Sakarya'daki havai fişek fabrikasındaki patlamanın üzerinden 2 yıl geçti

EMRE AYVAZ - Sakarya'nın Hendek ilçesindeki havai fişek fabrikasında 7 kişinin hayatını kaybettiği, 127 kişinin yaralandığı patlamaya ilişkin davada 7 sanığa "bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne ve yaralanmasına neden olma" suçundan 6 yıl 8 ay ile 16 yıl 3 ay arasında hapis cezası verildi.

Yukarıçalıca mevkisinde yaklaşık 15 dönüm arazide kurulu fabrikada 3 Temmuz 2020'de saat 11.15'te meydana gelen patlama, olay yerine 50 kilometre mesafedeki kentin birçok noktasından duyuldu.

Patlama nedeniyle fabrika yakınındaki Yukarıçalıca ve Akarca mahallerindeki evler ile ekinler zarar gördü.

Bölgede patlamanın ardından sağlık, UMKE, AFAD, itfaiye, jandarma ve polis ekiplerinden oluşan 713 personel, 182 araç, 2 arama köpeği, 2 ambulans helikopter, 2 söndürme helikopteri ve 1 söndürme uçağı görevlendirildi.

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ile dönemin Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, patlama bölgesinde inceleme yaptı.

Hayatını kaybedenlerden Havva Çelik, Sabahattin Tepeçınar, Halis Yılmaz, Muhammet Seyfi Çanakçı, Erhan Ateş ve Muhammet Aygün'ün cenazeleri Sakarya, Ramazan Kor'un cenazesi ise Çorum'da toprağa verildi.

Daha sonra Jandarma Genel Komutanlığı Patlayıcı Madde İmha Timi (PAMİT) personelince bölgedeki patlayıcı maddeleri tahliye ve imha işlemi yürütüldü. Zaman zaman kontrollü patlatmaların gerçekleştirildiği bölgede, fabrika çevresindeki köylerde cami hoparlörlerinden duyuru yapılarak vatandaşlar önceden bilgilendirildi.

- Fabrika sahipleri ceza aldı

Sakarya Cumhuriyet Başsavcılığının koordinesinde soruşturmayı yürüten Hendek Cumhuriyet Başsavcılığının talimatıyla gözaltına alınan sorumlu müdür Asiye A, ustabaşı Erşan Ö. ve Hasan Ali V. ile iş güvenliği uzmanı Aslı B. 7 Temmuz 2020'de tutuklandı.

Soruşturmayı genişleten Başsavcılığın talimatıyla fabrika sahipleri Yaşar C. ve Ali Rıza Ergenç C. de jandarma ekiplerince gözaltına alındı. Hendek Adliyesinde 8 Temmuz 2020'de hakim karşısına çıkarılan şüphelilerden Yaşar C. tutuklandı, Ali Rıza Ergenç C. ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.

Sakarya Cumhuriyet Başsavcılığınca aralarında fabrika sahipleri Yaşar C. ve Ali Rıza Ergenç C. ile sorumlu müdür Asiye A, ustabaşı Erşan Ö, Hasan Ali V. ve iş güvenliği uzmanı Aslı B. hakkında "bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne ve yaralanmasına neden olma" suçundan 2 yıl 8'er aydan 22 yıl 6'şar aya kadar hapisle cezalandırılması talep edilen 27 sayfalık iddianame, 1. Ağır Ceza Mahkemesi'nce 23 Ekim 2020'de kabul edildi.

8 duruşmanın yapıldığı davada, ikinci celsede iş güvenliği uzmanı Aslı B. ve üçüncü duruşmada sorumlu müdür Asiye A. ile Erşan Ö, "yurt dışı çıkış yasağı" şeklindeki adli kontrolle tahliye edildi.

Davanın 28 Şubat 2022'de görülen 8'inci ve karar duruşmasında mahkeme heyeti, "bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne ve yaralanmasına neden olma" suçundan sanıklar fabrika sahiplerinden Yaşar C. ve Ali Rıza Ergenç C'yi 16 yıl 3 ay, Hasan Ali V'yi 12 yıl 6 ay ve tutuksuz sanıklar Erşan Ö, Asiye A, Aslı B. ve Ahmet Ç'yi 6 yıl 8 ay hapis cezasına çarptırdı. Heyet, tutuklulukta geçirdiği süre göz önüne alınarak Hasan Ali V'nin tahliyesine karar verdi.

- Fabrikanın ruhsatına iptal

İlgili bakanlıkça fabrikaya ait 180 dönümlük alanın sanayi imarı resen iptal edildi. Sakarya Valiliği de fabrikanın ruhsatının iptalini kararlaştırdı.

Öte yandan, patlamadan etkilenen kişilere ve yakınlarına Türkiye Afet Müdahale Programı (TAMP) kapsamında İl Sağlık Müdürlüğü psikososyal ekiplerince destek verildi.

Patlama büyüklükleri, sayısı ve zamanlarının belirlenmesi amacıyla 11 kişiden oluşan heyet tarafından hazırlanan 200 sayfalık bilirkişi raporunda da yaklaşık 30 ton TNT'ye eş değer 12,6 ton piroteknik malzemenin 6 kez infilak ettiği belirtildi.

En büyük patlayıcı miktarının 5 bin 700 kilogram gök bombası (13 ton 396 kilogram TNT'ye eş değer) olduğu ve 19 metre çapında çukur oluşturduğu belirtilen bilirkişi raporunda, patlamanın etkisiyle 17 metre, 11 metre, 10 metre ve 4 metre çapında çukurlar oluştuğu bilgisi verildi.

Fabrikadan alınan numuneler Ankara'ya götürülerek Jandarma Genel Komutanlığı Kriminal Laboratuvarı'nda incelendi.

Numuneler üzerindeki kimyasal analizlerde patlayıcı maddeye rastlanmadı. Yine numunelerde yangını başlatıcı veya hızlandırıcı petrol türevi de belirlenemedi. İlk incelemeye göre, olay kaza sonucu meydana geldi, saldırı ve sabotaja yönelik bulgu tespit edilmedi.

- Fabrikada kaçak barut üretimi yapılması gerekçeli kararda yer aldı

Sakarya 1. Ağır Ceza Mahkemesince açıklanan 312 sayfalık gerekçeli kararda, esas hakkındaki mütalaa, savunmalar, müşteki beyanları, tanık ifadeleri, bilirkişi raporları ve hukuki değerlendirme yer aldı.

Kovuşturma sırasında fabrika sahibi sanık Yaşar C. ve avukatlarının patlamada sabotaj olduğu iddiasında bulunduğunun anımsatıldığı kararda, somut bir delil bulunmadığından patlamanın sabotaj kaynaklı gerçekleşmediğinin kabul edildiği anlatıldı.

Fabrikada patlamaya neden olabilecek unsurların ateş, kıvılcım, statik elektrik, sürtünme, darbe, sıcak yüzeyler ve benzerleri olduğu bildirilen gerekçede, şu ifadeler kullanıldı:

"Patlamanın bu denli büyük bir etki yaratmasının sebebi olarak başlıca Çin Mahallesi'nde usule aykırı olarak yapılan barut üretimi ve depolanması olduğu tartışmasızdır. Barut üretimi, üretim öncesinde fabrika adına yapılan başvuruları, başvurudaki eksiklere rağmen barut üretiminin yapılması, ruhsatsız olarak yapılan 3 ayrı binada piroteknik malzeme olan misketlerin depolanması gibi hususlar ayrıntılı olarak izah edilmiştir. Patlamadan önce yaklaşık 1,5 yıl kadar Çinli Yang ustanın gösterdiği tarifle barut üretiminin denendiği, 3-4 ton kadar barutun üretildiği ve depolandığı, üretilen barutun büyük kısmının fabrikadaki diğer ürünlerin üretiminde harcandığı, yaklaşık son olarak Çin Mahallesi'ndeki binalarda 700-800 kilogramlık barutun kaldığı, yine patlamadan önceki aylarda yurt dışına gönderilecek siparişlerin depolarda muhafaza edildiği anlaşılmıştır."

Gerekçeli kararda, bilirkişi raporu ile fabrikadaki mevzuata aykırılıklar nedeniyle fabrika sahipleri Yaşar C. ve Ali Rıza Ergenç C'nin asli, diğer sanıkların ise tali kusurlu olduklarının kabul edildiği vurgulandı.

- İkinci patlamada 3 asker şehit oldu

Havai fişek fabrikasına ait patlayıcıların Adapazarı ilçesi Taşkısığı mevkisinde kontrollü imha amacıyla kamyondan indirildiği sırada 9 Temmuz 2020 saat 11.35'te yaşanan bir başka patlamada ise 3 asker şehit oldu, 4 jandarma personeli ile kamyon şoförü yaralandı.

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, beraberinde Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Arif Çetin ile geldiği patlamanın yaşandığı bölgede incelemelerde bulundu.

Sakarya Cumhuriyet Başsavcılığınca hazırlanan ve 1. Ağır Ceza Mahkemesince kabul edilen 18 sayfalık iddianamede, dönemin Sakarya İl Jandarma Komutanı Albay C.Y. ile Jandarma Yüzbaşı M.U.Y, Jandarma Astsubay Kıdemli Başçavuş B.G. ve Jandarma Astsubay Kıdemli Üstçavuş A.G. hakkında "bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne ve yaralanmasına neden olma" suçundan 2 yıl 8'er aydan 22 yıl 6'şar aya kadar hapis cezası talep edildi.

Sanıkların yargılanmasına 31 Mayıs 2022'de başlandı. Sanıkların savunmaları ile müştekilerin beyanlarının alınmasının ardından mahkeme heyeti, tanıkların dinlenmesine ve sanıkların HTS kayıtlarının istenmesine yönelik ara karar kurdu.

Davanın ikinci duruşması 14 Ekim'de görülecek.