Şirkete ısınma turları kapsamında, toplantıya davet edilmiş ve iyzico'nun vizyonunu kurucularından dinleme imkanına sahip olmuştum. Sonrasında gelişen kariyerimde iyzico ile çok fazla ortak çalışma gerçekleştirme şansım olmadı, ancak başarılı yolculuklarını hep takip ettim. Bununla birlikte, MasterCard'da kariyerime devam etseydim, 2014 yazında New York'da yeni kurulmakta olan, Mario Shiliashki'nin Emerging Payments ekibinde yer alacaktım...
Bunları neden yazıyorum, çünkü geçtiğimiz hafta Türkiye start-up ekosistemi, PayU'nun iyzico'yu 165 mil. USD'ye satınaldığı haberi ile çalkalandı ve haberin kahramanları yukarıda belirttiğim isimlerden başkaları değil. Bugün PayU'da ödeme sistemlerinin 1 numaralı ismi olan Mario, Barbaros'un muhteşem liderliği ile 0'dan bölgesel bir deve dönüşen iyzico satınalmasını gerçekleştirdi. İki parti için de hayırlı olsun ve eski dostlara tebrikler...
Bununla birlikte, iyzico’nun bu başarısının ardından çıkarılması gereken çok ders var. Turkiye start-up ve girisimcilik ekosistemi acisindan oldukca onemli bu gelismeyi detayli incelemek ve bir takim cikarimlarımı paylasmak istedim.
Öncelikle, bu haberi duyan herkes, "iyzico 165 milyon USD'ye satildi” şeklinde konuşuyor, bu haberi paylaşiyor; biz de boyle bir start-up yapip satalim diye motive oluyor!.. En buyuk yanlislik ve eksigimiz aslinda bu yaklasim. Hiç kimse, iyzico nasil 165 milyon USD degere ulasti diye sormuyor, buna kafa yormuyor; rakamlarin ardindaki kan, ter, gozyasini, yillarin emegini gormuyor ve ne yazik ki yine kolaya kacip ahkam kesiyor. Turkiye girisimcilik ekosisteminin en buyuk sorunu ne yazik ki hala bu yaklaşım: İşinin ehli insanlar ekosistemde soz sahibi degil, yer tutanlar her yerden cikiyor, birbirini koşulsuz destekleyen gruplar ekosistemi bozuyor!.. Herkes girisimci, herkes mentor, herkes “melek" yatirimci... Pek cok universite bile "incubation center"larını sadece açmış olmak icin açıyor, birbirini taklit eden yapilar, bunyesindeki girisimlere pek bir sey kazandırmıyor. Havali yatirim haberleri, PR kampanyalari, reklamlar sonrasi öne cikan girisimlerin cogunun omru 1 yili bile gecmiyor... Destek için ziyaret ettiğiniz, önemsediğiniz "büyük isimler", Siz heyecanla fikirlerinizi ve projelerinizi kendilerine aktarırken; yıllarınızı harcadığınız, hatta başka bir yerde olsa el üstünde tutulup, örnek gösterileceğiniz çalışmalara yönelik anında neden o fikrin olmayacağı doğrultusunda fikir beyan ederek, üstüne ne yapmanız gerektiğini söyleyip, Sizi gönderiyorlar...
Kısacası, girisimcilik ülkemizde, son zamanlardaki en buyuk trendlerden olmasına rağmen, hizla tuketilmekte ve kavramın ici boşaltılarak, hayati onemine ragmen basitleştirilmekte.
Peki bu yanlislar arasindan iyzico nasil siyrildi? Oncelikle iyziconun kuruculari da yatirimcilari da bu ekosistemin içinden değiller ve bu yaklaşımlara uzak insanlar. Iyzico nun kurucularinin is deneyiminin hemen hemen tümü yurtdışı kaynaklı, sectikleri yatirimcilar da yine hep global, yurtdisindan isi gercekten risk sermayesi yönetmek olan, kurucularina ozgurluk sağlayıp, dogru kapilari acan, amaci isi büyütmek olan yatirimcilar. Bununla birlikte, Iyzico dogru bir urunu, onemli bir segmentin ortak problemini cozecek sekilde dogru zamanda piyasaya sürdü. Hedef pazarini bastan dogru belirledi ve odakli bir sekilde MVP ile ana urunune yatirim yapip, inovasyonlarini zamanla piyasaya surdü. Ekibe ve insana yatirim yapti, guzel bir campus yapip herkesin sinerji yaratacagi bir kultur oluşturdu. Start-up ekosisteminin hep icinde oldu, doğru "partner"larla çalıştı. Aldigi yatirimi sürekli olarak isini buyutmeye harcadi, boylelikle de degerini katladi.
Bununla birlikte, Iyzico kurulusundan itibaren oyunu cok basarili kurdu, dogru adimlar atti, ilk yatirimindan itibaren zaten bu tarz buyuk bir "exit"e gittigini hissettirdi. Yani, büyük resmi baştan çizdi, ilk yatırımlardan itibaren kendilerini "bölgenin Stripe'ı olarak konumlandırdılar" (bilmeyenler için Stripe, işletmeler için oldukça basit ve hızlı bir şekilde ödeme kabul etmeleri için dijital ödeme altyapısı sağlayan, alanında öncü bir fintech unicorn'u...). Iyzico, henüz kuruluş aşamasında, hangi aşamalardan geçeceğini, nasıl bir hedefle ilerleyeceğini ve sonunda ne olacağını baştan planladı ve tüm paydaşlarını, adım adım, büyük resim doğrultusunda ortak hedefe kilitledi.
iyzico satınalma süreci Türkiye girişimcilik ekosistemi açısından oldukça önemli. Start-up sürecini doğru özümseyen, doğru yöneten ve icra eden bu tarz girişimciler, ileride gerçekleştirecekleri yatırımlarda, mentörlüklerde ya da danışmanlıklarda bu deneyimlerini ve tecrubelerini doğru aktardıkları takdirde, ekosistemin de daha düzgün ve yapıcı bir şekilde gelişmesine katkı sağlıyor olacaklar...
