Prolaktin (PRL) hormonu: Nedir ve nelere dikkat edilmelidir?

Prolaktin nedir sorusunu kısaca süt hormonu olarak cevaplayabiliriz. Kan tahlili ile ölçülebilen bu hormonun, doğum sonrası süt üretimi dışında vücutta üç yüzden fazla bilinen görevi vardır. Referans aralığında olmadığı durumlarda, değerleri normale döndürmek için çeşitli tedavi yöntemleri kullanılır.

Prolaktin (PRL) Referans Aralığı Nedir?

PRL hormonu, hipofiz bezinde bulunan hücreler tarafından üretilir ve kan yolu ile vücudun tamamına dağıtılır. Süt üretimi ile ilgili bir hormon olmasından dolayı, normal değerleri kadınların hamilelik durumlarına göre değişiklik gösterir. Değerleri nanogram/mililitre şeklinde gösterilir.

• Hamile olmayan kadınlar için PRL referans aralığı 25 ng/ml altındadır.
• Hamile kadınlar için PRL referans aralığı 34-386 ng/ml şeklindedir.
• Erkekler için referans aralığı ise 15 ng/ml ve altıdır.

Yüksek PRL Nedenleri ve Belirtileri

Kanda çok fazla PRL dolaşımına hiperprolaktinemi adı verilir. Yüksek prolaktinin başlıca nedenleri gebelik, dopamin etkisi yaratan ilaç kullanımı, yetersiz tiroid ve iyi huylu tümör varlığıdır.

Kadınlarda hiperprolaktinemi belirtileri şu şekildedir:

Adet görememe ya da düzensiz regl döngüsü
Gebelik durumu olmamasına rağmen memelerde süt üretiminin olması
Vajinada kuruluk

Erkeklerdeki belirtiler ise şöyledir:

• Vücut tüylerinde ani azalma
• Ereksiyon sorunları
• Meme büyümesi

Bunlara ilave olarak cinsel isteksizlik, ani baş dönmeleri ve görme bozuklukları da her iki cinste hiperprolaktinemi belirtisi olarak kabul edilir.

Yüksek Prolaktin Nasıl Teşhis Edilir?

PRL değerlerinizi kan tahlili yaptırarak kolayca öğrenebilirsiniz. Değerleriniz referans aralığının üstünde ise, bunun sebebini araştırmak için farklı ek testler istenebilir. Ayrıca, tümör olasılığı için de beyin tomografisi gerekli görülebilir.

Hiperprolaktinemi Tedavisi

Prolaktin yüksekliği tedavisi için, öncelikle beslenme ve uyku düzeninize önem vermelisiniz. Stres faktörü, bu hormonun salgılanma sürecinde dengesizliklere sebep olabilir. Hiperprolaktinemiye sebep olan bir ilaç kullanımı söz konusuysa, bu ilacın bırakılması değerleri normale döndürebilir. Bu durumda, aralıklı kan testleri ile PRL seviyesi gözlemlenir ve sorunun ilaçtan kaynaklı olup olmadığı kesinleştirilir. Gerekli durumlarda doktor tarafından prolaktin seviyelerinde değişikliğe sebep olmayan muadil bir ilaç önerilir. Hiperprolaktinemi için ilaç tedavisi de sıklıkla başvurulan bir yöntemdir. Yüksek prolaktin, hipofiz bezinde var olan bir kitleden kaynaklıysa, kitlenin büyüklüğüne göre doktorunuz ilaç tedavisi ya da cerrahi müdahale önerebilir. İlaç tedavisinin ve cerrahi müdahalelerin yeterli olmadığı ileri derecedeki durumlar için ise radyoterapi seansları uygulanır.

Yüksek PRL Değerlerini Düşürmek için Neler Yapabilirsiniz?

Yüksek PRL değerlerini normale döndürmek için mutlaka doktor kontrolünde hareket etmelisiniz. Ancak tedavinize ek olarak;

• Düzenli uyku
• Düzenli beslenme
• Stresten kaçınma
• Ağır fiziksel işlerden kaçınma
• Rahat kıyafet tercihleri
  Gibi basit adımlar ile vücudunuzun normal işleyişine destek olabilirsiniz. Bu sayede tedavinizin kısa sürede sonuçlanmasına katkı sağlayabilirsiniz.

Prolaktin Yüksekliğinde Hangi Besinlerden Uzak Durulmalıdır?

Bazı besinlerin içerikleri PRL hormonunun daha fazla üretilmesi için tetikleyici etki yaratabilir. Bu nedenle, prolaktin yüksekliğinde yenmemesi gerekenleri öğrenerek tedavinize katkı sağlayabilirsiniz.

• Alkol
• Hazır soslar ve cipsler
• Kek ve bisküvi gibi paketli ürünler
• İşlenmiş kırmızı ve beyaz etler
• Gluten içeren tüm unlar ve bunlardan imal edilen ürünler
• Kızartılmış besinler

Düşük PRL Nedenleri ve Belirtileri

Düşük prolaktin değerleri de tıpkı yüksekliğinde olduğu gibi, kan testi ile hızlıca teşhis edilebilir. Son derece seyrek görülen bir rahatsızlıktır. PRL yüksekliğine kıyasla, kişilerin hayatlarını çok daha az etkiler. Buna rağmen, bağışıklık sisteminizi zayıflatarak başka hastalıklara yakalanma riskini arttırır.

En yaygın belirtiler şu şekildedir:

• Emziren kadınlarda süt azlığı
• Uzun süren enfeksiyonlar
• Halsizlik
• Yoğun saç dökülmesi

Düşük PRL seviyesinin en temel nedenleri arasında hormon üretimini baskılayan ilaç kullanımı gelir. Bunun ardından ise hipofiz bezindeki bazı bozukluklar ve buna bağlı hormonal dengesizlikler gelir.

Düşük Prolaktin Değerleri Nasıl Yükseltilir?

Prolaktin düşüklüğü, hipoprolaktinemi olarak adlandırılır. Hipoprolaktinemi tedavisi için öncelikle bu durumun sebepleri araştırılır. Bu araştırmalar için ilave tahliller yaptırmanız istenebilir. Düşük prolaktin, sıklıkla bu hormonun üretiminin baskılanması sonucu ile ortaya çıkar. Hormon üretimini baskılayan bir ilaç kullanımı söz konusu ise, bunun kesilmesi ile değerleriniz normale dönebilir. Hipoprolaktinemi, hipofiz bezinden kaynaklı ise doktorunuz ilaç tedavisi ya da cerrahi müdahale önerebilir. Prolaktin değerlerinin düzenli takibi ile tedavinin gidişatı doktor tarafından belirlenir. Yüksek değerler için önerilen uyku ve beslenme düzeni ile stresten kaçınma düşük prolaktin tedavisinde de önemli bir yere sahiptir.

Sağlıklı Bir Yaşantı için Hormonal Dengenin Önemi

Daha zinde bir hayat sürmek için hormonal denge her zaman çok önemlidir. Prolaktin gibi vücutta çok fazla işleve sahip olan hormonların eksikliği veya fazlalığı gündelik hayatınızı ciddi anlamda olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, belirli sıklıklarla doktorunuzu ziyaret etmeyi ihmal etmemelisiniz. Doktor kontrolünde gerekli testleri yaptırıp ihtiyacınız olan tedavileri uygulayarak kolayca sağlıklı bir yaşama sahip olabilirsiniz. Düzenli beslenme ve uyku, stressiz bir yaşam tarzı ile bunu destekleyerek zinde bir hayat sürebilirsiniz.