Rus yazar Ulitskaya: Belarus'taki gösterilerin benzerleri bir gün Moskova'da da düzenlenecek

Belarus'ta haftalardır devam eden protestolar, Devlet Başkanı Aleksander Lukaşenko'yu müttefiki Putin'den destek istemeye yöneltti. Fakat muhalefet de Rusya'dan farklı bir destek talep ediyor: Nobel Edebiyat Ödüllü Belaruslu yazar Svetlana Aleksiyeviç göstericilerin desteklenmesi için açık bir mektup yazdı. Çağrısı, Kremlin yönetimini eleştiren Rus yazar Lyudmila Ulitskaya'da karşılık buldu. BBC Rusça Servisi'ne konuşan yazar, Belaruslu protestoculara neden saygı duyduğunu ve benzer gösterilerin bir gün Moskova'da da yaşanacağına inancını ifade etti.

"Neden sessiz kaldınız? Bu gururlu küçük ulusun ezildiğini gördüğünüz halde neden karşı çıkmıyorsunuz? Biz hala kardeşiz" diye yazılmış mektupta.

Nobel ödüllü Belaruslu yazar Svetlana Aleksiyeviç, ülkesindeki protestocuları destekleme yönünde etkilerini kullanmaları için komşu Rus kültürel elitlerine böyle sesleniyordu.

Belarus'un otoriter Devlet Başkanı Aleksander Lukaşenko'ya yardım etmemesi için Kremlin'i ikna etmeye çağırıyordu onları. Ama başaramadı.

Haftalarca süren hükümet karşıtı protestoların ardından Devlet Başkanı Lukaşenko, Pazartesi günü Rusya'ya gitmiş ve Devlet Başkanı Putin'in desteği ile dönmüştü. Bu destek 1,5 milyar dolarlık kredi hattı ve protestoculara müdahale amacıyla Rus polis kuvvetlerinin yardımını öngörüyordu.

Fakat Aleksiyeviç'in çağrısı tümüyle duymazlıktan gelinmedi. Rusya'nın en ünlü yazarlarından Lyudmila Ulitskaya bu çağrıya açıktan yanıt verdi; protestoculara hayranlığını ifade etti, bugün Belarus'ta yaşananların bir gün Rusya'da da yaşanacağına inancını dile getirdi.

Putin'i açıktan eleştiren ve ifade özgürlüğü için kampanya yürüten Uliskaya, Belarus'taki protestolar ve Rusya'nın geleceğine dair umutlarını BBC Rusça Servisi'ne anlattı.

Kremlin'i eleştiriyor

76 yaşındaki Ulitskaya, Rusya'nın uluslararası çapta en tanınmış ve birçok ödül almış yazarlarından biri. 25'i aşkın dile çevrilen romanları arasında en tanınmış olanları "Jacob's Ladder" ve "The Big Green Tent".

Fakat edebiyat alanındaki başarısının yanı sıra Ulitskaya, Kremlin'e karşı cesur ve açıktan eleştirileriyle de biliniyor.

Rusya'nın geçmişteki hükümetlerini de eleştiriyor: "Ne Stalinizm, ne onun ardından gelen liderler, ne Sovyet dönemi sonrası, ne de Putin hükümetleri" diyor. Ama daha parlak bir gelecek tahayyül ediyor.

• Belarus'ta gösteriler sürerken Lukaşenko Putin'den 1.5 milyar dolarlık kredi aldı
• Belarus: Lukaşenko-Putin görüşmesi öncesindeki protestolarda 400 gözaltı

Gelecek için model

Ulitskaya sözlerini yumuşatmaya çalışmıyor. Belaruslu protestocuların "iktidar sarhoşu, eğitimsiz, dar kafalı" Devlet Başkanı Lukaşenko'ya artık tahammül edemediğinin netleştiğini söylüyor.

Belarus'un bugün yaşadıklarının bir gün Rusya'da da yaşanabileceğine inanıyor. Aleksiyeviç'e yazdığı mektupta düşüncelerini şöyle ifade ediyor: "Yürekten selamlarımı gönderiyorum size, sağlık ve güç diliyorum, cahil ve tiksindirici hükümetten kurtulmuş bir ülkede yaşamanızı diliyorum. Kendim için de aynı dilekleri taşıyorum."

"Bizim açımızdan, Belarus'taki son birkaç haftadaki gelişmeler bizim (Rusya'nın) yakın geleceğimiz için bir model oluşturuyor. Ve bu iyi bir model."

Lukaşenko'nun rezidansı önünde yapılan miting için toplanan binlerce protestocunun onurlu tavrını öven Ulitskaya "Dükkan camlarının kırılmadığı, arabaların yakılmadığı barışçıl bir miting" ifadesini kullanıyor.

Ulitskaya, Belarus'taki olayların kendisini ve arkadaşlarını derinden etkilediğini belirtiyor. "Gelişmeleri kaygıyla izliyoruz. Tutuklamalardan, yeni ve muhteşem liderlerin ortaya çıktığından haberdarız ve sizin ülkenizde yaşananların yarın bizim ülkemizde de yaşanabileceğini biliyoruz."

Israrlı muhalefet

Ulitskaya, Rusya'da muhalefetin uzun yıllardır birlik halinde olmadığını ve bu yüzden yetkililere karşı etkili bir muhalefet yapamadığını söylüyor.

Belarus'taki muhalefet de belki yıllardır aynı sorunlardan mustarip ve Alexander Lukaşenko'nun 26 yıllık iktidarını devirme girişimleri birçok kez başarısız oldu. Ama şimdi, kendiliğinden oluşmuş görünen, bir tek lidere bağlı olmayan, güçlü bir değişim arzusuna sahip, daha uzun süreli ve daha ısrarlı yeni bir muhalefet ortaya çıktı. Lukaşenko, 26 yıllık iktidarına karşı yeni bir tehdit oluşturan bu muhalefete karşı Rusya'nın desteğine ihtiyaç duyuyor.

Yazar ve araştırmacı gazeteci Aleksiyeviç, 2015'te Nobel edebiyat ödülünü kazandı.

İsveç Nobel Akademisi başkanı Sara Danius Stockholm'deki ödül töreninde onu takdim ederken "çağımızdaki cesaretin ve acının temsilcisi" ifadesini kullandı.

---

Belarus:

Belarus nerede? Doğusunda Rusya, güneyinde Ukrayna, kuzey ve batısında ise AB ve NATO üyesi Letonya, Litvanya ve Polonya yer alıyor.

Neden önemli? 9,5 milyon nüfusa sahip Belarus da Ukrayna gibi Batı ile Rusya arasındaki rekabet savaşının öznesi durumunda. Rusya'nın müttefiki olan ve 26 yıldır iktidarını sürdüren Lukaşenko "Avrupa'nın son diktatörü" olarak anılıyor. Ekonomi büyük çoğunlukla devletin elinde ve muhaliflere karşı sansür ve polis baskısı kullanılıyor.

Neler oluyor? Ülkede yeni ve demokratik bir yönetim ve ekonomik reform talep eden büyük bir muhalefet var. Lukaşenko'nun taraftarları ise onun sert tutumu sayesinde ülkenin istikrarını koruduğuna inanıyor.

---

'Son özgür üye'

Belarus'un başkenti Minsk'te yaşayan Aleksiyeviç, tartışmalı 9 Ağustos seçimlerinin ardından patlak veren protestolarda aktif yer aldı.

Belarus'taki muhalefetin Koordinasyon Konseyi'nin son özgür üyesi olarak uluslararası topluma yaptığı yardım çağrısını internet üzerinden yayımladı.

Muhalif dostlarının ve birlikte çalıştığı insanların "hepsinin hapiste olduğunu veya ülkeden atıldığını" belirten Aleksiyeviç, Ağustos ayı sonunda sorguya çağrıldı ve sonra serbest bırakıldı.

Tanımadığı kişilerin kapısını çaldığını dile getirmesinin ardından bir grup Batılı diplomat Aleksiyeviç'in apartmanı önünde toplanmış ve sosyal medyada fotoğraflar paylaşmıştı.

Tutuklamaların ve tacizlerin muhalefeti caydırmayacağını belirten Aleksiyeviç, "Önce ülkemizi ele geçirdiler, şimdi de en iyilerimizi alıyorlar. Ama saflarımızdan alınanların yerine gelecek yüzlerce başka insan var" diye yazdı.

Lukaşenko'nun "sokakla konuşmayacağı" sözlerini hatırlatan Aleksiyeviç, "Ama sokaklar her Pazar ve her gün protesto eylemine katılan yüz binlerce insanla dolu. Sokaklar değil, bir ulus" ifadesini kullandı.