Osmanlı Vakıflarında Hayvan Sevgisi

METİN BOLAT - Vakıf medeniyetiyle dünyada adeta iyiliğin sembolü olan Osmanlı'da "sokak hayvanlarına ekmek veren", "ipekböcekçiliğini geliştiren", "halkın ve yolcuların hayvanlarını sulayan", "güvercinhane yaptıran", "leylekleri koruyan" vakıfların olması, o dönemde hayvanlara verilen önemi gözler önüne seriyor. Osmanlı medeniyetinde, vakıflar detaylı incelendiğinde yer yüzündeki bütün canlıların gözetildiği, en ince ayrıntısına kadar düşünüldüğü görülüyor. Sevgi ve merhamet üzerine yükselen medeniyet, yerdeki karıncadan gökteki kuşa kadar bütün canlıları koruyup kolluyordu. Yer yüzündeki hiçbir canlı ayrımı gözetmeksizin hizmet etme gayesi içinde olunan Osmanlı'da hayvan sevgisi de dikkati çekiyor. - Taze ekmek alınıp, sokak hayvanlarına yediriliyordu AA muhabirinin, Vakıflar Genel Müdürlüğünün "Tarihteki İlginç Vakıflar" kitabından derlediği bilgilere göre, "Sokak Hayvanlarına Ekmek Veren Vakıf", her gün taze ekmek alıp, sokak hayvanlarına yediriyordu. "İpekböcekçiliğini Geliştiren Vakıf" ile ipekböcekçiliğinin ve arıcılığın ıslah edilip bilimsel yöntemlerle geliştirilmesini, yaygınlaştırılmasını amaçlıyordu. "Hayvanlara Mera Açan Vakıf" ile öncelikli olarak binek ve besi hayvanlarına otlayabilecekleri meralar açıldı. İlk gelir kaynağı olarak da paşanın büyükbaş hayvanları hibe edildi. Hatta vakfın şartnamesinde, farklı tohumlardan çeşitli ürünler elde edilmesi için çalışmalar yapılması da ilave ettirildi. - Leyleklerin Korunması Vakfı "Halkın ve Yolcuların Hayvanlarını Sulayan Vakıf", belirtilen arazilerin sınırları dahilinde yapılan çeşmelerin havuzlarından halk ve gelen geçen insanların hayvanları, kurtlar, kuşlar dilediğince yararlanması için kuruldu. Güvercinlerin, kuşların barınabilmesi için kurulan "Güvercinhane Yaptıran Vakfı", vakfın hizmetlerinin yanı sıra güvercinhanelerinin bakımının yapılmasını da şart koşmuştu. "Leylekleri Koruyan Vakfı" ise leyleklerin beslenmesi ve korunması görevini üstlenmişti. "Hayvan ve Tohum Islah Eden Vakıf" ile en sağlıklı hayvanlar seçilip satın alınıyordu. Bakım ve korumaya alınan hayvanların üremeleri sağlanıyor, soyları ıslah ediliyordu.