Oylamaya saatler kala 45 milyar dolar uyarısı

ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'nde bugün oylanacak Ermeni tasarısının kaderini, kararsız 7 Yahudi üyenin oyu belirleyecek. Son duruma göre tasarıya 22 üye kabul, 17 üye ise ret oyu veriyor.

[

****](https://www.mynet.com/washingtonda-komisyon-uyelerine-yakin-markaj-110100498507 )

[

****](https://www.mynet.com/soykirim-oturumunda-asirlik-ermeniler-110100498495)

Ermenilerin soykırım iddiaları ABD Dış İlişkiler Komitesi'nde bugün oylanıyor. Ankara'nın "Yasa çıkarsa 45 milyar dolarlık uçak, helikopter, silah, füze alımı anlaşmalarını iptal ederiz" resti üzerine telaşa kapılan dev ABD şirketleri devreye girdi.

ABD Meclisi’ne uyarı mektubu gönderen şirketlerle Türkiye arasında yaklaşık 45 milyar dolarlık silah, füze, uçak ve helikopter anlaşmaları ya da anlaşma potansiyeli var. Ayrıca ABD’nin Türkiye’ye 10 milyar dolarlık ihracatının tehlikeye gireceği belirtiliyor.

Peki bu tasarı ne anlama geliyor? Tasarı kabul edilirse ne olur? Bundan sonra ne olacak? İşte tasarıyla ilgili en çok sorulan sorular ve yanıtları:

Bugün neler olacak?

Bugün ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi, sözde “Ermeni soykırımı" yasa tasarısını ele alacak. Oturum TSİ 17.00’de başlıyor. Komite’de 46 üye bulunuyor. Tasarının kabul edilmesi için salt çoğunluk gerekiyor.

Tasarıda ne diyor?

Tasarıda ABD Başkanı'na bir çağrı yapılıyor. Bu çağrıda Başkan'ın her 24 Nisan'da Amerikan halkını sözde "soykırım" sırasında hayatını kaybeden 1.5 milyon Ermeni'yi anmaya davet etmesi isteniyor.

Kabul edilme olasılığı nedir?

Her ne kadar Türk basınına yansıyan haberler ve açıklamalar, tasarının kabul edilme ve reddedilme olasılıklarının birbirine yakın olduğuna işaret etse de esas beklenen kabul yönünde bir karar çıkması. Çünkü ABD’de Ermeni lobisi ve bu lobiye yakın Kongre üyeleri, geçmişte olduğu gibi bu tarz bir tasarıyı yeterli destek olmadan Komite’ye sokmuyorlar.

Dolayısıyla Ermeni lobisine yakın bir isim olan Komite Başkanı Howard Berman açıklamalarında Komite’de yeterli desteğin bulunduğunun işaretlerini veriyor. Berman, tasarının salt çoğunluğun desteğinin almasının ardından ancak Genel Kurul’a sunulacağını söylüyor.

Yani kabul edilirse ABD sözde "Ermeni soykırımı"nı tanımış mı olacak?

Hayır. Ancak tanıma konusunda bir adım atılmış olacak. Komite'de kabul edilmesi durumunda bu karar tasarısının yeni adresi 435 üyeli Temsilciler Meclisi Genel Kurulu. Tasarının Genel Kurul gündemine alınıp alınmayacağı henüz belli değil. Burada karar Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin. Pelosi, 1915 olaylarının "soykırım" olduğuna inanan, Ermeni lobisine yakın bir isim.

ABD'de yasama organı iki kanattan oluşuyor. Temsilciler Meclisi'yle birlikte yasamayı oluşturan diğer kanat ise 100 üyeli Senato. Dolayısıyla benzer bir tasarının Senato'da da kabul edilmesi gerekiyor. Şu anda Senato'nun Dış İlişkiler Komitesi'nde bekleyen bir “soykırım” tasarısı bulunuyor. Bu tasarı henüz Komite gündemine alınmış değil.

Dolayısıyla tasarı Genel Kurul gündemine alınsa ve hatta buradaki oylamada kabul edilmiş olsa bile yasalaşmış anlamına gelmiyor. Bunun geçmişte de örnekleri görüldü.

Daha önce benzer girişimler oldu mu?

Evet. Esasında böyle bir karar tasarısının artık her yılın başlarında yani sözde "soykırım"ın anma günü olarak gösterilen 24 Nisan öncesi konuşulmaya başlanması neredeyse bir gelenek haline geldi.

Daha önce 4 defa böyle girişimler oldu. 1975 ve 1984 yıllarında Temsilciler Meclisi Genel Kurulu'nda benzer bir karar tasarısı kabul edildi. Ancak tasarı Senato'dan geçmediği için yasalaşamadı. 2000 ve 2007 yıllarında ise ABD Başkanlarının devreye girmesiyle tasarı Temsilciler Meclisi Genel Kurul gündemine alınmadan rafa kaldırıldı.

2000'de Bill Clinton, 2007'de de George W. Bush başkandı. Şu andaki Başkan Barack Obama'nın bu konu hakkındaki düşünceleri neler?

Obama, 2008 yılındaki Başkanlık seçimleri öncesinde ABD'de sayıları milyonları bulan Ermeni asıllı vatandaşlara sözde "soykırım" iddialarını tanıyacağı sözü verdi. Ermeni diasporası, Obama’yı şu ana kadar sözde "soykırım"ı tanımaya en yakın başkan olarak görüyor.

Obama geçen yılki ilk 24 Nisan açıklamasında bu sözünü tutmadı ve olayları "soykırım" olarak nitelendirmedi. Ancak, açıklamasında Ermenilerin 1915 olayları için kullandığı "Meds Yeghern" yani "Büyük Felaket" terimini kullandı. Böylelikle ABD Başkanı hem verdiği sözden dönmediğini göstermeye hem de Türkiye gibi kilit bir müttefiki küstürmemeye çalıştı. Ancak bu açıklama Ermeni diasporasının yanı sıra Türkiye'nin de tepkisini çekti.

Başkan'ın yasama sürecine müdahale yetkisi bulunuyor mu?

Doğrudan bulunmuyor. Ancak ulusal güvenliğin ve çıkarların tehlikede olduğu durumlarda ABD Başkanı Senato ve Temsilciler Meclisi başkanlarına gerekli uyarıları yapabiliyor. Şu anda ABD yönetiminin önceliği Türkiye ile Ermenistan arasında normalleşme sürecinde ve diplomatik ilişkilerin kurulmasında adım atıldığını görmek.

Washington yönetimi böylesi bir tasarının protokollerle başlayan sürece ağır darbe vuracağının bilincinde. Üstelik ABD'nin Türkiye'nin askerinin bulunduğu Afganistan'daki mücadelesi devam ediyor ve Irak'tan çekilmesi konusunda da takvim işliyor. Ayrıca İran ve Ortadoğu barış süreci de denkleme eklendiğinde Türkiye kilit bir konumda bulunuyor. Dolayısıyla sözde "soykırım" tasarısının yasalaşma sürecinde daha ileri adımlara geçilmesi durumunda Başkan Obama'nın devreye girdiğini görmek şaşırtıcı olmayacak.

Tasarının geçmemesi ya da rafa kalkması Ermenistan hükümetinin tepkisine neden olur mu?

Böyle bir durumda Ermenistan hükümetinin tepki gösterdiğini görmek şaşırtıcı olmaz. Zira Ermenistan'ın bağımsızlık deklarasyona göre devletin kuruluş amaçları arasında sözde "soykırım"ın uluslararası alanda tanınması da yer alıyor.

Dolayısıyla her Ermenistan hükümeti bu amaç için çalışmakla yükümlü. Ancak tasarının bu yılki zamanlaması çok kritik bir döneme denk geliyor. Böyle bir tasarının yasalaşması ya da bu yönde çok daha ciddi adımlar atılması durumunda Türkiye, Ermenistan ile normalleşme sürecini de askıya alabilir.

Bu da ekonomik açıdan zorda olan Ermenistan için çok büyük önem taşıyan sınırın açılmasının süresiz olarak ertelenmesine yol açar.

Ermenistan hükümeti için şu andaki sözde "soykırım" iddialarının tanınmasından çok sınırın açılması daha önem taşıyor. Dolayısıyla tasarının geçmemesi ve Türkiye-Ermenistan-ABD arasında bir tasarı krizinin daha savuşturulması Erivan hükümetine de rahat bir nefes aldırabilir.

İŞTE 7 MİLYAR DOLARLIK SAVUNMA ANLAŞMALARI

Türkiye, tasarının geçmesi halinde ABD ile 7 milyar doları bulan savunma anlaşmalarını feshetme uyarısında bulundu. İki ülke arasındaki savunma işbirliğinin mali boyutunun potansiyel anlaşmalarla 45 milyar doları bulabileceği öne sürülüyor.

Amerikan savunma, havacılık ve uzay sanayisinin önde gelen şirketleri, dün ABD Temsilciler Meclisi üyelerine gönderdikleri ortak mektupta, Dış İlişkiler Komitesi'nde oylanacak olan sözde Ermeni "soykırımı" tasarısını reddetmeye çağırdı.

İŞTE BU ŞİRKETLERLE YAPILAN ANLAŞMALAR

Boeing: THY, Boeing'den 2010’dan başlayarak 2015’e kadar, 20’si kesin, 15’i opsiyonlu 35 adet 737-800 ve 737-900 tipi yolcu uçağı satın almayı planlıyor.

Boeing önümüzdeki 20 yıl içinde Türkiye’ye 21 milyar dolarlık uçak satmayı öngörüyor. Ayrıca Kara Kuvvetleri ile de 1.2 milyar dolarlık 14 Chinook helikopteri anlaşması var.

Raytheon: Füze savunma sistemi için bu şirketle görüşülüyor. ABD hükümeti, Türkiye’ye 7.8 milyar dolarlık 13 Patriot ateşleme, 72 PAC-3 füze bataryasının satılabileceğini söyledi.

Lockheed Martin: Türkiye'nin bu şirketle 50 F-16 satışı için 2.9 milyar dolarlık bir anlaşması var. Hava Kuvvetleri’nde bulunan 216 adet F-16C ve F-16D savaş uçağının 2016’ya kadar modernizasyonu için Lockheed Martin şirketi ile üç yıl önce 635 milyon dolarlık sözleşme imzalandı.

Northrop Grumman: Bu şirketin Lockheed Martin ile birlikte yürüttüğü ve Türkiye’nin de arasında bulunduğu 9 ülkenin yer aldığı 300 milyar dolarlık F-35 Joint Strike Fighter projesi bulunuyor. Türkiye bu projeye 11 milyar dolar yatırdı.

United Technologies: TSK'nın 109 adet çok maksatlı helikopter alımı için United Technologies tarafından üretilen Sikorsky’ler en büyük adaylardan. Anlaşmanın boyutunun 3-4 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Şirket, ihaleyi kazandığı takdirde bu helikopterleri Türkiye’de üretmek istiyor.