Rize HES'e, idare mahkemesi engeli

Rize İdare Mahkemesi, UNESCO tarafından Dünya Biyosfer Rezerv Alanı ilan edilerek koruma altına alınan Artvinin Camili (Macahel) Vadisi'nde yapımı planlanan 2 hidroelektrik santral (HES) projesi için öngörülen 280 bin metrekarelik ormanlık alanın kullanım iznini iptal etti. Çevre ve Orman Bakanlığı, Artvinin Borçka ilçesi Camili Vadisi'nde yer alan Camili Deresi üzerinde, Dağlar Elektrik firmasının yapmayı planladığı Sarnıç 1 ve 2 regülatörleri ve HES projesi için Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu gerekli değildir kararı verdi.
Bakanlık, aynı bölgede Gülkar Enerji firması tarafından yapımı planlanan 5 megavat kurulu gücündeki düzenli regülatörü ve HES projesi için de 280 bin metrekarelik ormanlık alanı kullanımına sunmuştu. Yörede yaşayan 36 kişi de bu iki kararının iptali için Rize İdare Mahkemesine dava açmıştı. Davayı gören Rize İdare Mahkemesi, Sarnıç 1 ve 2 HES projesi için verilenÇED gerekli değildirkararını, hukuka aykırı olduğu ve kamu yararına uygun görülmeyen santrallerin telafisi güç zararlar doğuracağı gerekçesiyle kararı iptal etti. Mahkeme, düzenli HES projesi için verilen orman kullanım izninin ise doğal yaşama müdahale niteliği taşıyacağı ve bunun da doğal yaşam için ciddi bir tehdit oluşturacağına dikkat çekti. Orman Kanunu uyarınca, bu işlem için ortada bir zaruret olmadığına dikkat çeken mahkeme heyeti, işlemi; kamu yararına, mevzuata ve hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptal etti. Mahkeme, iki ayrı iptal kararına gerekçe olarak, Anayasanın 17 ve 56ncı maddelerine göndermelerde bulunarak, bakanlığın görev ve sorumluluklarını hatırlattı, Çevre Kanununun ilgili maddeleri, yönetmelikler, Kyoto Protokolü ve UNESCO kararı ile bilirkişi raporlarını gösterdi.

"SU MÜCADELESİ TEMEL HAK MÜCADELESİDİR"
Davanın gönüllü avukatı Yakup Şekip Okumuşoğlu, Doğu Karadeniz başta olmak üzere yurdun birçok bölgesinde çeşitli protesto eylemleri ve demokratik tepkilerle sürdürülen HES mücadelesinin artık bir çevre ve doğa mücadelesi olarak değil, bir temel hak mücadelesi olarak kabul edildiğini belirtti. Okumuşoğlu, şunları söyledi:
"Derelerin en az yüzde 90ının, kaynağından denize kadar borulara, tünellere, kanallara hapsedilip, peş peşe onlarca HES projesinin planlandığı bir anlayışı kabul etmemiz mümkün değil. Aynı dere üzerinde birbirinin kopyası projeler ve ÇED raporları ile su kaynaklarımızı en az 49 yıllığına elimizden alan bir anlayışa karşı yürüyen mücadelenin, bir çevre ve doğa mücadelesinin ötesinde bir su mücadelesi, bir su hakkı mücadelesi olduğu bilinmelidir. Suya erişimin, insanların Sudan yararlanmasının temel bir insan hakkı olduğu BMde 122 ülke tarafından kabul edilmiştir. Dünya üzerinde su olmadan yaşam olamayacağından; su mücadelesi, diğer bir temel hak olan yaşama hakkı ile de doğrudan ilgilidir. Kaldı ki bu hak, sadece insanların değil, doğadaki tüm canlıların hakkıdır."
Mahkemenin verdiği her iki iptal kararını da sevinçle karşıladıklarını, ancak gelecek için endişelendiklerini ifade eden Okumuşoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: "Mevcut politik anlayışta bir değişim olmadığı sürece, bu kararlarson kararolmayabilir. İdare tarafında bir görüş değişikliği olmadığı takdirde küçüklü büyüklü yaklaşık 4 bin 500 HES ile 2023 yılı itibarı ile küçüklü büyüklü Anadolunun tüm derelerindeki sular bir bakıma özelleştirilmiş olacak. Bu sürecin sonunda Anadolu kırsal yaşamının büyük bir ekolojik açmazla karşı karşıya kalacağını, aynı zamanda su hakkı üzerinden pek çok tartışmaya gebe bir geleceğin de bizi beklediğini düşünmekteyiz.