Rusya'nın Türkiye'ye yanıtı ne olacak?

Türkiye'nin Suriye sınırında Rus jetini vurmasıyla başlayan gerginliğin sonuçları ne olacak?

Dış politika uzmanları ekonomi, siyasi ve askeri alanlarda Rusya'nın farklı zamanlarda olası farklı hamlelerini tartışıyor. Ancak hemfikir oldukları bir konu var, o da: Rusya'nın Türkiye'ye yanıtının doğrudan değil büyük olasılıkla "asimetrik" olacağı yönünde.

BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Dış Politika Direktörü Ufuk Ulutaş, iki ülke arasında kalıcı bir kırılma beklemediğini söylemesine rağmen Rusya'nın bu olayı yanıtsız bırakmayacağını düşünüyor.

"(Vladimir) Putin biraz da güç ve karizmayla ülkeyi yöneten bir lider. Uzun bir süreden sonra ilk defa Rus uçağının vurulması nedeniyle ciddi bir karizma zedelenmesi söz konusu. Rus tarafının kendi kamuoyunu göz önüne alarak sert açıklamalar yapması doğal" diyor Ulutaş.

Ulutaş'a göre Rusya, Türkiye'yi de ilgilendiren alanlarda ''asimetrik bir tutum'' içine girebilir. "Rusya PKK ile bir ilişkiye girmek ya da PYD ile olan ilişkiyi daha da güçlendirmek gibi bir takım asimetrik güvenlik riskleri oluşturabilir" diye ekliyor Ulutaş.

'Dış politika hatası değil'Washington merkezli düşünce kuruluşu Atlantik Konseyi'nin Türkiye ve Ortadoğu uzmanı Aaron Stein uçağın düşürülmesinin bir dış politika hatası olmadığını ancak Türkiye'nin eylemlerinin sonuçları olacağını söylüyor.

"Rusya Türkiye'nin ikinci en büyük ticari ortağı ve Suriye'deki iç savaşa karşın iki ülke dostane ilişkilerini sürdürmeyi başardı. Rusya Türkiye ile ticari ilişkilerini birden bire kesemez ama bence asıl gerilim Suriye'de devlet-altı gruplar çerçevesinde yaşanacak" diyor Stein.

"Türkmenler kurban edildi"Uzmanlara göre, Türkiye'nin Rus savaş uçağını vurmasının ardından başını ağrıtacağı konulardan biri Suriye'deki Türkmenler.

Kadir Has Üniversitesi'nde Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Soli Özel, bu krizde Türkmenlerin kurban edildiği görüşünde.

"Türkiye Ruslarla anlaşmazlığa girerek Türkmenleri hedef haline getirdi. Türkmenlerin vurulmasına sert çıkarak ve buna tahammül edemeyeceğini göstermek için bu savaş uçağını düşürdü. Bunun sonucunda Türkmenler ateşe daha açık hale geldiler. Nitekim de Rusya daha ağır bir şekilde Türkmenlerin mevzilerini bombalıyor. Ben şahsen Türkmenlerin kurban edildiğini düşünüyorum" diyor Özel.

Aynı bölümden öğretim üyesi Akın Ünver ise Türkmenlerle ilgili pek çok olumsuz sonuca dikkat çekiyor: "Ruslar bu noktadan sonra daha çok gemi, daha çok asker, daha çok bombardıman ile Suriye'de daha saldırgan bir şekilde var olacak. Türkiye'nin Türkmenlere olan erişimi kesilecek. Türkmen göçüyle baş etmek zorunda kalacak. Türkiye hukuki açıdan haklı olmasına rağmen stratejik açıdan kendini çok zor bir durumda bıraktı. Belki bir süre daha bu hava ihlallerine göz yummalıydı."

Ünver'e göre Türkiye'nin Kürt hareketine doğru yanıtı vermemesi bu krizde de hissedilecek.

"Türkiye'nin 2012'de Suriye'de beliren Kürt talepleriyle barışması ve Kürt rüzgârını arkasına alması gerekiyordu. Rusya'yla tırmanan olay sonrası Kürt meselesinde Türkiye'nin başı çok ağrıyacak. Suriye'de gelişmelerin yanı sıra Türkiye'de de PKK'nın silahlanması ve Güneydoğu illerinde güvenlik operasyonları nedeniyle Türkiye ile bağını koparan yeni bir nesil var. Demografik ve sosyolojik açıdan Türkiye kontrpiyede kaldı" diyor Ünver.

Ünver "Kürt meselesinde çatışmasızlık ve müzakere süreci devam ettirilebilseydi, bugün Türkiye, Türkmenleri koruma konusunda daha avantajlı bir noktada olacaktı" diye ekliyor.

Türkiye'nin Rusya'ya karşı kartıSoli Özel Suriye'de Türkmenler ya da Kürtlerle ilgili meselelerin yanı sıra Rusya'nın Türkiye'ye yönelik Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD) gibi radikal terör örgütleriyle işbirliği suçlamalarına yönelik adım atabileceğinden söz etti.

"Rusların Türkiye'nin IŞİD ile ya da genel olarak cihatçılarla olan ilişkileri konusunda ellerinde pek çok malzeme olduğunu düşünüyorum. Nitekim Putin'in Antalya'daki G-20 zirvesinde bu yönde bazı fotoğraflar gösterdiği söylendi. Ruslar Türkiye ile bağlantılı bilgileri sergileme yoluna gidebilirler" diyor Özel.

Özel, uzmanların hem fikir olduğu başka bir görüşü de dile getiriyor: "Ben şu anda Türkiye'nin elinde Rusya'ya zarar verebileceği bir kart göremiyorum. Ancak aynı şey Rusya için geçerli değil".