Şanghay Beşlisi nedir Türkiye ŞİÖ'ye katılmalı mı?

AB parlamenterlerinin Türkiye'nin üyelik sürecine ilişkin 'ekonomik yaptırımların uygulanması', 'müzakerelerin dondurulması' gibi çıkışlarıyla beraber gerilimin arttığı Türkiye-AB ilişkilerinin seyri, yarın Avrupa Parlamentosu'nda gerçekleşecek oturumda ve 24 Kasım'da yapılan oylamada netleşecek. Üyelik sürecinin dondurulması yönünde tartışmalarının gündeme getirildiği Avrupa Birliği ile ilgili açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin Şanghay 5’lisi içinde yer alabileceğini söyledi ve gündejin en çok tartışılan konusu 'Şanghay Beşlisi' olarak bilinen Şanghay İşbirliği Örgütü oldu. Örgütte hangi ülkeler yer alıyor ve Türkiye için AB yerine bir alternatif olabilir mi? İşte yanıtı....

Pakistan ve Özbekistan ziyaretleri dönüşünde uçakta gazetecilerin sorularını yanıtlayan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Şangay 5’lisi hakkında açıklamalar yaptı.Türkiye’nin Şangay Beşlisi içerisinde yer alabileceğini söyleyen Erdoğan, Türkiye’nin “Benim için varsa, yoksa AB” görüşünde olmaması gerektiğini belirtti. Erdoğan; “Mesela, “Şanghay 5’lisi içerisinde niye olmayalım?” Şanghay 5’lisinin içerisinde olanlara da söyledim. Başlangıçta 5 ülkenin kurduğu birliğe daha sonra Özbekistan, Pakistan gibi girdi. İran da istiyor. Putin, “Değerlendiriyoruz” dedi. Türkiye’nin Şanghay 5’lisi içerisinde yer alması, bu konuda çok daha rahat hareket etmesini sağlayacaktır” açıklamasında bulundu.

İşte Erdoğan’ın bahsettiği 'Şanghay Beşlisi'nin yapısı:

ŞANGHAY 5’LİSİ (ŞANGAY BEŞLİSİ) NEDİR?

1996 yılında, Çin’in Şanghay kentinde, Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın katılımıyla, ‘Şanghay Beşlisi’ adını alan ve bölgesel güvenlik alanında derin işbirliğini öngören oluşum ortaya çıktı.

TÜRKİYE ŞANGHAY BEŞLİSİ'NİN DİYALOG ORTAĞI

2001 yılında, Özbekistan’ın da katılımıyla, üye sayısı altıya yükselirken, oluşumun adı da, Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) olarak değişti. Örgüt, özellikle 2000’li yılların ortalarından itibaren, ABD’nin bölgedeki askeri varlığına karşı tavırlar ortaya koyarken, örgüt üyesi ülkelerin liderlerinin yaptıkları açıklamalar, örgütün bölgesel güvenlik konusunun dışında, ‘tek kutuplu dünya düzenine’ karşı bir alternatif olmaya yöneldiği değerlendirmelerini güçlendirdi. Türkiye, geçtiğimiz yıllarda, ŞİÖ’ye, Diyalog Ortağı olarak katıldı.

2015 yılında Rusya'ya bağlı Başkurdistan Cumhuriyeti'nde düzenlen Şanghay İşbirliği Örgütü (Shanghai Cooperation Organization -SCO) liderler zirvesinde konuşan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin; "Bugünkü zirveyle, örgütün gelişiminde yeni bir dönem başlıyor. SCO kurulduğundan bu yana ilk kez Hindistan ve Pakistan için yeni üye kabul prosedürü başlatılıyor" demişti.

Vladimir Putin, Hindistan ve Pakistan'ın katılımıyla Şanghay İşbirliği Örgütü'nün gelişiminde yeni bir dönemin başladığını söylemişti.

Türkiye ise yeni katılacak ülkeler (Azerbaycan, Ermenistan, Kamboçya, Nepal) yanında Sri Lanka ile birlikte diyalog ortağı statüsünde bulunuyor.

6 ÜYE

Çin Halk Cumhuriyeti
Kazakistan
Kırgızistan
Rusya
Tacikistan
Özbekistan

5 GÖZLEMCİ

Afganistan
Hindistan
İran
Moğolistan
Pakistan

6 DİYALOG PARTNERİ

Azerbaycan
Beyaz Rusya
Ermenistan
Kamboçya
Sri Lanka
Türkiye

3 DESTEKÇİ

ASEAN
BDT
Türkmenistan

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN ŞANGHAY BEŞLİSİ HAKKINDA NE DEMİŞTİ?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Semerkant dönüşü gazetecilere yaptığı açıklamada, "Türkiye “Benim için varsa, yoksa AB” dememeli... Kanaatim bu. Mesela, “Şanghay 5’lisinde Türkiye niye olmasın?” diyorum. Bunu Sayın Putin’e olsun, Nazarbayev’e olsun, şu anda Şanghay 5’lisinin içinde olanlara da söyledim. Başlangıçta 5 ülkenin kurduğu Şanghay İşbirliği Örgütü’ne Özbekistan, Pakistan, Hindistan gibi ülkeler dahil oldu... İran da girmek istiyor. Sayın Putin, “Bunu değerlendiriyoruz” gibi bir ifade de kullandı. Türkiye’nin Şanghay 5’lisi içinde yer alması, bu konuda çok daha rahat hareket etmesini sağlayacaktır diye düşünüyorum." ifadelerini kullanmıştı.

İLK YANIT RUSYA'DAN: ŞANGHAY BEŞLİSİ İÇİN DESTEK

Rusya'da parlamentonun üst kanadı Federasyon Konseyi'nin Savunma Komitesi üyesi Aleksey Puşkov, Twitter hesabından Erdoğan'ın sözlerini değerlendirdi.

Puşkov, "Türkiye'nin Şangay İşbirliği Örgütü üyeliği Erdoğan için mantıklı bir adım. Şangay İşbirliği Örgütü, Avrupa Birliği'nin yerine geçemez. Ama AB'den farklı olarak üyeler tamamen egemen." ifadelerini kullandı.

ERDOĞAN ŞANGHAY BEŞLİSİ İÇİN NE DEMİŞTİ?

"BREXIT GÜZEL BİR TEVAFUK"

"Brexit bana göre güzel bir tevafuk oldu. Yani, Avrupa'da diğer ülkelerde bu tür şeyler olabilir... Fransa'da da sesler geliyor, İtalya'dan geliyor. Geçenlerde bizimle ilgili Dışişleri Bakanları bir araya geldi. Önce hırsla bir araya geldiler. Daha sonra Avusturya'nın dışında hiçbirisi Türkiye ile müzakerenin dondurulması, şu olması, bu olması noktasında fikir beyan etmedi. Bu tabi önemli bir şey. Mesele şu: Türkiye bir defa kendini rahat hissetmeli. 'Benim için varsa, yoksa Avrupa Birliği' dememeli...

"NEDEN OLMASIN?"

Benim kanaatim bu. Yani, bazıları eleştiriyor olabilir ama kendi kanaatimi söylüyorum. Mesela, 'Şangay 5'lisi içerisinde Türkiye niye olmasın?' diyorum. Bunu sayın Putin'e olsun, Nazarbayev'e olsun, şu anda Şangay 5'lisinin içinde olanlara da söyledim. Başlangıçta 5 ülkenin kurduğu İşbirliği Örgütü'ne daha sonra Özbekistan, Pakistan, Hindistan gibi ülkeler de dahil oldu. İran da girmek istiyor. Sayın Putin, 'Bunu değerlendiriyoruz' gibi bir ifade de kullandı. Temenni ederim ki orada olumlu bir gelişme olması halinde, yani Türkiye'nin Şanghay 5'lisi içerisinde yer alması, bu konuda çok daha rahat hareket etmesini sağlayacaktır."

ÇİN'DEN ŞİÖ CEVABI

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Gıng Şuang, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Şanghay İşbirliği Örgütüne (ŞİÖ) ilişkin açıklamalarına yönelik, "Türkiye'nin ŞİÖ ile iş birliğini derinleştirme arzusuna büyük önem veriyoru." dedi.

ÇİN DESTEK VERDİ

Gıng olağan basın toplantısında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ŞİÖ'ye katılımının düşünülebileceği yönündeki açıklamasının sorulması üzerine, Türkiye'nin Avrasya'da önemli bir ülke olduğunu belirterek, ŞİÖ'nün de önemli bir diyalog ortağı olduğunu vurguladı.