Sasakawa Barış Vakfı Başkanı: "Hürmüz Boğazı kapatılırsa Asya ekonomileri etkilenir"

AHMET FURKAN MERCAN - Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Eski İcra Direktörü ve Japonya Sasakawa Barış Vakfı (SPF) Başkanı Nobuo Tanaka, Hürmüz Boğazı'nın kapatılması halinde tüm Asya ekonomilerinin etkileneceğini belirterek, "Japonya'nın petrol tedarikinin yaklaşık yüzde 90'ı, gaz tedariğinin de yüzde 30'u Hürmüz'den geçiyor." dedi.

Nobuo, bir üniversitede konferans vermek üzere geldiği başkent Ankara'da Japonya iç siyaseti, Doğu Asya'daki bölgesel senaryolar, Kuzey Kore'nin nükleersizleştirilmesi konularına ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

İran ile P5+1 ülkeleri arasında 2015'te Avusturya'nın başkenti Viyana'da imzalanan Kapsamlı Ortak Eylem Planı'nın (JCPOA) Orta Doğu istikrarı için önemli olduğunu belirten Nobuo, JCPOA'nın Riyad ile Tahran arasında denge unsuru olduğunu söyledi.

Nobuo, anlaşmadan ABD'nin ayrılmasının medyaya "İran'a baskı" olarak lanse edildiğini belirterek, "İran hem JCPOA'dan ayrılmıyor hem de JCPOA'yı adım adım ihlal ederek tepkisini ortaya koyuyor." dedi.

Avrupa'nın bu konudaki "kırmızı çizgilerinin" henüz bilinmediğine dikkat çeken Nobuo, anlaşmanın Tahran tarafından aşama aşama ihlalinin, İsrail'in İran'ın nükleer tesislerine düzenleyebileceği bir saldırıyla sonuçlanabileceğini savundu.

Bunun Orta Doğu'da "savaş" anlamına geleceğinin altını çizen Nobuo, "Hürmüz Boğazı kapatılırsa Asya ekonomileri etkilenir." dedi.

Japonya'nın İran ve ABD arasında "köprü görevi" oluşturma çabalarının sürdürülmesi gerektiğinin altını çizen Nobuo, şöyle devam etti:

"Hürmüz Boğazı'nın kapatılması petrol ve gaz nakliyatını durdurarak Asya ekonomileri açısından büyük problem oluşturacak. Japonya'nın petrol tedarikinin yaklaşık yüzde 90'ı ve gaz tedarikinin de yüzde 30'u Hürmüz'den geçiyor. Sadece Japonya'nın değil, Çin, Güney Kore, Hindistan ve daha başka Asya ülkelerinin ekonomileri de bu sıkıntıyı çekecek. (Japonya Başbakanı Şinzo) Abe de hem (ABD Başkanı Donald) Trump hem de (İran Cumhurbaşkanı Hasan) Ruhani ile doğrudan temasa geçerek köprü görevi görmek istedi. Bu çabaları da devam ettirmeliyiz. Trump bir anlaşmadan bahsetse de İran doğrudan cevap vermiyor. Ne zaman ya da nasıl olacağını bilemeyiz ancak ufukta bir anlaşma belirebilir."

- ASEAN ile barışçıl çözüm bulunmalı

Nobuo, Güney Çin Denizi'nde Çin, Filipinler, Vietnam, Brunei ve Malezya'nın yaşadığı yapay adaların silahlandırılması ve egemenlik ihlalleri konusunda da açıklamalarda bulundu.

"Pekin yönetiminin bölgede kendine çok güvenen politikalarının bölge halklarını da endişelendirdiğini" belirten Nobuo, konuya ilişkin ABD'nin bölgeye savaş gemisi gönderdiğini söyledi.

Japonya'nın bölgede oluşabilecek herhangi bir duruma karşı hazırlıklı olması gerektiğine dikkati çeken Nobuo, "Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) bölgesindeki dost ülkelerimizle iş birliği halinde (Güney Çin Denizi) ihtilafların barışçıl çözülmesi için gayret edilmeli." ifadelerini kullandı.

- "Bekle gör pozisyonunda izliyoruz"

Kuzey Kore'nin nükleersizleştirilme çabalarında gelinen aşamayı da değerlendiren Nobuo, ABD'nin bu konuda "ana unsur" olarak bölgeye yönelik taahhütlerini sürdürdüğünü vurguladı.

Nobuo, "Hangi aşamaya gelirse gelsin, Washington-Pyongyang arasındaki mutabakatların Doğu Asya'daki her unsur üzerinde etkisi olacak." dedi.

Kuzey Kore lideri Kim Jong-un ile Trump arasındaki diyalogdan ne çıkacağının bilinmediğini savunan Nobuo, ABD'nin talebinin "tamamen", Kuzey Kore'nin talebinin ise "kademe kademe" nükleersizleştirme olduğunu ileri sürdü.

Nobuo, "İki ülkenin de güçlü liderleri olsa da alt kademe de ikili ilişkilerde bazen sorun yaşıyor. (Kuzey Kore lideri) Kim, 2019 sonunun vade sonu olduğunu söyledi. Ne meydana geleceğini bekle gör pozisyonunda izliyoruz. Aksi takdirde 2020 başında bazı radikal kıpırdanmalar olabilir." diye konuştu.

- "Abe'nin halefi yine kendisi olabilir"

Ülkesinin iç politikasına ilişkin değerlendirmelerde de bulunan Nobuo, Başbakan Abe'nin en uzun süre görevde kalan başbakan olduğunu anımsattı.

Nobuo, Abe'nin partisi iktidardaki Liberal Demokrat Partinin başarısının altında "Abenomics" olarak adlandırılan ekonomi politikaları yattığını söyledi.

Abe'nin görev süresinin 2021'de sona ereceğini hatırlatan Nobuo, parti liderliğinin "yeni bir halefe" ihtiyaç duyacağını belirtti.

Nobuo, "Eğer Liberal Demokrat Partinin ekseriyeti, Abe'ye dördüncü dönemi uygun görür ve lehinde oy kullanırsa belki de Abe'nin halefi yine kendisi olacak. Partinin halk desteği, Abe'nin Çin dahil dış ülkelerle kurabildiği temaslar, ABD-Japonya bölgesel dayanışması gündemde." ifadelerini kullandı.

- Pasifist 9. madde taahhüdü

Nobuo, parti kongresinde bu yıl kabul edilen "Strateji Belgesi'nde" ülkenin 1947 anayasasındaki, uluslararası anlaşmazlıkların çözümünde "saldırmazlık" anlayışına bağlı kalınacağına ilişkin maddenin "açık hale getirilmesi" konusunda Abe'nin çabalarını da değerlendirdi.

Abe'nin parti içindeki aşırı sağcı ve muhafazakarlar tarafından da destek gördüğünü ancak başbakanın buna "ihtiyatlı" yaklaştığını kaydeden Nobuo, seçim süresince değişikliğe ilişkin güçlü bir taahhüdün gündemi meşgul ettiğini söyledi.

Nobuo, "Anayasanın 9. maddesinin nasıl değiştirileceğine dair Japonya meclisinde süregelen tartışmalarda Liberal Demokrat Parti, maddenin revize edilerek Öz Savunma Kuvvetlerinin (SDF) rolünün yasallaştırılmasını teklif ediyor." dedi.

SDF'nin Japonya anayasasında yer almadığını dile getiren Nobuo, "Argümanları SDF'nin önemini ve kendisini yasallaştırması. Abe'nin de taahhüdü bu şekilde. Meclis görüşmelerinin yanı sıra kamuoyunun direktiflerinin Japonya'da konsensüs oluşturacağını ümit ediyoruz. Abe bu anayasa değişikliğine gerçekten odaklanmış durumda ve kamuoyu oluşturması için zamana ihtiyacı var." ifadelerini kullandı.

Yeni İmparator Naruhito'nun tahta çıkmasıyla Japonya'da başlayan Reiwa (Düzenin Uyumu) döneminde, İmparatorluk Sarayı'nın ülke siyasetinin seyrine etkisine ilişkin de Nobuo, "Naruhito modern biri ve eşi eski diplomat. Bölgesel barışın inşası zor ve bu konuda Naruhito'nun neler yapabileceğini de göreceğiz." diye konuştu.