Sardunya bakımı nasıl yapılır, budaması ve çoğaltılması

Çiçekleri Nisan, Mayıs aylarında açar ve yaz boyunca çiçekli kalır. Ancak kışın da üzerinde çiçek görmek mümkündür. Evde sardunya bakımı oldukça kolaydır. Yalnızca dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Her canlıda olduğu gibi sardunya da emek isteyen bir bitkidir.

SARDUNYA NEREDE YETİŞİR?

Sardunyanın ana vatanı Güney Afrika'dır. Ancak uygun iklim koşulları sayesinde ülkemizde de yetişebilmektedir. Genellikle Akdeniz iklimine uygun bir bitkidir. Soğuk hava koşullarını veya sert iklimleri sevmez. Ancak evde yetiştirmek için uygun ortam sağlanırsa elbette her yerde yetişebilir. Bunun için, uygun sıcaklığı elde etmek ve yeterli güneş ışığını almasını sağlamak yeterli olacaktır.

SARDUNYA ÇEŞİTLERİ

Bilinen 400'den fazla sardunya türü vardır. Ülkemizde ise en çok kullanılan birkaç tane tür vardır.

1. Itır Sardunya

Genellikle kırlarda kendi kendilerine yetişirler bu nedenle de bakımı çok kolaydır. Dekorasyon aracı olarak kullanılmaktan çok, sağlık alanında kullanılır. Genel olarak güneşi ve nemli, mineralli toprağı sever. Dağınık bir biçimde açma eğilimindedir. Çiçeklerin rengi, mavi, mor, pembe, beyaz kırmızı tonlarında açar.

2. Sakız Sardunya

Diğer sardunya çeşitlerine göre çok daha fazla dikkat ve özen isteyen bir çiçektir. Genellikle yaz aylarında çiçek açar ve sürekli sulamaya ihtiyaç duymaz. Bir metreye kadar uzayabilir bu nedenle etrafına çit dikerek sarkması sağlanabilir. Beyaz, pembe, mor renklerindedir. Sıcağı sever bu yüzden soğuk kış aylarında korunması gereklidir.

3. Ceylangözü Sardunya

Bu çiçeklere canan adı da verilir. Oldukça narin çiçeklerdir, ince dalları vardır. Büyüdükçe dalları kalınlaşır. İki ayrı tipleri vardır. İkinci tipteki ceylangözleri daha kalın dallıdır. Fazla dağınık açmazlar çok fazla dalları yoktur ancak bir dal üzerinde çok fazla tomurcuk yer alır ve oldukça fazla sayıda çiçek açarlar. Bu tip sardunyaların bakımında diğerlerinden farklı olarak dikkat edilmesi gereken nokta ise kışın bir süre üşümelerini sağlamaktır. Kışın ilk yarısında 4-5 hafta kadar dışarıda tutulmaları gerekir. Ancak doğrudan rüzgar almaları engellenmelidir ve günde 8 saatten fazla dışarıda tutulmamalıdır. -5 dereceye kadar soğuya dayanabilirler. Böylece daha güzel bir şekilde büyüyeceklerdir.

SARDUNYA NASIL SULANMALI?

Sardunya, bakımı biraz özen isteyen bir bitkidir. Sulama da dikkat edilmesi noktaların başında gelir. Çiçeğin hep aynı miktarda ve aynı günde sulanması, toprağın her yerinin eşit olarak ıslanması ve tabaktaki fazla suyun çiçek suyu çekmeden dökülmesi önemlidir. Verilen suyun miktarına da dikkat edilmesi gerekir. Gereğinden fazla veya az su verilirse sardunyanın gelişimi durabilir. Sardunya çok fazla suyu sevmez, kış aylarında haftada bir kere, yaz aylarında hava sıcaklığına göre iki veya üç kere sulamak yeterli olacaktır. Ancak sulama, sardunyanın türüne göre de değişebilir. Bitkinin toprağını gözlemleyerek ihtiyacına göre bir sulama düzeni oluşturabilirsiniz. Hassas bir bitki olduğu için, içme suyu kullanmanız tavsiye edilir. Eğer çeşme suyu kullanıyorsanız da mutlaka suyu dinlendirmelisiniz. **Bitkinin sulanması için en uygun saatler sabah saatleridir

**. Böylece hem bitkinin suyu çekmesi için zamanı olur hem de akşam saatlerinde sulama yapıldığında oluşabilecek küflenmelerin ve mantarların önüne geçmiş olursunuz. Suyu doğrudan toprağa vermelisiniz, sardunyalar yapraklarında veya çiçeklerinde suyu sevmezler.

SARDUNYANIN TOPRAĞI NASIL OLMALI?

Sardunyanın toprağının geçirgen olması gereklidir. Bu, suyun birikmemesi ve kolayca aşağı inebilmesi için önemlidir. Toprak gübreli ve mineral bakımından zengin olmalıdır. Torflu toprak seçilmesi bitki için en iyisi olacaktır. Bununla birlikte sardunya toprağı adıyla satılan özel topraklar da vardır, bunlardan da satın alabilirsiniz.

SARDUNYANIN SAKSISI NASIL OLMALIDIR?

Eğer bulabiliyorsanız toprak saksı sardunya için en iyi seçimdir. Ancak elinizde olan herhangi bir saksı da olabilir. Saksının altının delikli olmasına dikkat edilmelidir. Ancak bitkiyi aldığınız saksıyı değiştirin. Eğer mümkünse bir numara büyük bir saksıya geçirin. Dar bir saksıda bitkinin kökleri sıkışır ve büyüyemez.

SARDUNYANIN GÜNEŞ IŞIĞI SEVİYESİ NASIL OLMALIDIR?

Sardunya ışığı seven bir bitkidir. Ancak doğrudan güneş ışığından uzak tutmak gerekir. Özellikle yarı gölgeli ortamları çok sever. Sardunya için ortalama 15 derece sıcaklık en ideal ısıdır, çok soğuk veya çok sıcak ortamlarda bitki zarar görebilir.

SARDUNYA NASIL BUDANIR?

Sardunya yarı yarıya budanmalıdır. Yani, yalnızca uzayan dalların kısaltılması yeterlidir. Solan kısımlar varsa oraların temizlenmesi gereklidir. Kışın budama yapılırsa, soğuktan korunması için çiçek eğer balkondaysa içeri alınmalıdır. Eğer bahçedeyse de üzerine bir naylon örtülerek sera etkisi yaratılmalıdır. Kesilen kısımların üzeri, soğuk silikon, mum gibi maddelerle kapatılmalıdır. Bunun nedeni ise hava akımının kesilmesidir. Sardunya ne zaman budanır sorusunun cevabı ise Şubat, Mart aylarıdır.

SARDUNYA NASIL GÜBRELENİR?

Sardunyanın gübrelenmesi çiçeğin gelişimi için oldukça önemlidir. Sardunyada genellikle hayvansal gübreler kullanılır. Bununla birlikte evdeki doğal malzemeler de gübre amacıyla kullanılabilir. Örneğin, yumurta kabuklarını ezerek zaman zaman toprağa karıştırabilirsiniz. Gübreleme, bitki budandıktan sonra yapılmalıdır. Gübreleme dışında çiçek satan yerlerden sardunya için vitamin de alabilirsiniz. Ancak eğer sardunyanız sağlıklıysa bu işleme pek gerek yoktur. Yalnızca yaprakları sarardıysa ve budama zamanından sonra daha güzel açması için vitamin kullanabilirsiniz. Yılda iki defa ilkbahar ve sonbahar aylarında gübreleme yapılabilir.

SARDUNYANIN TOPRAĞI NASIL DEĞİŞTİRİLİR?

Toprak değişimi için en uygun zamanlar bahar aylarıdır. Toprak değişimi yapılmadan önce saksıdaki toprak hafifçe nemlendirilmelidir. Daha sonra çiçeğin kök kısmından tutup nazikçe yukarı çekerek saksıdan çıkarabilirsiniz. Kökünü topraktan olabildiği kadar temizlemeye çalışın. Son olarak saksıyı temizleyip, yarısına kadar toprak koyduktan sonra bitkiyi yerleştirip üstünü kapatabilirsiniz. Toprağı çok fazla koymamaya özen gösterin. Saksının üst kısmında hafif bir boşluk kalmalıdır.

SARDUNYA NASIL ÇOĞALTILIR?

Sardunyanın çoğaltılması için birkaç farklı yol vardır.

• Bunlardan birincisi köklerinden ayırma yöntemiyle çoğaltmadır. Kökünden uzayan bir dalı dikkatli bir şekilde ayırarak başka bir saksıya dikebilirsiniz. Can suyunu verdikten sonra normal sardunya bakımını yaparak büyümesini sağlayabilirsiniz.
• Sardunya yapraktan çoğaltma yapılabilen bir bitkidir. Bu, çiçek bakanlar tarafından en çok kullanılan yöntemdir. Bunun için koparttığınız yapraklı bir dalı köklendirmeniz yeterlidir. Peki, sardunya nasıl köklendirilir? Bitkinin sağlıklı bir dalını ana bitkiden ayırın. Oda sıcaklığında güneşli bir ortamda bir süre suda beklettikten sonra köklerin oluşmaya başladığını göreceksiniz. Bu köklenmeyi gördükten sonra dalı alıp uygun bir saksıya dikebilirsiniz.

SARDUNYAYA ZARAR VEREN ŞEYLER

• Bitkiye gereğinden fazla veya gereğinden az su verilmesi
• Saksı deliklerinin kapalı olması ve su akışının sağlanamaması
• Hastalanmış veya kurumuş kısımların temizlenmemesi
• Toprağın kalitesiz olması
• Budamaların yapılmaması
• Bitkinin yapraklarında oluşan sinek, böcek, mantar gibi canlılar.

SARDUNYANIN FAYDALARI

• Mikropları kovar, hatta yok eder.
• İdrar söktürücü özelliği vardır, böbrekleri ve karaciğeri temizler.
• Ağrı kesici etkisi vardır.
• Kan şekerini dengeler.
• Boğaz iltihaplanmalarına ve boğaz tahrişine iyi gelir.
• Enfeksiyonlara karşı antiseptik özelliği vardır.
• Ciltteki morlukları, kızarıklıkları ve şişlikleri geçirir.
• Stresi azaltır.

SARDUNYA NASIL KULLANILIR?

Sardunyayı ezip suyunu çıkararak veya suda haşlayarak kullanabilirsiniz. Yapraklarından koparıp bir kabın içerisinde ezerek, doğrudan yaralı bölgenin üzerine koymanız yeterli olacaktır. Eğer, diş veya kulak ağrınız varsa, kulağınızın arka tarafına veya ağrıyan dişinizin üzerine koyarak ağrıyı azaltabilirsiniz. Bunun dışında yine yapraklarını koparttığınız sardunyayı bir miktar suda haşlayabilirsiniz. Eğer **boğaz iltihabınız varsa bu su ile gargara yapabilirsiniz

**. Bununla birlikte bu suyu küçük kapların içerisine koyup kalorifer peteklerinin üzerine koymak da eve hoş bir koku yayacak ve sakinleşmenizi sağlayacaktır. Ezdiğiniz sardunya yapraklarını bir miktar doğal zeytinyağının içinde bekleterek sardunya yağı elde edebilirsiniz. Bu yağı cildinize sürerek, kızarıklık gibi deri problemlerini azaltabilirsiniz. Aynı zamanda güzel bir nemlendirici olarak da kullanabilirsiniz.

SARDUNYA NEDEN ÇİÇEK AÇMAZ?

Tüm çabalarınıza rağmen sardunya çiçek açmıyor olabilir. Bu noktada mutlaka kaçırdığınız bir ayrıntı vardır. Sardunyanın çiçek açmamasının en önemli nedeni, yanlış toprak seçimidir. Eğer kullandığınız toprak mineralsiz, torfsuz bir topraksa çiçek açmayabilir. Bunun dışında, budamanın yanlış yapılması veya yapılmaması, suyun fazla kireçli olması, çiçeğin istediği güneşi alamaması veya fazla güneşe maruz kalması diğer nedenlerdendir. Eğer saksı çok büyükse de sardunya istenildiği gibi büyümez. Bu noktalara dikkat edilmesi ve zaman zaman toprağın havalandırılması, öğle saatlerinde çiçeğin gölgelik bir alana alınması gibi detaylar çiçeğin açması için gereklidir.