Palyatif bakım nedir? Palyatif bakım ne kadar sürer?

Palyatif bakım merkezlerinde hayatı tehdit eden bir hastalığın pençesinde olan hastaların problemlerini gidermek ve azaltmak adına yapılan palyatif bakım, Dünya Sağlık Örgütü tarafından “Tedavilere yanıt alınamayan hastaların bütüncül bakımı.” olarak tanımlanır. Konu hakkında tüm merak ettiklerinizi yazımızda bulabilirsiniz.

Palyatif Bakım Ne Demek?

İngilizce “palliative” olarak bilinen ve Türkçe karşılığı “geçici çare, yatıştırıcı, destek tedavi” olan palyatif bakım, tedavisi bulunmayan veya bir tedaviye cevap vermeyen hastaların ve ailelerinin huzursuzluklarını gidermek ve yaşam kalitesini artırmaya yönelik multidisipliner tıp anlayışıdır. Bu anlayış hasta ve yakınlarının fiziksel, ruhsal ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlamaktadır. Kanser gibi ciddi ve ilerleyen hastalıklara sahip kişilerin hastalıklarının teşhis ve tanısından sonra hastalık süresince yaşadığı bulantı, kusma, ishal, psikolojik sorunlar, kabızlık, uykusuzluk, iştah bozukluğu, solunum güçlüğü gibi kötü etkileri hafifletmeye çalışırlar. Böylelikle kişi ciddi bir hastalığa yakalanmış olsa dahi günlük işlerini yerine getirebilir. Palyatif bakım özellikle de geçimini sağlamaya devam etmek zorunda olan kişiler için önemli bir bakım anlayışıdır. Son zamanları olduğu bilinen bir hastanın son zamanlarını acı içinde kıvranarak değil de günlük hayatına devam ederek geçirmesi sağlanır.

Palyatif Bakımın Amacı Nedir?

Spesifik bir hastalığa hitap etmeyen; fakat öncelikle tedavi edilemeyecek bir evreye girmiş kanser hastalarının ve yakınlarının her türlü durumunu takibe alarak ihtiyaç duydukları her türlü desteği karşılık beklemeden sağlamaktır. Palyatif bakımda hava pompalı yatak, tekerlekli sandalye, mobil WC, morfin pompası, koltuk değneği, banyo oturağı gibi hastaların ve ailelerinin hayatını kolaylaştırmak için tıbbi destek yanında araç gereç desteği de verebilirler. Ancak bu araç gereçler birimlere iade edilmek kaydıyla verilmektedir.

Palyatif Bakımı Kim Yapar?

Hastalık tanısının konulduğu andan itibaren yapılmaya başlanan palyatif bakım, çok geniş kapsamlı bir destek süreci olduğu için tek kişiyle yapılacak iş değildir. Bu sebeple bir ekip işi söz konusudur. Bakım sürecini takip eden kişi tıbbi onkologtur. Fakat yanında her daim hemşire, palyatif bakım uzmanı, diyetisyen, sosyal hizmet uzmanı, rehabilitasyon ekibi, anestezi uzmanı, psikolog, sanat ve spor hocaları ve aile üyeleri gibi geniş bir ekibe ihtiyacı vardır. Gerektiğinde bir din görevlisi de ekip içerisinde yer alır.

Palyatif Bakım Gerektiren Hastalıklar Nelerdir ve Kimler Palyatif Bakım Alabilir?

Palyatif bakımın sık olarak kanser hastalıklarında uygulandığı bilinse de Alzheimer, ALS, MS, Mesküler Distrofi, Parkinson hastalığı, felç gibi motor nöron hastalıklarında; kalp, akciğer, böbrek ve karaciğerde oluşan ileri dönem organ yetmezliği hastalıklarında ve çocuklarda görülen genetik ilerleyici hastalıklarda da uygulanır. Ayrıca palyatif bakım için belli kabul kriterleri vardır. Birtakım hastalar bu kriterlere uyar. Bunlar;

• Medikal tedavi uygulanmaya elverişli olmayan hastalar,
• Son 6 ayda %10’dan fazla kilo kaybı yaşamış kişiler,
• Yaraları hiçbir tedavi ile kapanmayan hastalar,
• Geriatrik semptom gösteren hastalar,
• Tedaviye yanıt vermeyen kalp hastaları,
• Tedaviye rağmen durumu kötüleşen hastalar,
• Çok fazla pnömoni geçiren hastalar,
• Radyoloji ve kemoterapiye olumlu yanıt vermeyen hastalar,
• Demans hastaları,
• Tedaviye yanıt vermeyen akciğer hastaları,
• Tükenme sendromunda olan HIV hastaları gibi hayati önem taşıyan hastalıklara sahip kişilerdir.

Palyatif Bakımın Süresi Nedir?

Palyatif bakım süresi kişinin hastalığının düzeyine ve aşamalarına göre değişiklik gösterir. Palyatif bakım hizmeti alan hastalarda bakımın ne kadar sürdüğü değil hastalık belirtilerinin ne kadar hafifletildiği ve sağlık durumunun ne düzeyde olduğudur. Bu sebeple bakımın belirli bir süresi yoktur.

Palyatif Bakım Hastaların Ömrünü Uzatır mı?

Palyatif bakım gerektiren hastalıklar hayati tehlike yaratan hastalıklar olduğundan ve hastalar da hastalıklarının genelde ileri seviyelerinde olan hastalar olduğu için palyatif bakım yapılırken kişilerin geri kalan ömürlerini rahat ve refah içinde geçirmeleri planlanır. Zaten bir tedaviye yanıt vermeyen hastalara verilen palyatif bakım hizmeti kişinin yaşam ömrünü uzatma vaadi sunmaz. Amaç tamamen hastanın acı ve ağrılarını dindirmek ve hastanın yaşam kalitesini artıracak psikolojik, sosyal ve fiziki yardımlar sağlamaktır.

Palyatif Bakım Merkezleri Nerelerdir?

Palyatif bakım hizmeti hastanın en rahat edeceği koşullarda verilmektedir. Bunlar; hastane ortamı, çeşitli sağlık kuruluşlarından biri olan sağlık ocağı, özel bakım evleri ve hastanın ev ortamı olarak sıralanabilir. Sağlık Bakanlığı’nın bünyesinde bulunan palyatif bakım merkezleri çift kişilik ve tek kişilik odalardan oluşan, her odada WC ve banyo bulunan ve çok amaçlı salon, hekim hasta muayene odası, hemşire odası, görüşme odası ve ekip odası bulunan geniş özelliklere sahiptir. Ayrıca Sağlık Bakanlığı’nın 2018 yılındaki verilerine göre palyatif bakım hizmeti 79 şehirde 3899 yatak ile 297 sağlık tesisi tarafından uygulanmaktadır.

Palyatif Bakım Merkezine Nasıl Başvuru Yapılır?

Bir doktor değerlendirmesi sonucu uygun görülen tüm hastalar palyatif bakım hizmetinden faydalanabilir. Merkeze başvurmak için mesai saatleri içerisinde palyatif bakım merkezini arayarak randevu ile başvuru yapılabilir ve kısa süre içinde de işlem başlatılabilir. Hastaların yanında refakatçi bulundurmaları ve hastalıklarıyla ilgili belgeleri de yanlarında getirmeleri gerekir.