Reuters'a göre Rusya-Türkiye krizinde tarafların kozları

Türkiye'nin üç hafta önce Rusya'ya ait bir Su-24 savaş uçağını düşürmesi ardından ikili ilişkilerde yaşanan gerilim nereye kadar gidebilir?Kimin elinde daha hangi kozlar var?

Rusya Türkiye'den bazı gıda maddelerinin ithalatını yasakladı, bazı enerji projeleri askıya alındı ve turizm firmalarına Türkiye turlarını iptal etmeleri söylendi.

Devlet Başkanı Putin bunların üzerine yıllık ulusa sesleniş konuşmasında Türkiye'den bahisle "Onlara yaptıkları şeyi defalarca hatırlatacağız ve yaptıklarından dolayı defalarca pişman olacaklar" dedi.

Reuters ajansının Josh Cohen imzalı analizi, önce Rusya'nın Türkiye'ye karşı kullanması teorik olarak mümkün olan kozları sıralayarak başlıyor. Yazı özetle şöyle:

Putin Rus silahlı kuvvetlerine karadan havaya füzeleriyle bir Türk savaş uçağını düşürme emri verebilir. Ruslar daha yeni Suriye'deki -Türkiye sınırına sadece 25 km mesafedeki Hmeimim hava üssüne S-400 uçaksavar füze sistemlerini yerleştirdi.

Füze sistemi

250 millik menzili ve aynı anda 36 uçak ya da füzeyi hedefleyebilme kapasitesiyle bu sistem askeri anlamda tabloyu tamamen değiştiren bir faktör. Bu sistem bir yandan da Batı'nın Suriye'nin kuzeyinde Ankara'nın uzun zamandır istediği gibi bir uçuşa yasak bölge oluşturması ihtimalini tamamen ortadan kaldıran bir şey.

Putin aynı zamanda havadan havaya silahlarla donatılmış savaş uçaklarının, Suriye'deki hedefleri bombalayan jetlerine eşlik etmesi için de emir verdi.

Bu tehlikeli bir durum çünkü Rusya teorik olarak Türkiye sınırında bir Türk savaş uçağını, Rus uçaklarına fazla yaklaştığı gerekçesiyle vurabilir ve bunun meşru müdafa olduğunu kabul ettirebilir.

Kürt kartı

Putin ayrıca Türkiye'ye karşı Kürtleri bir silah olarak kullanabilir. Türkiye'nin en büyük önceliği her zaman Türkiye'deki ayrılıkçılıkla mücadele ve daha geniş anlamda ise Suriye, Irak ve Türkiye'den parçalar koparabilecek bağımsız bir Kürdistan kurulmasını önlemek.

Bunun sonucu olarak Suriye'nin kuzeyindeki ana Kürt gücü olan YPG'ye ve onun özerk bir bölge oluşturmasına karşı çıkıyor. İşte Putin tam da bu nedenle Kürtlere gelişkin Rus silah ve teçhizatı vererek Türkiye'nin jeo-politik çıkarlarına ciddi bir darbe indirebilir.

Üstelik bunu, Kürtlere yardım etmek suretiyle Batı'nın IŞİD'le mücadelesine destek olduğunu söyleyerek de yapabilir. Nitekim ABD de Suriyeli Kürtleri IŞİD'le mücadelede kilit önemliki savaşçı grup olarak görüyor.

Putin Türkmenleri yok edebilir

Putin ayrıca Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyindeki en önemli müttefiklerini, örneğin uçağının düşürülmesinden beri bombardımana tuttuğu Türkmen birlikleri gibi güçleri yok etmeye yönelebilir.

Rusya'nın düşürülen uçaktan paraşütle kurtulan iki pilotundan birini neşeyle öldürüp "Allahu Ekber" diye bağıran Türkmenlere neden kinlendiğini anlamak güç değil.

Ama bu Türkiye açısından gelecek yıl Suriye'nin geleceğini tartışmak için bir masa etrafına oturulduğunda Türkmenler gibi müttefikleri yoluyla sözünü duyurmaktan mahrum olmak demek.

Son olarak, Putin, Türkiye'nin içinde sorun yaratabilir. Rus ajanlarının geçmişte "terörist" olduğu ileri sürülen kişileri Türkiye topraklarında öldürdüğü olaylar vaki.

Hatta geçen ay da buna benzer bir olay yaşandı. En kötü ihtimalle ise Rusya doğrudan PKK'ya destek sağlayabilir.

Boğazların kapatılması

Rusya'nın elinde Ankara'nın canını yakacak kozlar olduğu kesin ama Ankara'nın da bazı kozları var.

Bunların başında da Boğazları kapatabilmesi geliyor. Rus gemileri onlarca yıldır Boğazlardan gelip geçiyor fakat 1936 tarihli Montreux Anlaşmasına göre Türkiye'nin kendisini savaş durumunda ya da tehdit altında hissetmesi halinde Boğazları kapatma hakkı var.

Bu Rus gemilerinin Karadeniz'de sıkışması ve Moskova'nin Suriye'ye de malzeme göndermekte önemli ölçüde zorlanması demek. Türkiye Rus yük gemilerinin Boğazlardan geçişini geciktirmeye başladı. Bu da Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan bir uyarı olarak görülebilir.

Reuters'ın John Cohen imzalı analizi şu sözlerle sona eriyor "Bütün bu olasılıklara rağmen her iki tarafta da itidal ağır basabilir ve Moskova ile Ankara arasındaki gerginlik zaman içinde azalabilir.Türklerin 15. yüzyıldan bu yana Ruslara karşı 17 kez savaşıp hepsini de kaybettiği gözönüne alınırsa, muhtemelen Ankara'nın da umudu bu yönde."