Peçenekler kimdir, nerede kuruldu? Peçeneklerin Türk tarihindeki önemi nedir, Peçenekler Türk mü?

Göktürk Devleti yıkılınca, kalabalık boylar halinde yaşayan Peçenekler, Karadeniz’in kuzeyinden Balkanlar’a doğru göç etmek zorunda kalmışlar, 11. Yüzyıla değin, Volga Nehri kıyısında, Urallar ve Balkanlar’da varlıklarını göstermişlerdir. Varlıklı bir kavim olduğu bilinen Peçenekler’in komşularıyla aralarında sürekli bir düşmanlık olduğu yazılmıştır. Savaşçı ve istilacı oldukları kadar, konar göçer yaşamları olmasına rağmen ticaretle uğraştıkları görülmüştür. Bazı Rus kaynaklardan alınan bilgilere göre; kullandıkları kap kacaklar, hatta savaş zamanlarında kullanılan silah ve bellerine taktıkları kemerler altın ve gümüşten yapılmıştır. Çünkü bu kavim, konar göçer özellikte olmalarına rağmen, gelişmiş savaş teknikleri ve yetenekleri sayesinde de hem oldukça geniş alanlara yayılmış, hem de konuşlanılan bölgelerde yönetim ve sınıfsal teşkilat yapılanmasını oluşturmuşlardır.

Peçenekler kimdir?

6. Ve 7. yüzyıllarda Göktürkler’e bağlı olan Peçenekler; Isık ve Balkaş Gölleri arasına geldiklerinde Türgiş Boyu’nun bir kısmını oluşturdular. Çok güçlü bir kağanlık kuran Peçenekler’in, oldukça etkili bir boy birliğinden başlayarak idari ve siyasi bir yapılanmayı tamamladıkları görülmektedir. Arap kaynaklarındaki ilk bilgilere göre; Oğuzlar’ın 19. Kolu olan Peçenekler; 8.yüzyıl sonlarında Aşağı Seyhun Nehri ve Aral Gölü civarında yaşadıkları belirtilir. Daha sonraları ise doğudan gelen diğer Oğuz boyları tarafından, Ural Irmağı ötesine zorunlu göçe zorlanmışlardır. Ancak bir süre sonra Hazarlılar için bir tehdit unsuru olduklarından Oğuzlar ve Hazarlar işbirliği ile yeniden göçe zorlandırılarak 889 yılında Volga Irmağı’nın batısına, Karadeniz’in kuzeyinden Batı Avrupa’ya kadar ilerlemişlerdir.

Peçenekler Türk mü?

Kaşgarlı Mahmut’a göre Peçenekler, Batı Göktürk Hakanlığı’nın kolu, 22 Oğuz boyundan (19.) ondokuzuncusudur. Türkçe konuşurlar. Konuştukları Türkçe, yine Kâşgarlı Mahmud’a göre kelimelerin son hecesi kesilmiş ve kısaltılmış bir özellik içerir. Bizans Kaynakları Peçenekler’in 8 kademelik yapılanma ve yerleşkesinden söz eder. Bunlar:

• Ertim
• Çor
• Yula
• Külbey
• Karabay
• Tolmaç
• Kapan
• Çoban

Yerleştikleri alanlar ise; Çoban, Tomaç, Külbey, Çor, Karabay, Ertim, Yula, Kapan gibi isimlerle Türk ünvanlarından oluşurdu. ‘Başbuğu’ ismi çoğunlukla renklerle ifade edilirdi.

Peçeneklerin Türk tarihindeki önemi nedir?

Peçenekler Türk Tarihi için önemli bir yere sahiptir. Bu önem 1071 yılında Bizanslılar ile Selçuklular arasında yapılan Malazgirt Savaşı’na dayanır. Savaş başladığında Bizans Ordusu’nun paralı askeri olan Peçenekler, savaş başlar başlamaz karşı safha geçerek Selçuklu Ordusu’nda görev almışlar, Bizans Ordusu’nu büyük bir yenilgiye uğratarak Selçuklular’ın zaferiyle sonuçlanan Malazgirt Savaşı’ndan sonra Türklere Anadolu’nun kapıları açılmıştır.

Peçenekler nerede kuruldu?

Peçenekler’in ilk anayurtları Orta Asya’da Seyhun ve Volga nehirleri arasındadır. Sonra Ural Dağları ve Yenisey Nehri arasındaki bölgeden, daha sonraları Koban Bölgesine göç etmişlerdir. Koban Bölgesini kendilerine merkez edinip oradan önce Kafkaslara, (Hazar ve Karadeniz kıyılarına) ve Doğu Avrupa’ya açılmışlardır. Peçenekler bağımsız olarak yaşamış, hiç bir devletin hakimiyetini tanımamışlardır.

Peçeneklerin özellikleri nelerdir?

• Peçenekler, konar göçer bir boy oldukları için merkezi bir devlet kuramadılar.
• Yerleşke yönetimlerinde ‘Oba, Oymak, Boy, Urug’ şeklinde teşkilatlandılar.
• Urug’larının bağımsız yönetiminde ‘Başbuğu’ oluyordu.
• Savaşçı bir kavim oldukları için at ve silahlar onlar için oldukça önemliydi. Silahları ‘ok, yay ve kılıçtı.’
• Karadeniz’in kuzeyinden Balkanlar’a istila için hareket edene kadar Şaman dinine inanıyorlardı.
• Balkanlara geldiklerinde Slav ırkının da etkisiyle Hristiyanlık dinini benimsediler.
• Ölüm sonrası ruhun yaşadığına inanarak ölülerin kabrine sevdikleri eşyaları, silahları ve yiyecek gömerlerdi.
• Kabirleri kaim (sürekli doldurulan) toprakla örterler, etrafına da anıt taşlar dikilirdi.

Peçenekler İstanbul’u kuşattı mı?

Peçenekler İstanbul'u iki defa kuşatmıştır. İlkinde Hazarlar ve Rus orduları ile 941’de, diğerinde ise 1090-1091 yılları arasında İstanbul surlarına kadar dayanmış Selçuklular’la anlaşarak denizden kuşatmışlardır. İlk kuşatmada Bizans ordusu kuşatmayı püskürtmüş, diğer kuşatma da ise Bizans İmparatoru'nun yardımına diğer bir Türk boyu olan Kumanlar'ın gelmesi ile püskürtülme gerçekleşmiştir.

1090 yılı sonlarında Peçenekler, Anadolu beylerinden İzmir Emiri olan Çaka Bey ile işbirliği yaparak, İstanbul Çekmece’ye kadar yaklaştılar, bu durum Bizans İmparatorluğu’nda endişe yarattı. Çünkü Anadolu Selçukluları, İzmir Emiri Çaka Bey ve savaşçı bir Türk kavmi olan Peçenekler tarafından kuşatılmıştı. Sonrasında bu durum Haçlı Seferleri’nin de ilk kıvılcımını yakmıştır. Ancak Bizans, Kumanlar ordularının desteği ile ordusunu güçlendirerek kurtulur.