Oruçta sindirim sistemi için öneriler

**Ramazan ayı süresince günlük sıvı alımı nasıldır?

**

Ramazan ayında ve oruçla birlikte günlük ortalama sıvı alımında azalma meydana gelmektedir, bu durum ter ve idrarın azalmasına ve idrar renginin koyulaşmasına neden olur. Trabelsi ve ark. 2011 yılında Tunus’ta gerçekleştirdikleri çalışmada Ramazan’dan bir gün önce ve Ramazan sırasında rugby oynayan oyuncuların vücutlarındaki değişimleri incelemişler ve Ramazan ayında yiyecek ve sıvılardan su alımının % 14 azaldığını belirlemişlerdir. Aynı çalışma sporcu olmayan ortalama yaşı 26 olan erkeklerde gerçekleştirildiğinde de benzer sonuçlar elde edilmiştir. Trabelsi ve ark. 2013 yılında ise, vücut geliştirme sporu yapan kişilerde oruç tutma ile vücut kitlesinin ve bileşiminin değişmediğini belirlemişlerdir. Buna karşın, İran’da Mirzaei ve ark. 2012 yılında, Ramazan ayında oruçlu güreşçileri incelediklerinde yağ oranlarında belirgin azalma olduğunu belirlemişlerdir.

Oruçlu iken günlük enerji alımı nasıldır?

Ramazan ayında oruçlu iken genelde ortalama günlük enerji alımı azalmaktadır. Trabelsi ve ark. 2011 yılında Tunus’ta gerçekleştirdikleri çalışmada Ramazan’dan bir gün önce ve Ramazan sırasında rugby oynayan oyuncuların vücutlarındaki değişimleri incelemişler ve Ramazan ayında enerji alımının % 15 azaldığını belirlemişlerdir. Benzer şekilde Ramazan ayında karbonhidrat tüketiminde % 24 azalma olduğunu belirlemişlerdir. Aynı çalışmayı sporcu olmayan ortalama yaşı 26 olan erkeklerde gerçekleştirdiklerinde de benzer sonuçlar elde etmişlerdir. Ancak, Ramazan ayındaki enerji alımı toplumsal alışkanlıklara göre değişebilmektedir. El Ati ve ark. çalışmasında Ramazan ayında Suudi Arabistan’daki Müslümanlarda enerji alımının arttığını, buna karşın Hindistan’daki Müslümanlarda enerji alımının azaldığını vurgulamışlardır. Benzer şekilde ülkemizde Rakıcıoğlu ve ark. Ramazan ayında lohusalardaki vücutta ve anne sütündeki vitamin ve minerallerin eksildiğini belirlemişlerdir.

Ramazan orucunun mideye etkisi nasıldır?

Herrag ve ark. Fas’ta gerçekleştirdikleri çalışmalarında Ramazan ayında hazımsızlık, karın şişkinliği, mide kanaması ve mide delinmelerinin arttığını belirlemişlerdir, ülkemizde de Dönderici ve ark. olduğu gibi benzer sonuçlar mevcuttur. Gökakın ve ark. ise özellikle oruç tutma süresinin uzadığı yaz aylarında mide delinmelerinin daha fazla görüldüğünü vurgulamışlardır. Chong’un nüfusunun % 70’i Müslüman olan Brunei sultanlığındaki çalışmasında Ramazan ayında mide endoskopisi veya gastroskopi yapılan hastaların Ramazan öncesi döneme göre % 30 oranında arttığını ve Ramazan sonrasındaki dönemde de Ramazan öncesi döneme göre % 10 oranında arttığını belirlemiştir. Benzer şekilde Golash Umman Sultanlığında 10 yıllık dönemde 152 mide delinmesi hastasını incelediğinde, olguların % 28’inin Ramazan ayında oluştuğunu belirlemiştir. Yücel ve ark. 38 hasta üzerinde Ramazan ayı öncesinde ve sonrasında bilgisayarlı tomografi ile karın bölgesindeki yağ oranını karşılaştırmışlar ve arada istatistiksel olarak belirgin bir farklılık olmadığını belirlemişlerdir.

Mide koruma

Karın şişkinliği, ekşime yanma ve mide ağrısı olan ve gastrit veya mide ülseri gibi aktif sorunlarının olduğu bilinen kişilerin mutlak hekim denetiminde, bazı mide koruyucu ilaçları Ramazan ayı boyunca kullanmaları uygun olur.

Ramazan orucunun kalp ve damar sistemine etkisi nasıldır?

Nematy ve ark. Ramazan ayında oruç ile birlikte kandaki yağ, kolesterol, tansiyon düzeyinin düşmesi ile birlikte kalp ve damar sistemi üzerindeki yükün azaldığını belirlemişlerdir.

Ramazan ayında oruç baş ağrısına neden olur mu?

Oruç tutma ile kafa içi basıncının düştüğü ve bunun sağlıklı kişilerde bile baş dönmesi ve baş ağrısına neden olabildiği bilinmektedir. Albayrak ve ark. çalışmasında ve Awada ve ark. çalışmasında migren gibi kronik baş ağrısı sorunu olan kişilerde bu sorunun daha ciddi boyutlara ulaşabildiği bildirilmiştir. Mosek ve ark, ise Yahudi toplumunda Yom Kippur adlı oruç sırasında benzer şekilde baş ağrısı görüldüğünü tespit etmişlerdir. Baş ağrısının gelişiminin: sıvı kaybı, şekerin azalması (hipoglisemi), stres hormonlarının artması, kahve, çay ve sigara yoksunluğu, gereğinden fazla uykunun baş ağrısını tetiklediği bilinmektedir.

Ramazan ayında oruç sonrasında basur ve makat çatlağı nasıl etkilenir?

Uzun saatler sıvı alınmaması dışkının da sıvı oranının azalmasına ve kabızlığa eğilime neden olur. Bu nedenle, iftar ile sahur arasındaki dönemde 2 Lt’nin üzerinde sıvı alınması ve erkeklerin günde 40 gram ve kadınların ise 25 gram lif almaları durumunda kabızlığa meydan verilmemiş olur. Bu nedenle, oruç ile hemoroid (basur) ve makat çatlağının direkt olarak etkilenmesi söz konusu değildir.

Ramazan ayında sindirim sistemi açısından hangi önlemler alınabilir?

Ne yararlı?
• Ramazan ayı süresince normal zamandaki beslenme şekli doğrultusunda devam etmek yararlı olacaktır.
• Yavaş sindirilen besinler: Arpa, buğday, yulaf, darı, irmik, fasulye, mercimek, bezelye, ıspanak ve pirinç gibi yavaş sindirilen besinleri tüketmek iftar yemeğinde ciddi yararlar sağlar.
• Hurma: şeker, lif, potasyum ve magnezyum alınır.
• Badem: yoğun protein ve lif alınır.
• Muz: karbonhidrat, potasyum ve magnezyum açısından zengindir.
• Sıvı alımı: İftardan sonra bol miktarda su ve meyve suyu içmek yararlıdır.
• Ara öğünler: İftar ve sahur olarak sadece iki öğün değil, ara öğünler ekleyerek, üç veya dört öğün şeklinde iftar sonrası dönemi geçirmek, sindirimi ciddi şekilde kolaylaştırır.
• İlk öğün olan sahurda susamaya neden olmayacak, gün boyu tokluğu ve enerjiyi sağlayacak gıdaları tercih etmek yararlı olacaktır. Bu anlamda yoğun protein içeren süt, yoğurt, yumurta ve peynir gayet yararlıdır. Güllaç gibi sütlü tatlılarda aynı şekilde tatlı gereksinimini karşılar.
• Sahurda sebze yemekleri ve meyveler tüketimi de oruç tutulan süre içerisinde rahat etme yönünden önemlidir.
• Düzenli spor yapma alışkanlığı olan kişiler, Ramazan ayında bu alışkanlıklarından vaz geçmek istemezlerse, spor zamanlarını iftardan 2-4 saat sonraya ayarlamaları yararlı olur.

Ne zararlı?
• İftar yemeğinde hızlı, bol miktarda ve ağır yemekleri tüketmek sindirim açısından ciddi sorunlar yaratır.
• Şekerli ve unlu gıdaların hızlı tüketilmesi nedeniyle sindirimleri zordur ve bu tür gıdalardan olabildiğince uzak durmak uygun olur.
• Kızartılmış ve yağlı gıdalar zor sindirilmeleri açısından sorun yaratırlar. Bu tür gıdalardan hem iftar, hem de sahurda kaçınmak yararlı olur.
• Fazla miktarda çay tüketilmesi ise faydalı bazı minerallerin idrar ile atılmasına neden olabilir.

Soru ve görüşleriniz için: drkorhantaviloglu@mynet.com