"Türkiye’nin Spor Bütçesi, Madalyanın Maliyeti Yüksek" Raporu Açıklandı

İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası’nın (İSMMMO) “Türkiye’nin Spor Bütçesi: Madalyanın Maliyeti Yüksek” adlı raporuna göre, olimpiyatlarda bir madalya kazanmanın maliyetinin 946 milyon lirayı bulduğunu açıkladı.

Türkiye’nin ilk madalya elde ettiği 1936’da bu rakam 4 milyon lira düzeyindeydi. 513 bin faal sporcuya sahip Türkiye’de sporcu başına yıllık ortalama ödenek ise yalnızca 489 lira. İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan; Türkiye’nin stratejilerinin gözden geçirilmesini isteyerek sporun halka yayılmasının zorunluluğuna dikkat çekti.

Arıkan, olimpiyatlarda madalya kazandığımız atletizm, judo, boks gibi branşlarda dahi özerk federasyonların kendi gelirlerini oluşturamadığını belirterek, “Futbolda bile amatör sporcu başına yıllık bütçe 122 lira gibi düşük bir tutarda.” diye konuştu.

Türkiye, uzun yıllardır sporun halka yayılması stratejilerine şekil vermeye çalışırken, 2012 yılındaki 513 bin faal sporcu sayısı, milyar liraları aşan bütçesine karşın uluslararası alanda özlenilen başarıyı yakalamakta zorlanıyor.

İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası’nın “Türkiye’nin Spor Bütçesi: Madalyanın Maliyeti Yüksek” adlı araştırmasına göre, spora harcanan paranın elde edilen madalya istatistikleriyle kıyaslanması sonucu, olimpiyatlarda bir madalya kazanmanın maliyeti 946 milyon lirayı buldu. Rapora göre Türkiye’nin ilk madalyasını elde ettiği 1936 yılındaki olimpiyatlarda ise bir madalya kazanmanın maliyeti sadece 4 milyon lira düzeyindeydi.

“Türkiye’nin Spor Bütçesi: Madalyanın Maliyeti Yüksek” adlı raporda, Konsolide Bütçe’den Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’ne aktarılan rakamlar üzerinden, enflasyondan arındırılarak yapılan hesaplamalara göre Türkiye’nin son 4 yıllık olimpiyat dönemi için ülkede spora ayırdığı para 4.7 milyar lira düzeyinde gerçekleşti. 2012 yılında Londra Olimpiyatları’nda 26 olimpik branştan sadece 3’ünde toplam 5 madalya kazanabilen Türkiye, tüm olimpiyat tarihinde ise bugüne dek yalnızca 6 ayrı branşta madalya sahibi olabildi.

Rapora ilişkin değerlendirmede bulunan İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (İSMMMO) Başkanı Yahya Arıkan, Türkiye’nin spora ayırdığı bütçenin son yıllarda ciddi oranlarda artmasına rağmen, özellikle uluslararası büyük başarılar elde edilebilmesinin mümkün olamadığını belirtti. Arıkan olimpiyatlarda madalya kazandığımız atletizm, judo, boks gibi branşlarda dahi özerk federasyonların kendi gelirlerini yaratamadığını belirterek Türkiye’nin spor politikasının hızla yeniden şekillendirilmesinin zorunluluğuna dikkat çekti.

Arıkan futbolda bile amatör sporcu başına yıllık bütçenin 122 lira gibi oldukça düşük bir tutarda gerçekleştiğini, sporun kâr ve zarar mantığına dayanan bir “gösteri endüstrisine” dönüşmesinin önüne geçilerek, halka yayılma stratejilerine ihtiyaç olduğuna dikkat çekti.

OLİMPİYATLARDA 1 MADALYA KAZANMANIN MALİYETİ

OLİMPİYAT YERİKAZANILAN MADALYA4 YILLIK SPOR MADALYA MALİYETİ (Milyon TL)
VE YILLARI SAYISIHARCAMASI (Milyon TL)
Londra 201254.728946
Pekin 2008 82.419302
Atina 2004102.302230
Sidney 200051.586317
Atlanta 199661.156193
Barselona 199261.044174
Seul 19882534 267
Los Angeles 19843331110
Münih 19721176176
Meksika 1968211959
Tokyo 19646213.6
Roma 19609121.3
Melbourne 19567111.5
Helsinki 19523103.3
Londra 194812131
Berlin 193628.24.1

29 OLİMPİK BRANŞIN 6’SINDA MADALYA

“Türkiye’nin Spor Bütçesi: Madalyanın Maliyeti Yüksek” adlı araştırmaya göre yaz olimpiyatlarında 29, kış olimpiyatlarında 7 branşın bulunduğu, ancak Türkiye’nin olimpiyatlar tarihinde bugüne dek sadece altı branşta olimpiyat madalyası elde ettiğine dikkat çekildi.

Bu madalyaların dağılımı ise; güreşte 58, halterde 10, atletizmde 6, tekvandoda 6, boksta 5 ve judoda 2 olarak gerçekleşti.

TÜRKİYE OLİMPİK BRANŞLARDA KAÇ MADALYA SAHİBİ?

BranşMadalya sayısı
Güreş58
Halter10
Atletizm6
Tekvando6
Boks5
Judo2
TOPLAM87

SPORCU BAŞINA 489 LİRA…

Rapora göre; Türkiye’de resmi olarak futbol dışındaki 57 federasyonda yaklaşık 2 milyon 216 bin lisanslı sporcu var ve bu sporcuların 513 bini faal olarak yarışmalara katılıyor.

Yarım milyon faal sporcu için federasyonlara verilen bütçe ise 2012 yılında 252 milyon lira. Bunun 65.3 milyonu Gençlik ve Spor Bakanlığı bütçesinden, 186.4 milyonu ise Spor Toto gelirlerinden karşılanıyor. Bu bütçeyle yılda lisanslı sporcu başına 113 lira, faal sporcu başına ise 489 lira düşüyor.

Raporda, federasyonların bütçeleri faal sporcu başına göre hesaplandığında branşlar arasında önemli farklar da ortaya çıktığı belirtiliyor ve 431 faal sporcunun bulunduğu Golf Federasyonu sporcu başına yıllık 13 bin liralık bütçeyle birinci sıraya yerleşiyor.

Olimpik sporlar söz konusu olduğunda, en iyi sporcu başına bütçe ise Türkiye Kano Federasyonu’nda. 620 faal kanocuya sporcu başına yıllık 9 bin 274 lira bütçe düşüyor.

Rapora göre; Türkiye’nin Olimpiyatlarda madalya kazanmayı başardığı halter hariç, güreş, boks, tekvando, judo ve atletizmin bütçeleri, faal sporcu başına düşen ödenek rakamları açısından oldukça düşük seviyelerde seyrediyor. Bir tekvandocu için yıllık bütçe yalnızca 214 lira olurken, bu rakam sırasıyla boksta 480 lira, güreşte 714 lira, judoda 987 lira ve atletizmde bin 116 lira.

Türkiye’nin olimpiyatlarda hiç madalya kazanamadığı binicilik, tenis, okçuluk, su topu, jimnastik ve eskrim gibi branşlarda ise faal sporcu başına bütçe, görece iyi durumda ve yıllık 3-4 bin liralara kadar çıkıyor. Tüm branşlar Türkiye ortalaması olarak bakıldığında ise faal durumdaki bir sporcu için yıllık ödenek tutarı da yalnızca 489 lira.

2012 YILINDA BAZI BRANŞLARDA BİR SPORCUYA DÜŞEN YILLIK BÜTÇE TUTARI NE KADAR OLDU?

FEDERASYON ADI AKTİF SPORCU SAYISI SPORCU BAŞINA DÜŞEN (TL)
Masa Tenisi 10.248 171
Karate 29.243 188
Sualtı Sporları 1.554 193
Tekvando 37.338 214
Basketbol 48.595 370
Yelken 3.575 420
Bilardo 2.792 448
Boks 10.422 480
Voleybol 31.474 480
Hentbol 14.433 520
Yüzme 15.042 665
Güreş 18.217 714
Hokey 1.716 874
Atıcılık 2.968 977
Judo 8.102 987
Kürek 675 1.111
Atletizm 14.335 1.116
Tenis 10.647 1.409
Okçuluk 1.738 1.438
Su Topu 1.997 1.652
Jimnastik 1.164 2.148
Kayak 4.023 2.486
Eskrim 726 3.788
Bisiklet 2.264 4.417
Halter 1.149 5.222
Kano 620 9.274
Golf 431 13.921

ÖZERKLİK VE FUTBOLDAKİ GÖRÜNÜM

İSMMMO’nun “Türkiye’nin Spor Bütçesi: Madalyanın Maliyeti Yüksek” adlı raporunda federasyonların özerkliklerine de açıklama getiriliyor ve 1992 yılında çıkarılan bir yasayla Türkiye Futbol Federasyonu’na özerklik tanındığı anımsatılıyor. 2012 yılında üç federasyon dışında bütün federasyonlar özerk hale gelirken, özerkleşen federasyonların büyük bir bölümünün ise kendi gelirlerini yaratamadığı vurgusu yapılıyor.

Raporda; yaklaşık 245 bin lisanslı sporcunun yer aldığı futbolu yöneten Türkiye Futbol Federasyonu’nun bütçesinin 220 milyon lira olduğu, devletten destek almadığı, tribün, sponsorluk gelirleriyle bir yapı işlediği belirtiliyor. Profesyonel futbolda yer alan 4 bin 431 sporcu için harcanan bütçe ise 54 milyon lira.

Türkiye Futbol Federasyonu bütçesinde amatör futbolcular için sporcu başına yılda 122 lira, profesyonel futbolcular için ise sporcu başına yılda yaklaşık 12 bin lira. Bu hesapta ise kulüplerin sporcuları için yaptığı harcamalar, sponsorluk ve reklam gelirleri, transfer ücretleri, bonservis bedelleri ya da kiralama bedelleri yer almıyor.

FUTBOLDA, AMATÖR SPORCUYA YILDA 122 LİRA DÜŞÜYOR
KategoriLisans sayısıKişi başı bütçe (TL)
Amatör futbolcu240.245122
Profesyonel futbolcu4.43112.140

BÜTÇEDE SPORUN PAYI VE DÜNYA UYGULAMALARI

Raporda 74 milyonu aşan Türkiye nüfusunda lisanslı sporcu sayısının 2.2 milyonda kalmasının, halkın büyük bir bölümünün spor yapmaktan uzak olduğunu gösterdiği, gençlerin sadece yüzde 5’inin aktif olarak sporla buluşabildiği tespiti yapılıyor.

Türkiye’de Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’ne konsolide bütçeden ayrılan payın yıllar itibariyle onbinde 5 ile binde 6 arasında değiştiği anımsatılarak spora ayrılan payın son üç yılda reel olarak 1 milyar liranın üzerine çıktığı belirtiliyor.

SPORA GENEL BÜTÇEDEN AYRILAN TUTAR ARTIŞTA

Yıllar Miktar (TL)
2003 201.000
2004 232.000
2005 404.000
2006 298.000
2007 389.000
2008 470.000
2009 635.000
2010 1.033.000
2011 1.167.131
2012 1.386.000

“Türkiye’nin Spor Bütçesi: Madalyanın Maliyeti Yüksek” adlı raporda, sporda başarılı ülkelerin, kamu eliyle dağıtılan fonları daha çok uzmanlaşmış spor eğitimine ve halka yönelik yaygın spor aktivitelerine ayırdığı, endüstriyel sporun ise sponsorluklar, bağışlar ve sportif yatırımlara getirilen vergi indirimleriyle desteklendiği aktarılıyor.