Şaşılık : Neden Olur, Nasıl Geçer?

Sağ ya da sol tarafta bulunan bir nesneye bakarken, her iki göz de o tarafa doğru aynı şekilde açılanır. Böylece daha düzgün ve net bir görüntü meydana gelir. Göz kürelerinin, görme hareketleri sırasındaki normal durumu bu şekilde olmalıdır. Lakin bazı insanlarda gözün renkli olan kısımları yani iris, bakılan tarafa aynı açı ile yönelmeyebilir. Bu duruma şaşılık ismi verilir. Şaşılık, doğuştan olabileceği gibi sonradan da ortaya çıkabilir. Bebeklerde bazen burun ya da göz kapaklarının tam anlamıyla gelişmemesi yüzünden, yanıltıcı göz kayması problemleri olabilir. Bu sorunun, şaşılık ile karıştırılmaması gerekir. Şaşılığın kesin olarak teşhis edilmesi için, bir göz doktoruna giderek muayene olunmalıdır.

Şaşılık Neden Olur?

1. Göz bozuklukları

Şaşılığa neden olan problemlerin arasında en başta göz bozuklukları gelir. Şaşı olan çoğu çocukta, özellikle 2 yaşından büyük olanlarda şaşılığın yanı sıra göz tembelliği de görülebilir.

2. Genetik faktörler

Şaşılığın oluşmasında tek bir sebep yoktur. Sorunlu bir hamilelik dönemi geçirmek, problemli doğum yapmak gibi sebeplerden de ileri gelebilir. Genetik yatkınlık da söz konusudur. Aile fertlerinde göz kayması ya da göz tembelliği olan varsa, çocuklarda da şaşılığın görülme olasılığı yüksektir.

3. Bazı hastalıklar ve travmalar

Göz kaslarının hareketlerini yöneten merkez beyinde yer alır. Bu yüzden sinirlerde meydana gelen felçler de, göz kaymalarına sebep olabilir. Geçirilen kazalar, ateşli hastalıklar, kafa travmaları, ileri yaşlarda görülebilen hipertansiyon ve şeker hastalığı gibi bazı hastalıklar da, göze ulaşan sinirlerde felç durumları görülebilir. Bu şekilde gelişen şaşılığın tedavisi, felcin kalıcı olup olmadığına bağlı olarak değişir.

Şaşılık Nasıl Anlaşılır?

Hastalıkta görülebilen en tipik belirti; bir gözde ortaya çıkan kaymadır. Yani gözlerin her ikisi de bir noktaya odaklanamaz. Ayrıca okuma esnasında veya güneşte, bir gözün kapanması da görülen belirtilerdendir. Bazı çocuklar, iki gözünü de kullanabilmek amacıyla başlarını bir yana doğru eğer veya döndürerek bakabilir. Aynı zamanda hastalığın baş ağrısı, göz sulanması, bulanık görme, çift görme, yorgunluk, gözde paralelliğin kaybolması, baş ya da yüzün bir yana doğru dönük olması, üç boyutlu görüntünün kaybolması gibi belirtileri vardır.

Bebeklik ve çocukluk dönemlerinde görülen göz kaymalarının bazıları yalancı kaymalardır. Yalancı kaymalar, göz kapakları ve burun kökü genişliğiyle meydana gelen yanıltıcı bir görünümdür. Tam olarak aydınlatılabilmesi amacıyla, muhakkak bir göz muayenesinden geçmek gerekir. Ayrıca sürekli olarak aynı gözde kayma olması, o gözün daha az gördüğünün belirtisi de olabilir. Bu yüzden tek gözünde kayma görülen bebekler ve çocuklar, göz muayenesine götürülerek şaşılık testi yaptırılmalıdır.

Şaşılık Nasıl Geçer?

Hastalığın tedavisinde amaç; görmenin korunması, gözleri paralelleştirmek ve iki gözle görüşün yani derinliğin sağlanmasıdır. Tam anlamıyla bir göz muayenesinden geçtikten sonra, göz doktorunuz uygun bir tedavi şekli belirler. Bazı durumlarda çocuklar için gözlük kullanımı önerilebilir. Verilecek gözlük ile kaymanın tamamen ya da kısmen düzelmesi sağlanabilir. Bunun haricinde gözlerin paralelleşmesi veya katarakt varsa giderilmesi amacıyla cerrahi tedavi gerekebilir. Tembel göz problemi varsa, gözleri güçlendirmek amacıyla sık sık sağlıklı gözün kapanması gerekir.

1. Optik tedavi

Bazı şaşılık sorunları, kırma kusurlarına bağlı olarak gelişir. Hasta gözlük kullanmaya başladığı zaman rahatsızlık düzelmeye başlayabilir. Bu tipteki vakalarda gözlük kullanımı yeterlidir. Özellikle akomodatif özellikteki vakalar başta olmak üzere, çoğu türdeki kaymalar gözlükle kontrol altına alınabilir. Tedavi kapsamı içerisinde verilen gözlükler de, salt göz kusuru sebebiyle verilecek derecelerden farklı olarak derecelendirilir.

Örneğin; şaşılığın tedavisi amacıyla kişinin kendi göz numarasından daha yüksek ya da daha düşük bir gözlük kullanması da gerekebilir. Gözlük ilk başta rahatsızlık yaratabilir. Fakat bunu, tıpkı tadı hoş olmayan ilacı içmek gibi bir zorunluluk olarak düşünmeniz gerekir. Bunun gibi tedavi amacıyla gözlük uygulamasına gidilmesine genelde geçici bir süreliğine başvurulur.

2. Şaşılık egzersizleri

Bu tedaviler, göz kasları için yapılan fizik tedavilerdir. Bazı göz kaslarını ve her iki göz ile görme yeteneğini kuvvetlendirmek amacıyla uygulanır. Aynı zamanda derinlik hissini sabitler ya da kazandırır. Gözünüzün bu fonksiyonu, gözlerinizin paralel durmasını sağlar ve günlük hayatınızda da çok önemlidir. Basketbol veya tenis gibi mesafe, zaman ayarlaması gerektiren sporlar ile uğraşırken başarılı olmanızı sağlar. Ayrıca araba kullanırken de rahat ve dikkatli olmanızı sağlar.

Düzenli olarak yapılan göz egzersizleri ile göz kasları sağlıklı ve güçlü hale getirilerek, gözlerin hareketliliği arttırılabilir. Ayrıca göz çevresinde bulunan damarlarda, kan akışı arttırılır ve görüş kapasitesi iyileşir. Şayet gözlerinizde göz kayması bulunuyorsa, düzenli olarak yapacağınız göz egzersizleri ile rahatsızlığın etkilerini büyük ölçüde azaltabilirsiniz.

• Dikey eksende aşağı ve yukarı bakma: Bakabildiğiniz en yukarıdaki noktaya bakarak 1-2 saniye beklemeli ve sonrasında yine bakabildiğiniz en aşağı noktaya bakıp 1-2 saniye beklemelisiniz. Bu işlemi 3 kez tekrarlayın.
• Yatay eksende sola ve sağa bakma: Yine bakabildiğiniz en sağa ve en sol noktalara 3 defa bakmalısınız.
• Dairesel hareketler yapma: Yukarıya baktıktan sonra, saatin yönünde ve saatin ters yönünde 1 tur yavaş ve 2 tur da hızlı şekilde dairesel göz hareketleri yapmalısınız.
• Göz kapağı hareketleri: Göz kapaklarınızı çok sıkıp 3 saniye boyunca gözlerinizi kapalı tutmalısınız. Böylece kan dolaşımını hızlandırabilirsiniz.
• Çapraz göz hareketleri yapma: Sol üst köşeden sağ alt köşeye, sağ üst köşeden de sol alt köşeye 3’er kez tekrar ederek gözlerinizi hareket ettirmelisiniz.
• Göz kırpma: Ortalama 20-25 kez hızlı bir şekilde, gözlerinizi açıp kapatın. Bu şekilde göz yaşı tabakası düzelebilir.
• Gözlerin ısıtılması: Ellerinizi birbirine sürtün ve avuç içinizi ısıtın. Ardından avuçlarınızı gözünüzün üstüne koyun.

3. Cerrahi tedavi

Göz kaymalarının genellikle büyük bir kısmı 2-3 yaş civarlarında ortaya çıkar. Çoğu zaman gözlükle tam olarak tedavi sağlanabilir. Fakat gözlük takıldığı halde düzelmemiş olan kaymalara, cerrahi tedavi uygulanması gerekebilir. Ameliyatlar genel anestezi altında gerçekleşir. Anestezi uygulamaları, çocuk anestezisinde uzmanlaşan doktorlar tarafından yapılır. Erken tanı konulup tedavi yapılmasıyla, göz tembelliği önlenebilir. Bu yüzden hastalık şüphesi duyulan her çocuğun, belli bir yaşa gelmesini beklemeden bir göz doktoruna götürülmesi gerekir. Cerrahi müdahaledeki amaç, kaymanın düzeltilerek binoküler tek görmeyi sağlamak ve estetik olarak iyi bir görüntü elde etmektir.

Yetişkinlerde Şaşılık Tedavisi

• Konverjans yetmezliği adındaki kitap okurken veya çalışırken, gözün yeterince çalışmaması gibi özel durumların tedavisinde göz egzersizleri yapılabilir.
• Küçük miktardaki kaymaların tedavilerinde prizmalı gözlükler kullanılabilir. Bu sayede çift görmenin azalması sağlanabilir.
• Birkaç ay süreyle enjekte edilen ve kası felç edebilen botulinum toksininin kullanılmasıyla tedavi sağlanır. Seçilmiş bazı vakalarda yararlı olan bir yöntemdir.
• Şaşılık nasıl tedavi edilir sorusunun en kesin yanıtı cerrahi operasyondur. Her yaştan kişiye uygulanabilen bir tedavi yöntemidir. Uyumlu olan durumlarda lokal anestezi ile yapılabilir. Ameliyat; estetik görünmesi, çift görmenin azalması, gözlerin beraber kullanılması ve gözlerdeki ağrının azalması gibi amaçlar ile yapılabilir.