Panama Belgeleri: Putin'in yakın çevresi 'kara para aklıyor'

Bugün kamuoyuna sızan Panama Belgeleri, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in yakın çevresinin karıştığından ve kara para akladığından şüphelenilen bir halkayı ortaya çıkardı.

Milyon dolarlık işlemler yürüten Bank Rossiya (Rusya Bankası), Rusya'nın Kırım'ı ilhakı sonrasında ABD ve AB yaptırımlarına maruz kalmıştı.

BBC'de yayımlanan Panorama programı tarafından incelenen belgeler, bu bankanın nasıl çalıştığını ilk kez ortaya koyuyor.

Belgeler, paranın offshore şirketleri üzerinden yönlendirildiğini gösteriyor.

Bu belgeler; Sonnette Overseeas, International Media Overseas, Sunbarn ve Sandalwood Continental'ın sahte hisse işlemleri, düzmece danışmanlık anlaşmaları, ticari olmayan krediler ve düşük fiyatlı varlıkların satın alınması yoluyla kâr elde ettiğini ortaya koyuyor.

Belgelere göre, International Media Overseas ve Sonnette Overseas'in resmi sahibi, Putin'in en yakın arkadaşlarından biri.

Bu kişi, Putin'i çocukluğundan beri tanıyan ve Rus liderin kızı Maria'nın vaftiz babası olan çello virtüözü Sergei Roldugin.

Roldugin kağıt üzerinde, şüpheli anlaşmalardan kişisel olarak yüz milyonlarca dolar kâr elde etti.

Ancak belgeler, Roldugin'in şirketleriyle ilgili şunu söylüyor:

"Firma, esasen, nihai sahibinin kimliğini ve gizliliğini korumak amacıyla kurulmuş bir paravan şirkettir."

Çello virtözü daha önce gazetecilere, kendisinin bir iş adamı olmadığını söylemişti.

Roldugin'in bu karmaşık offshore anlaşmalarına dahli, onun basitçe başka biri adına hareket ettiğine dair şüpheleri artıracak.

Şüpheli mali hareketler

Örneğin belgeler, Sandalwood Continental şirketinin yalnızca 1 dolara bir varlık satın aldığını ve bunu üç ay sonra 133 milyon dolara sattığını gösteriyor.

Rusya devlet bankası, Sandalwood'a 800 milyon dolarlık kredi vermişti.

Belgelerde, Sandalwood'un bu kredilerin güvenliğini sağladığı veya geri ödeme yaptığına dair bir kanıt bulunmuyor.

İngiltere'deki Mali Suç ve Güvenlik Çalışmaları Merkezi'nin genel müdürü Tom Keatinge, işlemlerin kara para aklamanın kanıtı gibi göründüğünü söylüyor:

"Burada, bana, 'Dur, burada neler olduğuyla ilgili çok yakından inceleme yapmaya ihtiyacımız var'dan başka bir şey söyleten hiçbir şey görmedim. Bu, gerek borçların belirgin bir tazminat olmadan silinmesiyle ilgili, gerekse de borçların, açık bir neden olmadan, birkaç çift el üzerinden devredilmeyle ilgili."

'Bu anlaşmaların ticari temeli yok'

Belgeler, Rodulgin'in şirketlerinden biri olan International Media Overseas'in 2007'de 6 milyon dolar borç aldığını gösteriyor.

Üç ay sonra bu kredi silinerek 1 dolara indiriliyor.

Böylelikle çello virtüözünün şirketine 6 milyon dolar verilmiş oluyor.

Başka bir şüpheli anlaşmaya göre, 2011'de International Media Overseas 200 milyon dolarlık bir kredinin tüm haklarını (faiz ve geri ödeme dahil) satın almış.

International Media Overseas, Rodulgin'in şirketinin yalnızca yıllık faiz ödemesinin 8 milyon dolar hacminde olmasına rağmen, sadece 1 dolar ödeme yapmış.

İngiltere'nin önde gelen kara para aklama uzmanlarından Andrew Mitchell, anlaşmaların son derece şüpheli olduğunu söylüyor:

"Yılda bir dolar için, 200 milyon dolar transferin ve 8 milyon dolar hak elde etmenin ticari bir temeli olamaz."

International Media Overseas, Rodulgin'in, kendisine üç banka hesabı açması sırasında Rus liderle ilişkisinin ne olduğunu tebliğ etmede de başarısız oldu.

'Başarısız anlaşmalar için tazminat ödenmiş'

Her bir hesaba ait ayrı başvuru formlarında, Rodulgin'in "Siyasi Nüfuz Sahibi Kişilerle" ilişkisinin olup olmadığı soruldu.

Roldugin formlarda böyle bir ilişkiye sahip olmadığını söyledi ancak çok açık ki bu, doğru değil.

International Media Overseas onlarca şüpheli hisse transferi hareketine dahil oldu.

Şirketin bir simsara hisseler sattığı ancak ertesi gün bu hisselerin kendisine daha düşük bir fiyata geri satıldığı görülüyor.

Roldugin'in şirketi her zaman kâr elde etti ve belgeler bu kazancın, hisse anlaşmalarıyla önceden düzenlendiğini gösteriyor.

Başka bir entrika kapsamında ise International Media Overseas hisse anlaşmaları yapmış ancak bunlar hayata geçirilmeden iptal edilmiş.

Roldugin'in şirketi bu başarısız anlaşmalar için de daha sonra tazminat ödemiş.

Sızdırılan belgeler hisse satın alımı anlaşmalarının ve anlaşmaların iptalinin aynı anda imzalandığını ortaya koyuyor ki bu da, hisse satın alma ya satmaya dair gerçek bir niyetin olmadığını gösteriyor.

Hisse transferlerini gören Andrew Mitchell, "Bu bir ticari iş değil. Bu, devamlı bir şekilde varlıkları hareket ettirme ve saklama amacındaki bir iş görünümü yaratıyor."

Kayak tatil merkezi

Sızdırılan belgeler, Roldugin'in diğer şirketi'nin (Sonnette Overseas) Rus kamyon şirketi Kamaz'a gizli bir ilgisinin olduğunu gösteriyor.

2008 yılında Sonnette, Kamaz'da önemli bir hisse payı olan bir şirketi satın alma hakkına sahip olan bir konsorsiyuma katılmak için 1.5 milyon dolarlık ödeme yaptı.

Gizli belgeler, Roldugin'in şirketinden ne beklendiğini tek tek anlatıyor.

Sonnette'ten, konsosiyumun Kamaz'daki hisselerinin artırılmasında imtiyazlı muameleye tabi tutulmasına dair planların garanti altına alması isteniyor.

Sandalwood Continental şüpheli kara para aklama halkasının merkezinde bulunuyor gibi görünüyor.

Şirket, bir devlet bankasından, ticari olmayan bir dizi kredi vasıtasıyla 800 milyon dolar borç aldı. Daha sonra bunları diğer şirketlere nakit olarak ödünç verdi.

Sızdırılan belgeler, Sandalwood'un nakit parasının bir bölümünün, Rus liderle ün yapan bir kayak tatil merkezine sahip olan bir şirkete ödünç verildiğini gösteriyor.

2006 yılında Vladimir Putin, Igora adlı bu tatil merkezinin açılışını yapmıştı.

Rus lider 2011 ve 2012'de buraya kayak yapmaya gitmişti. Kızı Katerina'nın düğünü 2013'te Igora'da yapılmıştı.

Parayı alan şirketin bir bölümü Bank Rossiya'nın sahibi Yuri Kovalcuk'a ait.

Bu kişi, ABD tarafından yaptırımlar listesine konduğunda Rusya Devlet Başkanı Putin'in veznedarlarından biri olarak tanımlanmıştı.

Bank Rossiya, ABD yönetimi tarafından "Rusya Federasyonu'nun üst düzey yöneticilerinin kişisel bankası" olarak tanımlanmıştı.

Kovalchuk'ın avukatı, Bank Rossiya'yla ilgili tüm bilgilerin açıklık kuralı kapsamında kamuya açık kaynaklarda yer alırken, müvekkiline neden sorular sorulduğunu anlamadığını söyledi.

Doğalgaz anlaşması

Sızdırılan belgelerdeki dördüncü offshore şirketi olan Sunbarn de bir dizi şüpheli anlaşma sayesinde kazanç elde etmiş.

Bir örneğe göre, Bank Rossiya bu şirkete hisse verdi ve bunlar daha sonra 25 milyon dolara satıldı.

Bir diğer örnekte, Rusya'da, bir Kıbrıs şirketi üzerinden yatırım yapma ve ticari faaliyette bulunma hakkında öneri sağladığı için danışmanlık ödemelerinden 230 milyon dolar kazanç elde etti.

Sunbarn ayrıca, Rus liderin başka bir çocuk arkadaşıyla bağlantılı olan ya da bu kişinin sahibi olduğu şirketlerden toplamda 231 milyon dolar kredi aldı.

Bu kişi milyarder Arkady Rotenberg. Yine bu vakada da kredilerin güvenliğinin sağlandığı ve geri ödeme yapıldığına dair bir kanıt da bulunmuyor.

Bu dönemde krediler Sunbarn'e verildi. Bu, Rotenberg'in şirketlerinden biri. Bu şirket, Rusya'dan Avrupa'ya uzanması planlanan 40 milyar dolarlık doğal gaz boru hattı üzerinde çalışma kontratıyla ödüllendirildi.

Güney Akım doğal gaz projesi daha sonra iptal edildi.

Bank Rossiya, Sergey Roldugin ve Arkaday Rotenberg, BBC'nin bu konularla ilgili cevaplandırmak üzere gönderdiği sorulara yanıt vermedi.