BİZE ULAŞIN
MİT'in Ankara'daki esir takası operasyonu tarihe geçti. 7 ülke arasında MİT koordinasyonunda gerçekleşen esir takası çerçevesinde 26 kişi ülkelerine döndü. ABD ve Rusya liderleri Biden ile Putin esirleri havaalanlarında karşılarken duygusal anlar yaşandı. Ülkelerine dönenlerin kimlikleri de merak konusu oldu. Operasyonda takas edilenler arasında The Wall Street Journal muhabiri Evan Gerşkoviç, ABD'li eski Deniz Piyadesi Paul öne çıkıyor.
Tarihe geçen takas operasyonunun diyalog kanallarının kurulmasını MİT sağladı. İstihbarat diplomasisini kullanan MİT’in organizasyonu ile Temmuz 2024’te taraflar Türkiye’de bir araya getirildi. ABD, Almanya, Polonya, Norveç, Slovenya ile Rusya ve Belarus’ta cezaevinde bulunan Batı ülkeleri vatandaşları ile Rusya vatandaşları arasında gerçekleştirilecek takasın müzakereleri yapıldı, ayrıntıları konuşuldu. MİT, müzakerelerin başından sonuna kadar arabuluculuk faaliyetini yürüttü.
Müzakerelerin ardından takas operasyonu başlatıldı. Operasyon kapsamında; ABD’den 2, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç ve Rusya’dan 1'er uçak olmak üzere toplam 7 uçak ile rehineler Ankara Esenboğa Havalimanı'na getirildi. Havalimanında rehinelerin değiş-tokuşu MİT’in kontrolünde yapıldı. Rehineler, MİT personelleri gözetiminde uçaklardan alınarak güvenli alanlara intikal ettirildi. Taraf ülkelerin tasdik işlemlerinin tamamlanması, rehinelerin sağlık kontrolleri ve talep edilen diğer ihtiyaçların karşılanması sonrasında rehineler gidecekleri ülkelerin uçaklarına MİT’in onayı ve talimatları ile yerleştirildi. Taraf ülkelerin uçakların dönüşü de yine MİT’in onayı gerçekleştirildi. Türkiye'ye getirilen rehinelerden 2'si çocuk, 10 rehine Rusya, 13 rehine Almanya, 3 rehine de ABD'ye nakledilmiş oldu.
Tüm tarafların uzun süredir istediği ve yerel basınlarında yankı uyandıran önemli isimler takas kapsamında değişime konu oldu. Takas edilen rehineler arasında Rusya'da cezaevinde bulunan The Wall Street Journal muhabiri Evan Gerşkoviç ile ABD Deniz Piyadesi Paul Whelan, Belarus’ta cezaevinde bulunan Almanya vatandaşı paralı asker Rico Krieger, Rus muhalif İlya Yaşin ve Almanya’da cezaevinde bulunan FSB subayı Vadim Krasikov gibi kamuoyunda adı sıkça duyulan isimler yer aldı.
ABD, Rusya ve Almanya arasında gerçekleşen en geniş kapsamlı rehine değişimi olarak tarihe geçen operasyonun her aşamasını yürüten MİT'ten yapılan açıklamada, "Dünya genelinde gerginliğin tırmandığı dönemde Türkiye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde uluslararası alanda barış ve istikrarın sağlanması için katkı sunmaya devam etmektedir. Ülkeler arasındaki her türlü sorunda diyalog kanallarının sonuna kadar açık tutulması yönünde çağrılarını sürdüren Türkiye ve MİT Başkanlığı, tüm tarafların bir araya geldiği ortak platformlar kurma ve ara buluculuk faaliyetleri gerçekleştirme yönünde adımlar atmaktadır. MİT, istihbarat diplomasisi başta olmak üzere tüm istihbarat araçlarını kullanarak uluslararası alanda çatışmaların çözümüne katkı sağlamaktadır" denildi.
ABD Başkanı Joe Biden ve Başkan Yardımcısı Kamala Harris, Milli İstihbarat Teşkilatının (MİT) yönetiminde Ankara’da yapılan takas operasyonuyla ABD'ye dönen kişileri havalimanında karşıladı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de, başkent Moskova'daki Vnukovo havaalanında Ankara'dan gelen Rus esirleri karşıladı. Putin özel uçakla gelen Rus esirleri çiçeklerle karşılarken, bazı esirler karşılama sırasında gözyaşlarını tutamadı. Putin esirlerle tokalaşırken bazı esirler Vladimir Putin'e sarılarak ülkelerine dönebildikleri için teşekkür etti.
Rus esirlere hitaben konuşma yapan Vladimir Putin, "Öncelikle hepinizi vatanınıza döndüğünüz için tebrik ederim. Özellikle ordumuzla bağı olan askerlerimize seslenmek istiyorum. Yemininize bağlı kaldığınız için sizi bir an bile unutmayan anavatanınızdan teşekkür ediyorum. Artık evinizdesiniz" ifadelerini kullandı.
Putin ayrıca ülkelerine geri dönen Rus esirlerin ödüllendirileceğini de belirtti.
Operasyonda takas edilen bu kişiler arasında The Wall Street Journal (WSJ) muhabiri Evan Gershkovich, ABD'li eski Deniz Piyadesi Paul Whelan, Almanya vatandaşı paralı asker Rico Krieger, Rus muhalif İlya Yaşin, Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) subayı Vadim Krasikov öne çıkıyor.
Gershkovich, 1991'de ABD'de Sovyetler Birliği döneminde ülkeyi terk eden Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Çocukluğundan beri Rusçanın konuşulduğu bir ortamda büyüyen Gershkovich, gazetecilik kariyerine 2016'da New York Times'da haber asistanı olarak başladı.
2017'den itibaren Moskova'da The Moscow Times ve AFP için çalışan Gershkovich, 2022'de ABD'nin WSJ gazetesinin Moskova ofisinde muhabir olarak çalışmaya başladı.
Gershkovich, Mart 2023'te Moskova'nın yaklaşık 1600 kilometre doğusundaki Yekaterinburg şehrinde casusluk yaptığı şüphesiyle gözaltına alındı. Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB), ABD vatandaşı gazetecinin "Amerikan hükümeti için casusluk" suçlamasıyla tutuklandığını açıkladı.
Gershkovich, bir Rus tank fabrikasından "gizli bilgi" toplamak üzere ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) için çalışmakla suçlandı. Gershkovich başta olmak üzere WSJ ve ABD yetkilileri bu iddiaları reddederken, ABD Başkanı Joe Biden ve bazı üst düzey yetkililer, Amerikalı gazetecinin derhal serbest bırakılması için çağrı yaptı.
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova da Gershkovich'in Yekaterinburg'daki faaliyetinin "gazetecilikle hiçbir ilgisi olmadığını" bildirdi.
Bir yıldan fazla süren mahkeme sonunda Gershkovich, temmuzda casusluktan suçlu bulunarak 16 yıl hapis cezası aldı.
Gershkovich, Soğuk Savaş'ın bitmesinden bu yana Rusya'da casusluk suçundan mahkum edilen ilk ABD'li gazeteci oldu. Gershkovich'in, Rusya Dışişleri Bakanlığı nezdinde akreditasyonu bulunuyordu.
Kanada doğumlu ve aynı zamanda ABD, İngiltere ve İrlanda vatandaşlıklarına sahip eski ABD Deniz Piyadesi Paul Whelan, Aralık 2018'de casusluk suçlamasıyla Moskova'da gözaltına alındı.
Rus mahkemesi tarafından Haziran 2020'de 16 yıl hapis cezasına çarptırılan Whelan, kendisine yöneltilen ABD istihbaratı adına Rusya hakkında casusluk suçlamalarını reddetti. ABD Başkanı Joe Biden, Whelan'ın ABD'ye dönebilmesi için yoğun çaba sarf ettiklerini duyurmuştu.
Whelan, takas anlaşmasıyla serbest bırakılanlar arasında en uzun süre hapiste yatan kişi oldu.
Rusya, eski ABD deniz piyadesinin ülkede gizli bilgi topladığını öne sürüyordu. Soruşturmayı yürüten müfettişler, Whelan'ın Moskova'daki Metropol Otel'de gözaltına alındığında gizli bilgiler içeren bir sabit diske sahip olduğunu açıklamıştı.
Whelan, bir arkadaşının düğünü için Rusya'da bulunduğunu ve cihazın Rus bir arkadaşı tarafından kendisine verildiğini savunarak, diskin içinde tatil fotoğrafları olduğunu sandığı yönünde ifade vermişti.
Rusya'da muhalif siyasi faaliyetleriyle tanınan İlya Yaşin, ülkede düzenlenen çok sayıda gösteride yer almış ve kısa süreli hapis cezalarına çarptırılmıştı.
Rusya Adalet Bakanlığı, yurt dışından ödeme aldığı gerekçesiyle Yaşin'i 2022'de yabancı ajan listesine ekledi. Rus ordusu hakkında internet üzerinden asılsız iddialarda bulunduğu gerekçesiyle aynı yıl göz altına alınan Yaşin, mahkeme tarafından 8,5 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.
Yaşin, Rusya'da aşırılıkçılıktan tutuklu bulunduğu hapishanede hayatını kaybeden Rus muhalif Aleksey Navalnıy'ın yardımcılarından birisi olarak da tanınıyordu.
1993 doğumlu Alman vatandaşı paralı savaşçı Rico Krieger, geçen yıl Belarus'a turist olarak geldiğini ve Ukrayna istihbaratının yönlendirmesiyle Belarus'ta sabotaj eylemleri düzenlediğini, ülkedeki askeri tesislerin fotoğraflarını çektiğini itiraf etmişti.
Krieger, terör eylemi, ajanlık faaliyeti, paralı askerlik faaliyeti, aşırılıkçı grup oluşturmak ve aşırılıkçı gruba katılmak, patlayıcı taşımak ve depolamak, iletişim hatlarına kasıtlı zarar verme suçlarından yargılanmış ve 24 Haziran'da idam cezasına mahkum edilmişti.
Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, dün Krieger hakkında af kararı çıkarmıştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, BBC'ye yaptığı açıklamada, Krieger'in 2015-2016 yılları arasında Almanya'daki ABD tesislerine güvenlik hizmeti sunan bir firma olan Pond Security'de çalıştığını belirtmişti. Alman Kızıl Haçı da Rico Krieger'in geçmişte örgütün "bir bölge derneği" için çalıştığını kaydetmişti.
Krieger'in Ukrayna'daki yabancı paralı asker gruplarına katılmak için başvuru gönderdiği ifade ediliyor.
İdam cezası kararının ardından Belarus devlet televizyonunda videosu yayınlanan Krieger'in, Belarus lideri Lukaşenko'dan merhamet dilediği ve Alman hükümetini eylemsizlikle suçladığı da görülmüştü.
Almanya'da Gürcistan vatandaşı Zelimhan Hangoşhvili'yi öldürmekle suçlanan Vadim Krasikov müebbet hapse çarptırılmıştı.
Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) çalışanı olduğu iddia edilen Krasikov, Aralık 2021'den bu yana hapisteydi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, bir dönem Çeçenistan Cumhuriyeti'nde bulunan Hangoşhvili'nin "ayrılıkçı" olduğunu söylemişti.
(AA-İHA-DHA)
