Putin Suriye'de istediğini nasıl elde ediyor?

Jonathan Marcus / BBC Diplomasi Muhabiri

Batı'dan bakınca Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin diplomatik açıdan gözden düşmüş durumda. Kırım'ı ilhak etmesi ve Ukrayna'nın doğusundaki çatışmalara katılması Avrupa'da soğuk savaş sonrasında kurulan ilişkilerin seyrini bozdu.

Nato ülkeleri yakınlarında yapılan tatbikatlar, İsveç gibi bir ülkede bile Rusya ile çatışmanın artık imkansız olarak görülemeyeceği yolunda kaygı duyulmasına yol açtı.

Nato ülkeleri yavaş yavaş savunma harcamalarını arttırırken, ABD de Avrupa'daki varlığını güçlendirmek için adımlar atıyor. Rusya tabii ki olaya diğer yönden bakıyor ve Nato'yu genişlemekle suçluyor.

İlginç bir şekilde, Rusya'nın, Cumhurbaşkanı Beşar Esad'ın yanında Suriye'ye müdahil olmasına batının verdiği yanıt, bazı ortak paydalarla birleştikleri şeklinde oldu.

Rusya, en azından bir hafta öncesine kadar, Suriye'ye barış getirme çabalarının sponsorlarından biri ve herhangi bir çözümün hayati bir unsuru olarak görüldü.

Sonradan bakınca, gerçekten çok bir temenni gibi görünen bu görüş, Suriye ordusu ve müttefiklerinin Halep'e yönelik saldırısından sonra geçerliliğini koruyacak mı bilinmez.

Suriye hükümetinin konumunu herşeyden çok Rusya'nın hava desteği değiştirdi. Bu son saldırı da barış görüşmelerinin yeni turuna hazırlanırken tartışmaları daha başlamadan zehirledi.

Realpolitik dersi

O halde batının gözlerindeki perdenin kalkacağı ve Rusya'nın gerçek niyetinin açığa çıkacağı an gelmiş olabilir mi?

Suriye son derece karmaşık bir sorun, savaşın devamından tek bir tarafın suçlanması mümkün değil. Burada Realpolitik'ten bahsediyoruz ve Rusya bu konuda batılı başkentlere neyin elde edilebileceği konusunda ders vermiş durumda.

Batılıların görüşüne göre Suriye'de askeri çözüm mümkün değil, ama Moskova bu görüşe katılmadı. Kendine bir taraf seçti. Yenilirse kaybedecekleri çok fazla olduğundan askeri açıdan güvenilir bir taraf. Hizbullah savaşçıları ve İran'ın tuttuğu milisler gibi bir ölçüye kadar etkili sayılabilecek müttefikleri olan bir taraf.

Rusya daha sonra kendisi de fark yaratmaya yetecek adımlar attı. Biraz zaman aldı ama, sonuç artık açık. Rusya kendine başarılması mümkün bir hedef seçti, o da Suriye hükümetini desteklemek ve ülkenin önemli bir bölümünde kontrolü yeniden ele geçirmesini sağlamaktı.

Bunu yaparken, Türkiye, Körfez'deki Arap ülkeleri ve batı tarafından desteklenen milislere karşı hava saldırıları düzenledi ve kazanıyor. Bunu bir de batının yaklaşımıyla karşılaştırın. Attığı her adım sorunlar ve çelişkilerle dolu.

Batı güya ılımlı milisleri destekliyor. Peki ama kim bunlar?

Çoğu El Kaide'ye yakın gruplarla ittifak kurmak zorunda kalanlar. Bir numaralı çelişki bu: Washington ve El Kaide aynı yanda.

Tabii batı, büyük ölçüde Irak Şam İslam Devleti IŞİD'i yenilgiye uğratmak istediği için bu işin içinde. Ama Suudi Arabistan ve Türkiye gibi, bölgedeki müttefiklerinin başlıca amacı bu mu?

Hayır, onlar Suriye'deki stratejik emellerini, mümkünse Esad'ı yok ederek güvenceye almak istiyorlar. IŞİD onların düşmanı, ama birçok açıdan ikinci dereceden bir düşman. Bu da ikinci çelişki.

Tabii bir de Kürt meselesi var. Batının çatışma alanındaki en etkili müttefikleri Kürtler. Ama bu da Türkiye'yi rahatsız ediyor. Bu da üç numaralı çelişki.

Bütün bunların aksine Putin için durum daha kolay. Putin sadece Suriye'de askeri hedeflerina ulaşmakla kalmıyor, elde ettiği başarı ülkeyi bir bölümü kıyıda Suriye hükümetinin kontrolünde, diğer bölümü IŞİD'in elinde iki parçaya bölmekle de tehdit ediyor.

O zaman batının önündeki seçenekler ne olur?

Putin, tam da ABD'nin bocaladığı bir dönemde Orta Doğu'da hesaba katılması gereken bir güç olduğunu gösterdi. Bu nedenle, şimdilik bir tür zafer kazandı. Mesele bunun ne kadar süreceği.

Rusya'nın kendi durumu çok sağlam değil. Düşük petrol fiyatları sürme eğilimindeyken Putin gerçekten de Sovyet dönemine dönmüş gibi davranabilir mi?

Ancak hiç şüpheniz olmasın, Suriye barış süreci ölü doğmuştur. Çatışmalar sürecek, güya ılımlı olan güçler hükümet birlikleri ile IŞİD arasında sıkışacaktır. Kürt sorunu başını kaldırmaya devam edecektir. Batı Avrupa'ya göçmen akını devam edecektir.

Amacı ve sonucu birleştiren Putin ne istediğini biliyor ve şimdilik de bunu elde ediyor gibi görünüyor.