Chris Baraniuk
BBC Future
Normalde sağlıklı iseniz yılbaşı, bayram gibi kutlamalarda biraz fazla yemeniz sorun olmaz diye düşünülür. Gerçekten öyle midir?
İhtiyaçtan değil de kendini daha iyi hissetmek için yemek yeme isteği yılın belli dönemlerinde artabilir. Bunun arkasında, kışın günlerin kısalması ve havanın soğuması gibi mevsimsel nedenler ya da bayram, yılbaşı gibi kutlama dönemleri yatabilir.
Kuzey yarıkürede yaşıyorsanız evrimsel olarak vücudunuz kışın kalorisi yüksek yiyecekleri depolamak isteyecektir. Gün ışığı süresinin kısalması insanların ruh halini etkiler, bu ise yeme alışkanlığında değişikliğe neden olur. Yani daha fazla tatlı ve karbonhidrata yönelme durumu baş gösterir.
Peki normalde sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürüyorsanız arada bir ipleri gevşetmenizin herhangi bir sakıncası olur mu?
Bunun cevabı hem evet, hem hayırdır. Uzmanlar miktarın önemli olduğunu vurguluyor.
Üzerinde durulması gereken asıl mesele kilo alma ya da kolesterol sorunu değildir. Aşırı yağlı yemekler yememiz sindirim sistemimizdeki bakterileri etkiler. Araştırmalarbu durumda yararlı ve zararlı bakteri dengesinin olumsuz etkilendiğini gösteriyor.
Bu yeme tarzı devam ederse bağırsak iltihaplanması gibi uzun dönemli sorunlar baş gösterebilir. Ama vücudumuzdaki bu bakteri dengesi yeniden olumlu bir değişime uğrayabilir.
Liverpool Üniversitesi'nden mide ve bağırsak hastalıkları uzmanı Barry Campbell, aşırıya kaçılmadığı takdirde bütün bunların çok da zararlı olmadığını söylüyor.
"Ağır yemekleri fazlaca yemek kısa vadede iyi değildir, ama uzun dönemli zararı da yoktur” diyor.
Yani bir-iki kereye mahsus olmak üzere ve çok aşırıya kaçmadan fazla yemenin ardından biraz daha ölçülü bir yeme dönemine girilmesi halinde herhangi bir sorun olmaz denebilir.
Yılbaşı sofralarını sevenler için başka iyi haberler de var. Campbell bazı sebzelerin özellikle iyi geldiğini belirtiyor. Özellikle Brüksel lahanasının. Antimutagen adlı maddeler bakımından zengin olan bu sebze bağırsak kanseri riskini azaltıyor. Bu madde, lektin adlı zararlı proteinlerin olumsuz etkisini giderebilir. Lektinler hücre değişimine, hatta hücre ölümüne yol açabiliyor.
Campbell, lektin proteinleri bakımından zengin kırmızı et yemeyen vejetaryenlerin bile protein yüklü baklagilleri fazla tüketmesi halinde aynı tehlikenin geçerli olduğunu söylüyor.
Uzmanlar arada bir fazla yemenin hazımsızlık dışında bir zararı olmadığını belirtiyor.
Fakat bu şekilde ziyafet çekme olayları bir tek günle sınırlı olmadığında sorun yaratabiliyor. New England Journal of Medicine adlı tıp dergisinde yayımlanan bir araştırmada, Amerikalılar arasında kilo almanın tatil dönemlerinde aşırıya kaçıldığı için alınan kilonun, sonrasında verilmediği için zamanla birikmesine bağlı olduğu görüldü.
Makalede, "Sonbahar ve kışın alınan yarım kilo fazlalığın yetişkinlerde vücut ağırlığının artmasına neden olduğu” vurgulanıyor.
Journal of Physiology adlı dergide yayımlanan başka bir araştırmada ise kutlama dönemlerindeki ziyafetlerin etkisini gidermede fiziksel aktivite ve sporun yararlı olacağı belirtiliyor. Araştırma, fazla kalori alınması halinde günlük egzersizlerin çok yararlı olduğunu ortaya koyuyor. Kan şekerinin daha iyi kontrol edilmesi ve yağ hücrelerinde istenmeyen genetik değişikliklerin azaltılmasına bu egzersizlerin önemli olduğu vurgulanıyor.
Kısacası uzmanlar şunu öneriyor: Özel günlerde aşırıya kaçmadan yiyip içebilirsiniz, ama sonrasında bir süre daha az kalori almak ve daha fazla hareket etmek şartıyla…
Bu makalenin İngilizce aslını BBC Future sayfasında okuyabilirsiniz.
Dergideki diğer makalelere buradan ulaşabilirsiniz.
