Sağlık Bakanlığı: Olumsuz Haberler Organ Bağışının Daha Da Azaltıyor

Sağlık Bakanlığı, zaman zaman basında ‘bağışlanan organların uygun hastaya takılmadığı, organların para karşılığında satıldığı’ yönündeki iddiaların, zaten az olan organ bağışının daha da azalmasına neden olduğunu bildirdi. Bakanlık, bu uyarının yanı sıra kayıtlı 23 bin kişinin organ nakli beklediğine işaret ederek, bunların yaklaşık 21 binin böbrek, diğer 2 binin ise karaciğer, kalp, akciğer, pankreas nakli beklediğine dikkat çekti.

Bakanlıktan yapılan açıklamada, yazılı ve görsel basında zaman zaman, kaynağı belli olmayan ve iddiadan öte gitmeyen, doğruluğu teyit edilmemiş, bağışlanan organların 'uygun hastaya takılmadığı', 'organların para karşılığı satıldığı' yönünde haberler yer aldığı hatırlatıldı. Bu haberlerin vatandaşların organ bağışına yönelik tereddütler yaşamasına ve zaten az olan kadavra organ bağışının daha da azalmasına sebep olduğunu bildiren Bakanlık, "Bu durum tek yaşama şansı kadavradan alınacak organ olan binlerce hastayı olumsuz etkilemektedir.” uyarısını yaptı.

Türkiye Organ ve Doku Nakli Bilgi Sistemine kayıtlı yaklaşık 23 bin kişi olduğunu; bunların yaklaşık 21 bininin böbrek, diğer 2 binin ise karaciğer, kalp, akciğer, pankreas nakli beklediğini vurgulayan Bakanlık, açıklamasında şu ifadelere yer verdi: “Ülkemizde 1979 yılında çıkarılan Organ Nakli Kanunu ile ‘beyin ölümü tanısının nasıl ve kimler tarafından konulacağı kadavradan ve canlıdan organ bağışı ve nakil şartları’ belirlenmiştir. 2001’de Ulusal Organ Nakli Koordinasyon Sistemi kurulmuştur. 2008’de devreye giren Ulusal Organ Nakli Bekleme Listesi Bilgisayar Programı ile kadavradan elde edilen böbreklerin dağıtımı yapılırken 2010’da tüm kadavra organlarının bu program üzerinden yapılması için program yeniden revize edilmiştir. Ayrıca canlı vericili organ nakillerinin de bu programa kaydedilmesi zorunlu kılınmıştır. Böylece tüm nakillerin daha kolay takip edilmesi sağlanmıştır. Mevzuata göre akrabadan organ nakli, alıcının en az iki yıldan beri fiilen birlikte yaşadığı eşi ve 4. dereceye kadar (4. derece dahil) kan ve kayın hısımları, bu akrabalık sınırlarını belgelemek kaydıyla herhangi bir izne tabi olmadan yapılmaktadır. Akraba dışı nakiller ise naklin yapılacağı ildeki sağlık müdürlüğü bünyesinde oluşturulmuş etik komisyonun onayı il mümkündür. Etik komisyon alıcı ve verici arasındaki ilişkiyi her yönüyle irdeleyerek naklin yapılıp yapılamayacağı konusundaki kararı verir. Etik komisyon kararları kesindir. Yine 2010 yılından itibaren bu işi maddi çıkar karşılığı yapma ihtimali olan kişilerin takibi ve bunların başka illerde etik komisyonlara müracaatlarını engellemek amacıyla TC Kimlik Numarası üzerinden etik komisyon kararlarının takip edilmesi sağlanmıştır.”

"SOSYAL PAYLAŞIM SİTELERİNDEKİ ORGAN İLANLARI TİTİZLİKLE TAKİP EDİLİYOR"

Birtakım vatandaşların Facebook ve benzeri sosyal paylaşım sitelerinde ilanla organlarını satmak istedikleri yönünde ihbarlar alındığına dikkat çekilen açıklamada, “Bu tür ilanlar, Bakanlığımız tarafından titizlikle takip edilmekte, yasal mercilere bildirilmektedir. Ayrıca konu İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü (Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü) tarafından doğrudan takip edilmekte ve bu yollara başvuranlar ve onlara aracılık edenler hakkında yasal işlem yapılmaktadır. ‘2238 Sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun’ ile ‘5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’ hükümleri uyarınca, Kanuna aykırı şekilde organ ve doku almak, saklamak, aşılamak ve nakletmekle bunların alım satımını yapmak, alım satımına aracılık etmek açıkça suç teşkil etmektedir. Buna ilaveten, Avrupa Konseyi'ne üye ülkelerce imzalanan ve ülkemizin de taraf olduğu İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi’nde 'İnsan vücudu ve parçaları, bu nitelikleri dolayısıyla, ticari kazanç sağlanmasına konu olmayacaktır' hükmü yer almaktadır. Yine adı geçen sözleşmenin İnsan Kaynaklı Organ ve Dokuların Nakline İlişkin Ek Protokol’ünde insan vücudu ile vücut kısımlarının hiçbir şekilde ticari kazanca konu olamayacağı ve ticari kazanç amacıyla ilan verilmesinin yasak olduğu, organ ve doku ticaretinin yasaklandığı belirtilmektedir.” ifadeleri kullanıldı.

Yine zaman zaman yazılı ve görsel basında Bakanlık ve Emniyet Genel Müdürlüğü yetkilileriyle görüşülüp bilgi alınmadan ‘organ kaçakçılığı, organ ticareti, organ mafyası, organları için kaçırılıp öldürülen insanlar’ konulu haberler yer aldığını bildiren Bakanlık, Emniyet Genel Müdürlüğü ile yapılan görüşmelerde bugüne kadar bu tür adli bir olaya rastlanılmadığını aktardı. Rastgele insan kaçırarak organ ticareti yapmanın tıbbi olarak da mümkün olmadığı da belirtilerek, organ nakli yapılabilmesi için alıcı ve vericinin bazı şartları taşıması gerektiğine işaret edildi.

“ORGAN MAFYALARI VARMIŞ GİBİ ALGI OLUŞTURMAK HASTALARI OLUMSUZ ETKİLİYOR”

Bakanlık, “Büyük organ mafyaları ve çeteleri varmış gibi toplumda yanlış bir algıya sebep olacak şeklinde haber yapmak, organ nakli bekleyen hastaları olumsuz etkilemektedir.” şeklinde uyarıda bulunarak, şu ifadelere yer verdi: “Gerek kanunlarla gerekse taraf olduğumuz uluslar arası sözleşmelere göre organların alınıp satılması ve buna aracılık yapılması açıkça suç teşkil etmektedir. Bu yola başvuran merkezler ve kişilerle ilgili Bakanlığımız ve Emniyet Genel Müdürlüğü işbirliği içinde çalışarak ve üzerlerine düşen görevi en iyi şekilde yapmaktadır. Uymayan nakil merkezleri ikaz edilmekte ya da faaliyeti durdurulmaktadır. Nakil merkezi sorumlularına ise nakil yetkisinin elinden alınmakta ve hapis cezasına varan kadar cezai yaptırımlar uygulanmaktadır. Değerli basınımızın toplumda infial uyandıracak organ ticareti, organ kaçakçılığı, organ mafyası gibi amacını aşan ifadeler kullanırken gereken hassasiyeti göstereceğine inanıyor, konu hakkında Bakanlığımız ve Emniyet Genel Müdürlüğü'nün her türlü bilgi paylaşımına açık olduğunu belirtmek isteriz.