'Rize'ye HES'ler geldi, sular gitti'

Yıllık 2 bin 400 kilogram yağış oranı ile Türkiye’nin en çok yağış alan ili olan Rize'de, hidroelektrik santral (HES) projelerinin bulunduğu vadilerdeki dere yatakları yaz aylarında susuz kaldı.

Güneysu İlçesi ile Salarha Beldesinin adını taşıyan dereler üzerine kurulan düşük megawaatlı hidroelektrik santrallerde suyun tünele alındığı alanlarda su seviyesi azaldı. Salarha Vadisi’ndeki 28 megavat kurulu gücündeki HES projesi kapsamında Yiğitler Köyü’ndeki regülatör sahasından tünele alınan Salarha Deresinin suyu Güneysu Vadisi’nde kurulan santrale aktarıldı, 8 kilometre sonra yeniden Salarha Deresi ’ne bırakıldı. Ancak 8 kilometre boyunca suyu azalan ve bazı alanlarda ikiye ayrılan dere yatağının bir bölümü ise tamamen kurudu. Güneysu İlçesi Gürgen Deresi'ndeki HES projesi kapsamında suyun tünele alındığı 3 kilometrelik alanda da dere suyu azaldı.

"DERELER ESKİDEN HAVADAN KUŞ KAPARDI"

Salarha deresinin eskiden gürül gürül aktığını anlatan Hasan Ketenci, "Eskiden dereler öyle akardı ki havadan kuş kapardı. Köprülerin üzerinden akardı. HES yapımından sonra derelerimiz kurudu. Şimdi su yok. Sularımızı hep aldılar. Derelerin eski halini özlüyoruz" dedi. İhsan Katırcı da "Dereler eksiden köprülerin üzerinden akardı. Şimdi derelerde su da balık da kalmadı. 40 yılda dere yatağını arar derler ama su yok ki nasıl yatağını arasın. Birkaç HES projesi yapılınca suyu aldı, yaşamı da bitirdi" dedi ve gelecekte hastalıklarla karşı karşıya kalınabileceği endişesini dile getirdi. Derelerde eskiden yüzdüklerini anlatan Muhammet Çelik de "Su eskiden fazlaydı, derelerde balık tutar, yüzerdik. Şimdi HES'ler yapılınca dereler kurudu. Yüzülecek dere yok. Dere olduğu bile belli değil. Dereler bitti. Keşke böyle olmasaydı" ifadeleri ile üzüntüsünü dile getirdi.

12 HES DEVREDE

Rize’de İkizdere, Senoz, Güneysu ve Salarha dereleri üzerine 12 Hidroelektrik Santral projesi kuruldu. Cevizlik, Yokuşlu, Ayvasıl, Uzundere, Yeşilköy, İkizdere, Kale, İncirli, Saray, Adacami, Hamzabey ve Gürgen HES projelerinde yıllık ortalama 830 gigawaat saat elektrik üretimi yapılıyor. Bu projelerin bazıları yaz aylarında azalan su miktarı nedeniyle üretime ara vermek zorunda kalıyor.

DHA