“Orta”da Sıkıntı Var

Üzücü şeylerin hatırlatılmasını sevmeyen biri olarak döne döne Van Depreminden söz etmek hiç hoşuma gitmiyor ama öyle şeyler de var ki yazılması gerekiyor.

Yaşadığımız felaketin üzerinden neredeyse bir yıl geçti. Seyrek olarak, zaman zaman şiddeti 4'ü bulan artçılar yaşasak da olaya iyi tarafından bakıyor, atlattık diyoruz. İnsanlar sağlam ve hafif hasarlı evlerine döndüler. Başka şehirlere göç etmiş olanların önemli bir kısmı geri geldi.

Ciddi hasar görmüş “ağır hasarlı” olarak etiketlenmiş, halkın ifadesiyle “yıkım emri gelmiş” binaların da çoğu yıkıldı, yıkılıyor. Bir kısım ağır hasarlı olduğu söylenen ancak sahiplerinin hasar düzeyine mahkeme yoluyla veya Başbakanlık Afet ve Acil Durum Müdürlüğüne verdikleri dilekçelerle itiraz ettikleri binalarla birlikte “orta hasarlı” oldukları ifade edilen apartmanlar ve onların bulunduğu siteler hala geceleri kapkaranlık birer hayalet gibi şehrin çeşitli bölgelerinde sessizliklerini koruyorlar.

Hafif hasarlı evler onarıldı, sahipleri, sakînleri oralarda yaşamaya başladılar. Van merkezde apartman daireleri evlerin konumuna göre ortalama 500 TL ile 1.000 TL arasında kira bedelleriyle tutuldu, insanlar yerleşip oturdular.

Ağır hasarlı evlerin sahipleri de Başbakanlığımızın talimatı ile adlarına yaptırılan Toki konutlarının kuralarını çekti, çekiyor. Depremin yıldönümünde hak sahibi olup da talepte bulunan ağır hasarlı konut sahiplerinin tamamı yeni ve güvenilir evlerine kavuşmuş olacaklar.

Orta hasarlı evlerin sahipleri de kelimenin tam anlamıyla henüz ortadalar.

Onların önemli bir bölümü olağanüstü toplantılar yaparak güçlendirme firmaları ile anlaşmak üzere site sakinlerinden temsilciler seçti. Temsilcilerin üyeler adına anlaşma yaptıkları firmalar da binaları güçlendirmek için kolları sıvadı.

Bilindiği gibi güçlendirme için hak sahipleri adına oturulan konut başına iki yıl sonra taksitler halinde ödenmek üzere 15.000 TL güçlendirme kredisi yine devletimiz tarafından sağlanıyor. Aşağı yukarı o bedelle yapılan güçlendirmeler bu alanda çalışan firmalar için ciddi miktarda iş imkânı anlamına geliyor.

Özel firmalar tarafından yapılmakta olan güçlendirme çalışmaları ile ilgili süreçler duruma göre sıkıntılı geçebiliyor. İşlemler, izinler gecikebiliyor. Bütün bunları aştıktan sonra da çok sayıda işi üstlenmiş ama henüz hiç para alamamış firmalar işi ağırdan alabiliyorlar, sürüncemede bırakabiliyorlar.

Güçlendirme çalışmaları esnasında gerçekleştirilen uygulamaların denetim altında olduğu ifade edilse de, balyozlarla yıkılan duvarlar, kolonlarda demir çakmak için açılan, bir kısmı demirlere rastgeldiği için boş bırakılan oyukların sayısının çokluğu, ufak çapta da olsa artçıların olduğu süreçte güçlendirilecek yerlerin yıkılıp uzun süre boş bırakılması kimi ev sahiplerini endişelendiriyor.

Güçlendirmeler her tarafta devam ederken sektörde şu an iddia edildiği gibi yoğun şekilde beton ve mikser sıkıntısı yaşanabiliyor. İşler sarkıp uzayabiliyor.

Sonuçta bütün bu olumsuzluklar güçlendirme çalışmalarını aksatıyor. Çalışmalar aksadıkça, şurda burda geçici olarak barınan orta hasarlı ev sahipleri kışın kapıda olduğu bu günlerde ciddi anlamda huzursuz oluyor. O ev sahipleri içindeki hasar düzeyinin mahkemeye itirazla ortadan hafife çekilmesi gerektiğini düşünen ancak diğer ortakların “gerek yok, daha sağlam olur, güçlendirilsin” itirazı ile karşılaşan ev sahipleri daha çok huzursuz oluyor.

Sonuç olarak orta hasarlı binalarla ilgili uygulamalarda ve bu durumdaki evlerin sahiplerinde hem kalacak yer anlamında, hem işlerin düzenli ve vaktinde yetişmesi anlamında gerçekten sıkıntılar var.

Orta hasarlı olarak belirlenmiş konut ya da işyeri sayısını bilmiyorum. Yine de tahminen tıpkı hasar oranı gibi sayı olarak da ağır ve hafif hasarlı bina sayısının ortasında azımsanmayacak miktarda olduğu kanısındayım.

TOKİ binaları gibi, güçlendirme çalışması yapılan binaların da bir an önce kullanılabilir hale gelebilmesi için yetkililerimiz tarafından işe el atılıp uygun müdahaleler yapılabilir; hem ödemeler hem de beton, mikser gibi sorunların giderilmesi ve sıkıntılı süreçteki yerleşim sorunları için devreye girilebilir.

Belki şu an talep olmadığı için dağıtılmamış olan TOKİ konutlarında orta hasarlı bina maliklerinin ev sahibi olmaları için koşulları biraz değiştirilerek de olsa bir kolaylık sağlanabilir. O durumda evleri onarımda olan aileler bu konutlara geçip kışı oralarda atlatabilirler.

Orta hasarlı etiketi vurulmuş evi güçlendirilmekte olan biri olarak ben de, şu anda ne iki-üç ay için ev kiralayabiliyorum, ne de evime geçebiliyorum. Aynı durumda komşularım olduğunu biliyorum. Diğer sitelerde de benzer durumda çok sayıda aile bulunduğu da herkesçe bilinen bir gerçek.

Zaman içinde çözülmeyecek hiç bir sorun yoktur. Eminim ki bu kesimin yani orta hasarlı ev sahiplerinin de bu anlamdaki tüm sorunlarının çözüldüğü zamanlar gelecek. Önemli olan bu kış eşiğinde sorunların çözümü için işleri hızlandırabilmek ya da varsa başkaca alternatif çözümleri hayata geçirebilmek.

*

Sözün burasında “ne alaka, kel alaka” diyerek gülümsemeniz için bir ekleme yapayım.

Bu ara okumakta olduğum bir kitapta yazarlar Donald Trump ile Robert T. Kiyosaki Amerika Birleşik Devletlerinde “orta sınıf”ın ciddi sıkıntıda olduğunu, bu sınıfın giderek ortadan kaybolduğunu ve ülkenin zenginler ve yoksullardan oluşan bir yere dönüştüğünü anlatıyorlar.

Yani nereden bakarsanız bakın, “orta”da sıkıntı var. Öyle olunca da bir an önce ortadan çekilmekte yarar var.

Orta hasarlı konut sahiplerinin istediği de o. Bir an önce ortadan çekilip evlerine dönebilmek.

Hafif ve ağır hasarlı konut sahiplerinin sorunlarının çözüldüğü bir zamanda böyle bir talep çok görülmemelidir. Sayın yetkililerimizin bir yolunu bulup bu kesimin de sorunlarını uygun şekilde ve vaktinde çözebilmelerine yardım etmeleri halinde karşılığını her anlamda ve kat kat alacaklardır.

26/09/12

21:58