Özekes: Hukukta arabuluculuk, yargılamalardan daha hızlı ve ucuz olacak

Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Tasarısı, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Alt Komisyonu'nda tamamlandı. Bundan sonraki süreci Adalet Komisyonu yönetecek. Tasarının hazırlanmasında görev alan hukukçulardan biri olan Gediz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Muhammet Özekes, arabuluculuk yönteminin birçok açıdan adli yargıdan daha avantajlı olduğunu belirterek, "Arabuluculukta sonucu taraflar belirler, geleceğe bakılır, daha az masraflıdır, çok daha hızlı karar verilir, güvenilirlik ve gizlilik ön plandadır, psikolojik risk azdır." dedi.

Tasarıyla ilgili eleştirilerin çoğunlukla bilgisizlik veya ideolojik yaklaşımlardan kaynaklandığını söyleyen Özekes, avukatların mesleğinin önleneceği, alternatif bir yargı sistemi olacağı iddialarının gerçeği yansıtmadığını ifade etti. Arabuluculuk Kanun Tasarısı'nın hazırlık aşamasında yaşadıkları zorluklara değinerek, yapılan eleştirilere şöyle cevap verdi: "Son yıllarda Türk hukukunda üzerinde bu kadar durulan, tartışılan ve hem de bu kadar yanlış anlaşılan hukuki bir konu yok diyebiliriz. Tasarı okunmadan, müessese anlaşılmadan görüş bildiriliyor. Komisyonda bulunduğumuzdan, gittiğimiz her yerde eleştirilerle karşılaşıyoruz. 'Hocam, avukatların tekerine çomak sokacaksınız.' deniyor. 'Nasıl yaptıysanız siz de bu işin içinde yer alarak kandırılmışsınız.' deniyor. 'Bir menfaatin peşindesiniz.' deniyor. Devletin bölüneceğinden irticanın getirileceğine kadar nerdeyse bu tasarı her şeyi yapabilecek sanılmaya başladı. Bu eleştirilerin bilgisizlikten kaynaklandığına inanıyoruz."

HUKUKTA ARABULUCULUK NE GETİRİYOR?

Hukukta arabulucunun, uyuşmazlıklarını çözmek isteyen tarafların birarada kalmasına, kendi menfaatlerini görmelerine, sağlıklı bir çözüm üretmelerine yardımcı üçüncü kişi olduğunu belirten Prof. Dr. Muhammet Özekes, "Arabulucu, yargılamadaki hakim gibi karar verici bir kişi değildir. Yargılama yapan kişi değildir. Arabulucu karar vermez, sadece tarafların karar vermesine yardımcı olur. Eğer taraflar istemiyorsa arabuluculuk yapılamaz. Siz istemezseniz, arabulucu arabuluculuk yapamaz ama yargılamada öyle değildir. Dilekçenizi verdikten sonra o dava kendi kaderini tayin eder. Yargılama usulünü, mahkemeyi, hakimi belirlemeyezsiniz. Taraflardan biri sonuna kadar davasında ısrar ederse hakim de bir karar verir. Yargılamada, 'Ben masadan kalktım.' deme lüksünüz yok, oysa arabuluculukta böyle bir şansınız var." diye konuştu.

Arabuluculuk için tarafların, uyuşmazlığı barışçı yoldan çözme konusunda ortak irade ortaya koyması gerektiğinin altını çizen Özekes, "Arabuluculukta tarafların kendi çözümlerini üretme esası var. Oysa davada hakim karar verir, bir kazanan bir kaybeden vardır. Arabuluculukta ise 'kazan-kazan' formülüne dikkat edilir ve her iki tarafın menfaatleri gözetilerek ortak bir karara varılır. Arabuluculukta farklı çözüm yolları kullanabilirsiniz ancak yargılamada böyle bir şansınız yoktur. Yargılama yazılı olarak yapılır ve hakim kanuna göre kararını verir. Arabuluculukta ise istediğiniz her yerde toplanırsınız, farklı imkanları tek tek masaya getirip konuşabilirsiniz. Tarafların çözümü esastır, oysa mahkemede hakimin verdiği karar esastır." dedi.

'KAZAN-KAZAN' VURGUSU

Arabuluculukta taraflar arasında esas olan amacın "kazan-kazan" sonucuna ulaşmak olduğunu dile getiren Dekan Özekes, "Arabuluculukta iletişim ve karşılıklı diyaloğun ayakta tutulması esastır, arabulucu da bunu sağlar. Tarafların masada kalmasını, tıkandıkları anda konuşmaları için gerekli ortamı sağlamayı amaçlar. Arabuluculukta gizlilik ve güvenilirlik esastır. oysa mahkemede bir uyuşmazlığı çözerken özellikle gizlilik kararı alınmamışsa herkes özel hayatınızı öğrenebilir. Arabuluculuk daha kısa sürer. Dava veya tahkim aylarca sürerken arabuluculuk yöntemiyle bir anlaşmazlığın bir günde veya 5-10 saat içinde çözüme kavuşturulması esastır. Arabuluculukta zaten bir uyuşmazlığı belirli bir saatte çözemezseniz, o artık arabuluculuğa elverişli bir uyuşmazlık değildir ve yargıya gitmesi gerekir." şeklinde konuştu. Arabuluculuğun yargılamaya göre daha ucuz olduğunu da aktaran Özekes, "Dava açarken harç yatırmak, gider yatırmak zorundasınız ama arabuluculukta bir arabulucu bulacaksınız ve uluslararası standartta ortalama saatlik 100 dolar ödeyeceksiniz. Bir uyuşmazlık ortalama en fazla 10 saatte çözülse toplam bin dolarla uyuşmazlığınızı gidereceksiniz, bu da ciddi bir rakam değil." dedi.