli etkeni olan Afganistan ve Orta Asya ülkeleri ile ticari-ekonomik, enerji ve taşımacılık alanlarındaki iş birliğini artırma girişimi Türkmenistan doğal gazını Afganistan üzerinden Pakistan ve Hindistan'a taşıyacak yıllık 33 milyar metreküp kapasiteli Türkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan (TAPİ) doğal gaz boru hattı projesi açısından da önemli olacak.

Kazakistan ve Özbekistan ile uranyum, Türkmenistan ile doğal gaz alımı konularında anlaşmaları olan Hindistan, bir yandan 2007'de modernizasyonunu yaptığı Tacikistan'daki "Ayni" askeri hava alanını geçici kullanmak için çabalarını sürdürürken, diğer yandan da Afganistan ile tarihi ve kültürel bağları olan Orta Asya ülkeleri üzerinden bu ülkedeki istikrar sorununa çözüm arıyor.

Konuya ilişkin AA muhabirine açıklama yapan Özbek siyaset uzmanı ve gazeteci Abduvali Saybnazarov, Afganistan'ın kalkınmasına katkısını sürdüren Hindistan'ın jeopolitik açıdan önemli olan Orta Asya ülkeleriyle yakınlaşmasının tüm taraflar için faydalı olacağını belirtti.

Saybnazarov, bu iş birliğinin Hindistan için büyük bir pazar oluşturmakla birlikte, büyük enerji kaynaklarına ulaşmasına da imkan vereceğini kaydederken, Orta Asya ülkelerinin ise Afganistan üzerinden güneydeki denizlere ulaşmasını sağlayacağını vurguladı. Saybnazarov, Hindistan'ın Orta Asya ülkeleri ve Afganistan ile çoklu ortamda iş birliğini geliştirmesinin 2020 yılında faaliyete geçecek TAPİ projesi kapsamında da önemli olduğunu vurguladı.

Yarın ve 13 Ocak'ta Semerkant'ta yapılacak toplantıya ev sahibi Özbekistan Dışişleri Bakanı Abdulaziz Kamilov, Hindistan Dışişleri Bakanı Sushma Swaraj, Tacikistan Dışişleri Bakanı Siraciddin Muhriddin, Kırgızistan Dışişleri Bakanı Çingiz Aydarbekov, Türkmenistan Dışişleri Bakanı Raşid Meredov ve Kazakistan Dışişleri Bakanı Beybut Atamkulov ile Afganistan Dışişleri Bakanı Selahaddin Rabbani katılacak.

Özbek makamlarına göre, dışişleri bakanları toplantıda karşılıklı ticaret, taşımacılık ve lojistik, yatırım, enerji, bilgi teknolojisi, tıp, eczacılık, tarım, bilim-teknik ve kültür alanlarındaki karşılıklı iş birliği meseleleri ile bölgesel güvenlik konularını gözden geçirecek. Dışişleri bakanları toplantının ardından ortak bildiri yayımlayacak.

Orta Asya-Hindistan Diyalogu'nun beşinci toplantısı geçen sene yine Semerkant'ta yapılmıştı.