Rekor için 121 milyar dolar hammadde ithali

ANKARA (ANKA) - İhracatta son bir yılda 105.3 milyar dolarla yeni bir rekor kırılırken, üretimin neredeyse tamamen ithal girdiye bağımlı hale gelmesi nedeniyle bu tutardaki bir ihracat için yılda yaklaşık 121 milyar dolar hammadde ithalatı gerçekleştirildiği belirlendi.

Son yıllarda üretimin neredeyse tamamen ithal girdiye bağlanması sonucu Türkiye'nin bir yıldaki ihracatı aynı dönemdeki ara malı (hammadde) ithalatının ancak yüzde 86.9'unu karşılayabiliyor. Diğer bir deyişle Türkiye'nin her 100 dolarlık ihracat için yaklaşık 115 dolarlık ara malı ithal etmesi gerekiyor. Mevcut yapıda ihracatın artması, ithalat ve dış ticaret açığının daha hızlı büyümesi sonucunu doğruyor ve döviz kaybı anlamına geliyor.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Kasım sonu itibariyle ihracat verilerini açıklarken, ithalat hacmi ise henüz Ekim sonu itibariyle biliniyor. ANKA'nın Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine dayanarak yaptığı hesaplamaya göre Ekim sonu itibariyle son bir yıllık dönemde toplam ihracat 103 milyar 340 milyon dolar olurken, ithalat 162 milyar 981 milyon dolara ulaştı. Bir yıllık dönemde Türkiye, 59 milyar 581 milyon dolar dış ticaret açığı verdi.

Son bir yıldaki ithalatın 119 milyar 48 milyon dolarlık bölümünü hammadde (ara malları) oluşturdu. Buna göre yıllık ihracatla; yıllık ara malı ithalatının yüzde 86.9'u, toplam ithalatın ise sadece yüzde 63.5'i karşılanabildi.

Son bir yıldaki ihracat ve ara malı ithalatının aylık ortalama tutarları baz alındığında, bir yıl boyunca gerçekleştirilen toplam ihracatın, hammadde ithalatının ancak 10.5 aylık tutarını karşılayabildiği hesaplandı. Ekim sonu itibariyle son bir yıldaki 103.4 milyar dolarlık ihracat, 119 milyar doları aşan tutarda ara malı ithalatına yol açarken, Kasım sonu itibariyle yıllık 105.3 milyar dolarlık ihracatın ise 121.2 milyar dolarlık ithal ara malı gerektirdiği belirlendi.
Bir yıldaki toplam ihracat, toplam ithalatın ise ancak yedi buçuk aylık tutarına karşılayabildi.

-İHRACAT AÇIĞI BÜYÜTÜYOR-
İthalat faturasının büyük bölümünü ara malları (hammadde) oluştururken, yatırım malları ile yurttaşların ithal tüketiminin çok daha düşük tutarlarda olduğu dikkati çekti. Ekim sonu itibariyle son bir yılda ithal hammaddeye ödenen döviz, Türkiye'nin toplam ithalat faturasının yüzde 73.1'ine denk geldi. Aynı dönemde ithalatın 25 milyar 698 milyon dolarla yüzde 15.8'lik bir bölümünü yatırım (sermaye) malları, yüzde 10.8 oranındaki 17 milyar 544 milyon dolarlık bir bölümü ise tüketim maddeleri oluşturdu.
Buna göre ithalatın büyük bölümü, hammadde için; diğer bir deyişle üretim ve ihracat için yapılıyor. Türk sanayicinin ihraç edeceği ürünlerde kullanacağı ara malını tamamen ithalatla karşılaması, ihracatın ithalatı ve buna bağlı olarak dış ticaret açığını büyüten bir mekanizma şeklinde işlemesine yol açıyor.

-DÜŞÜK KURUN SONUCU-

Son yıllarda hem ihracat hem de iç tüketime yönelik sanayi üretiminin neredeyse tamamen ithal girdiye bağımlı hale gelmesinde, bu dönemde yaşanan yoğun sıcak para girişleriyle kurların hızlı gerilemesi, diğer bir deyişle Türk parasının dövizler karşısında aşırı değerlenmesi etkili oldu.
Gelinen aşamada hammadde ithalatının ancak yüzde 86.9'unu karşılayabilen toplam ihracat, 2001 yılında bunun yüzde 103.4'ü düzeyinde bulunuyordu. Diğer bir deyişle Türkiye hammadde ithalatından daha yüksek tutarda ihracat yapıyordu.

Aşırı boyutlardaki hammadde ithalatı yerli ara malı üreticilerinin iş hacmini daraltarak, başka ülkelerin üretim ve istihdam artışına katkı yapıyor. İthal edilen hammaddenin önemli bir bölümü de iç tüketime yönelik üretimde kullanılıyor. Son altı yılda, tüketim malı ihracatının hammadde ithalatına oranının da yüzde 50'lerden yüzde 35.8'e indiği görülüyor. Türk ihracatçısının giderek daha fazla hammadde ithal ederek, bunun bir bölümünü ihracata, bir kısmını da iç tüketime yönelik üretimde kullanması, Türkiye'nin dış ticaret açığı ve buna bağlı olarak cari işlemler açığının sürekli büyümesinde etkili oluyor.

Dış ticaretin yapısı (Milyon $)
/**
2001 2006 2007(*)
İHRACAT 31.334.2 85.528.4 103.399.9
.Yatırım malları 2.658.2 9.423.1 12.947.7
.Hammadde 13.368.6 37.787.1 47.456.1
.Tüketim malları 15.261.5 37.785.6 42.584.0
.Diğerleri 45.8 532.6 412.1
İTHALAT 41.399.0 139.480.0 162.980.8
.Yatırım malları 6.940.0 23.316.0 25.697.8
.Hammadde 30.301.0 99.555.0 119.048.1
.Tüketim malları 3.813.0 16.102.0 17.544.3
.Diğerleri 344.0 508.0 690.6
Tük.m. İhrc./Hammadde ith.(%) 50.4 38.0 35.8
Toplam ihrc./Hammadde ith.(%) 103.4 85.9 86.9
Hammadde ith./Topl.ithl.(%) 73.2 71.4 73.1
Tüketim m.ith./Topl.ithl.(%) 9.2 11.5 10.8
İhracat/İthalat(%) 75.7 61.3 63.5
**/
(*) Ekim sonu itibariyle yıllık.(TİM verilerine göre Kasım sonu itibariyle yıllık ihracat 105 milyar 280.6 milyon dolar)