Otobüste oturmaları bile şartlıydı!
53 yıl önce bir zenci otobüsteki bir beyaza yer vermediği için tutuklanıp 15 dolar ceza ödedi, bugün bir siyah ABD'nin en ayrıcalıklı koltuğunda. Terzi Rosa Louise Parks'ın Alabama eyaletinde otobüsteki yerini bir beyaza bırakmadığı için tutuklanıp 15 dolar para cezasına çarptırıldığı günün üzerinden topu topu 53 yıl geçmişken Amerika bugün Beyaz Saray'daki en ayrıcalıklı koltuğa bir siyahı oturtuyor.
İşte Obama'nın zafer sevinci...
Amerika, Obama'nın zaferini kutluyor
Demokrat başkan adayı Barack Obama'nın kuşkusuz Parks'ın açtığı yoldan yürüyerek zirveye tırmanması sivil haklar açısından bir devrim olarak tarihe geçecek. Parks'ın aldığı cezanın ardından başlayan ve bir yıl süren Montgomery Otobüs Boykotu ırk ayrımcılığının sonunu getirmiş olsa da fırsat eşitsizliğinin hala sürdüğü, siyahların siyasette esamisinin okunmadığı Amerika'da bu yolu açmak vakti zamanında kölelikten yana tavır sergiledikten sonra 20. yüzyılda sivil haklar hareketinin başını çekmiş olan Demokratlara düştü.
İşte Obama'nın zafer sevinci...
Amerika, Obama'nın zaferini kutluyor
Radikal'in haberine göre her şey 1955'te otobüs, tramvay, lokanta, otel, tiyatro, kütüphane, kilise hatta asansörlerde siyahların beyazlardan ayrı durmasını öngören 'Jim Crow' yasalarının hüküm sürdüğü güney eyaletlerinden Alabama'da Parks'ın cesur çıkışıyla başladı. 2005 yılında, 92 yaşındayken yaşama veda eden Parks, yorgunluktan oturduğu otobüsteki koltuğu bir beyaza vermeyince cezalandırılmıştı.
İşte Obama'nın zafer sevinci...
Amerika, Obama'nın zaferini kutluyor
Ardından Martin Luther King'in örgütlediği 'Montgomery Otobüs Boykotu', 382'inci gününde federal mahkemenin eyaletteki uygulamayı yasadışı olarak iptaliyle zafere ulaşmıştı. Britanyalı komedyen Thomas Rice'ın 1828'de geri zekâlı, ilkel, her türlü aşağılanmaya maruz kalan bir zenci tiplemesi olarak yarattığı Jim Crow karakteri 1875'ten itibaren ırk ayrımı yasalarının kod adına dönüşmüştü. Bu yasaların tarih olduğu 1964'te King, Nobel Barış Ödülü'nü alırken, Parks ancak 1996'da Başkanlık Özgürlük Madalyası ve 1999'da Kongre Altın Madalyası ile hatırlanabilmişti.
Gel gör ki sivil alanlarda çok yol kat eden siyahların siyasete damgalarını vurabildikleri söylenemez. Sözgelimi Barack Obama 1868'den beri Amerikan Senatosu'na girmiş topu topu beş Afro-Amerikalıdan biri. Üstelik Obama halkoyuyla seçilmiş üçüncü siyah. Üç senatörün Kongre'ye seçilmesi Jim Crow'un kalkmasının ardından mümkün olurken diğer ikisi 1870 ve 1875 atama usulüyle bu koltuklara oturmuştu.
İşte Obama'nın zafer sevinci...
Amerika, Obama'nın zaferini kutluyor
Edward Brooke da 1966'da seçimle Senatör olan ilk siyahtı. Kongre'nin alt kanadı Temsilciler Meclisi'ne ise bugüne kadar 118 siyah seçilebildi. 19'uncu yüzyılda siyah vekillerin tamamı Cumhuriyetçi, 20. yüzyıldakilerin üçü hariç hepsi Demokrat'tı. Bu rakamlar yarım yüzyılda birçok konuda önemli haklara kavuş siyahlar için Amerikan yasama organının ne denli ıssız olduğunun göstergesi.
Bir Afrika kökenlinin başkanı olma rüyası ise Clennon Washington King Jr.'ın 1960'da bağımsız Afro-Amerikan Parti'den başkan adaylığını koymasıyla başladı. O yıl başkanlık seçimini John F. Kennedy kazanırken, King'in 12 adaydan yedinci gelmesi hatırı sayılır bir başarıydı. Onu 1964'te Sosyalist İşçi Partisi'nden Clifton DeBerry izledi. Ama Amerikalılar için daha marjinal bir yolu seçmişti. Küba Devrimi'nin hararetle savunan bir Troçkist olarak 70 milyon seçmenden 32 bin oy toplayabilmişti.
İşte Obama'nın zafer sevinci...
Amerika, Obama'nın zaferini kutluyor
Başkanlığın Cumhuriyetçi ve Demokratlar arasında el değiştirdiği ABD'de siyahların ana akım partilerine geçmesinin ilk örneğini ise 1968'de New York'ta halk oyuyla Temsilciler Meclisi'ne girmiş Shirley Chrisholm verdi. Chrisholm Demokratik Parti'den önseçim yarışına katılan ilk siyahtı.
İşte Obama'nın zafer sevinci...
Amerika, Obama'nın zaferini kutluyor
'Hem siyah hem kadın' olmanın dikenli yollarında yürüyen Chrisholm, önseçimde 152 delegenin oyunu alarak yüzde 5 gibi hatırı sayılır orana ulaşmıştı. Delegelerin yüzde 60'ının desteklediği George McCovern başkan adayı olmuştu. Yine 1984'te Jesse Jackson'ın Demokratların adaylık yarışına katılması büyük heyecan koparmıştı. Hiç şans tanınmayan Jackson, Walter Mondale ve Gary Hart'ın arkasından üçüncü gelmişti. Demokrat taraftarlarının yüzde 21'inin oyunu alsa da parti kurultayında delegelerin sadece yüzde 8'inden desteğini bulabilmişti. Jackson'ın 1988'deki denemesinde de sonuç alamadı.
SİYAH ALEMDE BİRKAÇ İLK
Amerikan çağdaş siyasetinin siyahlar açısından dikkati çeken isimlerinin başında eski Dışişleri Bakanı Colin Powell ile halefi Condoleezza Rice geliyor. Powell 1989'da Başkan W. Bush'un babası George Bush döneminde genelkurmay başkanlığına atanan ilk siyahtı. Oğul Bush da 2001'de Powell'ı ilk siyah dışişleri bakanı unvanına kavuşturdu. Bush'un ikinci döneminde dışişleri koltuğu Rice'e teslim edildi.
İşte Obama'nın zafer sevinci...
Amerika, Obama'nın zaferini kutluyor
Rice da ilk siyah kadın dışişleri bakanıydı. Siyahlar açısından başka ilkler de var 1967'de Carl B. Stokes, Ohio eyaletinin Cleveland kentinde büyük bir kentin belediye başkanı seçilen ilk siyahtı. 1975'te Walter Washington, başkent Washington'ın ilk siyah belediye başkanı oldu. 1989'da David Dinkins New York'un ilk siyah belediye başkanı unvanını aldı. 1990'da Douglas Wilder Virginia'da seçimi kazanıp Amerikan tarihindeki ilk siyah vali oldu. Carole Gist ise aynı yıl Amerikan güzeli seçilen ilk siyah kadındı.
