Psikiyatrist Verimli: Evham Hafife Alınmamalı, Hatta Hafifken Yardım Alınmalı

Başka zaman aklınıza gelmeyen şeyler sık sık aklınıza geliyor, sizi yoruyor ve çok etkiliyorsa evhamın pençesinde olabilirsiniz. Doğru ve dengeli kullanılmadığında hastalığa dönüşebilen bu kavram vesveseye yol açan nedenlerden de olabiliyor. Psikiyatrist Prof. Dr. Arif Verimli, evham, vesvese ya da aşırı zorlayıcı olan her türlü fikri, hayatı zorlaştırma oranına ve dozuna göre tedavi edilmesi gereken bir durum olduğunu söylüyor. Verimli, "Tıpta 'obsesyon' olarak adlandırılan aşırı zorlayıcı fikirler kişinin kafasından atmak istediği halde atamadığı psikoterapi ya da psikiyatrik yardım almadan geçmeyen bir ruhsal durumdan kaynaklanır. Evham kesinlikle hafife alınmamalı, hatta hafifken yardım alınmalıdır." diye uyarıyor. Moral Dünyası Dergisi Ağustos sayısında evham konusunu uzmanlarıyla masaya yatırdı. Aşırı tedbirli olmaya çalışmanın evhama zemin hazırladığına dikkat çekilirken uzmanların ortak görüşü bu hisse karşı durmaya çalışmak ve fikirden uzaklaşmanın yollarını aramak. "Evhamın derecesi var mıdır?" sorusuna Verimli, evhamla ilgili ütünün bir kere kontrol edilmesiyle 5 kere kontrol edilmesi gibi derecelendirilme yapılabileceğini söyleyerek, önemli olan noktaya dikkat çekiyor. Verimli’ye göre evhamın sorun olduğu an kişinin o durumla ilgili çok rahatsız edici bir meşguliyet yaşaması, kafasında inanılmaz kötü senaryolar oluşturması ve aşırı tedbirli olmaya çalışırken ipin ucunu kaçırması. Evhamı yaşayan kişinin yaşadıklarının yanında çevresinin de yaşadığı zor durumlar olabiliyor. İnsani ilişkilere zarar verebilen bu durum gerginlik ve huzursuzluk ortamlarına yol açabiliyor. Bindiği uçağın düşeceğini, yolculuk yaptığı arabanın kaza yapacağını düşünmek, sürekli kötü olaylar yaşanacağına dair fikirler oluşturmak, bir süre sonra kişinin yakın çevresinde de olumsuz etkiler yapabiliyor. AİLEDEKİ EVHAM ÇOCUKLARI DA ETKİLİYOR Aile içinde anne-babanın evhamlı olması çocukları etkileyebiliyor. Çocukların büyüme sürecinde onları tehlikeden korumak için ailelerince sürekli kontrol edilmesi bir tedbir yöntemi iken baskı şekline dönüştüğünde evhamlı anne-baba olmaya neden olabilir. Aynı zamanda evhamla ilgili tedavi gören hastaların birinci derece yakınlarında yüzde 20 oranında da bu rahatsızlık görüldüğünden genetik etkenlerin de olduğu kabul ediliyor. Yine de büyük bir çoğunluğun kabul gördüğü evham nedeni, çevresel etkenler olarak nitelendiriliyor. Evhamın genetik yatkınlığı olan kişilerde daha sık görüldüğünü söyleyen Verimli, kişilik özelliklerinin evhamlı olmaya etkisi olmadığını zayıf ya da kuvvetli karakterlerin de evhamlı kişiler olabileceğini belirtiyor. Evhamın toplum içerisindeki örnekleri kadınlarda hatta ev hanımlarında daha sık görüldüğü inancını doğursa da yapılan araştırmalara göre, ev hanımlarında ocak, kapı, ütü ile ilgili kontrol takıntıları fazla olsa da diğer obsesyon alanları hem erkek hem kadında eşit olarak görülüyor.KOLAY YORULMA VE AĞIZ KURULUĞU BELİRTİLER ARASINDA Uzmanlara göre evhamın bedensel belirtileri de var. Kolay yorulma, ağız kuruluğu, kalp atışlarında hızlanma, çarpıntı, sık idrara çıkma, uyku düzensizlikleri ve yaşanan uyuşmalar bunlardan bazıları olarak sıralanıyor. Evham kişinin sosyal ilişkilerinde, meslek hayatında sorunlara yol açabiliyor. Bu sıkıntılı durum yoğun strese neden oluyor. Sorumlulukları yerine getirememe, olaylara aşırı ve kontrolsüz bir endişe duyma kişinin iş kaybına da yol açabiliyor. Hayatı zor ve çekilmez kılabilecek bu düşünce, ruh hali tedavi edildiğinde, yardım alındığında doğru yönlendirilmiş olacağından sıkıntı oluşturmayan bir duygu haline dönüşebiliyor. Evhamlı insanların yakın çevresine de görevler düşüyor, eleştiri yapmak yerine soğukkanlı olmaya yönlendirmek, tedavi ve yardım için öncü olmak, sakin davranarak fikirden uzaklaştırmaya çalıştırmak gerekiyor. Evham düşüncesine kendisini kaptıran kişilerde huzursuz bir yaşam beklentisi oluşurken evhamlı kişilerde adalet kavramı da aşırı önem kazanabiliyor. Adaletsiz olarak gördüğü olayların başına geleceği düşüncesine daha çabuk kapılabiliyor. İNTERNET EVHAMI TETİKLİYOREvhamı güçlendiren unsurlardan birisi de internet. Kişi kendisinde olduğunu düşündüğü bir rahatsızlık için internet üzerinden araştırma yaptığında yanlış ya da abartılı bilgilerle karşılaşabiliyor ve büyük endişelere kapılıp doktor doktor gezebilecek bir hale de gelebiliyor. Kirlilik şüphesinde olmak, aşırı temizlik davranışları göstermek, zarar vereceği ve tam yapılmadığı düşüncesi ile kontrolleri sıklaştırmak, saldırı düşünceleri ile kötü hislere kapılmak, mükemmeliyetçilik düşüncesi ile tatmin olmamak gibi davranışlar da uzmanlara göre evhamın endişe verici boyutlarının göstergesi olarak belirtiliyor.Evhamın geçmesi, kişiden uzaklaşması için yapılabilecekler arasında günlük tutmak da sayılıyor. Kişinin günlük olarak yaşananları yazması rahatlamasına ve durumun sakinliğini fark etmesine neden olabiliyor. Dışardan bakıldığında normal bir yaşam sürüyor gibi görünse de evhamı yüksek boyutta yaşanan kişiler hiçbir şeyden zevk almamaya hatta çok daha fazla yıpranmaya maruz kalabiliyor. Olabilecek en kötü şeyi dahi aklına getirdiğinde yeniden o anı yaşamaya devam edebilmek de evhamla baş etmenin yollarından biri. Aklınıza gelen kötü düşünce, içinizi boğan ruh halinden kendinizi zorlayarak da uzaklaşmak mümkün görülebiliyor. Hayatın bazı insanlar için daha zor olduğunu düşünebiliriz, herkesin kalbinde yaşadığı, içinde aşamadığı ruh halleri zaman zaman olabilir ancak tüm bu düşünceler, hisler doğru yönlendirildiğinde yükümüzü hafifletebiliyor. Tedbirli olmak genel olarak doğru bir davranış olarak görülse de frene basılmadan ilerlendiğinde sürekli bir kontrol düşüncesi ile kişinin gücünü azaltacak ve evham eşiğinden içeri girmesine neden olacaktır. Sürekli bir endişe halinden uzak kalmak adına yaşanılan ruh sıkıntılarını küçük görmeden uzmana danışmalı ve takıntı haline dönüşmeye yüz tutan her olaydan uzak kalmaya uğraşmalıyız.