Seçim 2018: 24 Haziran gecesi saat saat neler yaşandı?
24 Haziran'da Recep Tayyip Erdoğan ilk turda yeniden Cumhurbaşkanı seçildi, Cumhur İttifakı da TBMM'de çoğunluğu elde etti. Ancak sayım sürecinde verilerin tutulması ve muhalefetin yaklaşımıyla ilgili tartışmalar sürüyor. Peki Pazar akşamı ve yeni haftanın ilk saatlerinde neler yaşandı? Adil Seçim Platformu'nun veri akışına ne oldu? Gelişmeleri saat saat derledik.
24 Haziran'da Recep Tayyip Erdoğan ilk turda yeniden Cumhurbaşkanı seçildi, Cumhur İttifakı da TBMM'de çoğunluğu elde etti. Ancak sayım sürecinde verilerin tutulması ve muhalefetin yaklaşımıyla ilgili tartışmalar sürüyor.
CHP'nin cumhurbaşkanı adayı Muharrem İnce, Pazartesi günü düzenlediği basın toplantısında seçim sonuçlarını kabul ettiğini ve kendilerine ulaşan tutanaklar ile YSK sonuçları arasında "anlamlı bir fark olmadığını" söyledi. İnce, "Oy çalmışlar mıdır, evet çalmışlardır. 10 milyon çalmışlar mıdır? Hayır. Seçimin sonucunu da kabul ediyorum" dedi.
Seçim gecesi 5 muhalefet partisi ve 15 sivil toplum kuruluşununun bir araya gelerek oluşturduğu Adil Seçim Platformu'nun veri akışında da bazı kesintiler yaşandı. Platform, entegrasyonda sorunlar yaşandığını belirterek, aksaklıklardan dolayı özür diledi.
https://twitter.com/adilsecimnet/status/1011939523050266625
Bununla birlikte, özellikle sosyal medyada muhalefet partilerinin tehdit edildiğinden liderlerin kaçırıldığına kadar çok sayıda iddia ve komplo teorisi ortaya atıldı. Bu iddiaların çok önemli bir kısmı yalanlandı.
24 Haziran'da sandıklar kapandıktan sonra seçim gecesi ve ertesi günün ilk saatlerinde yaşananları saat saat derledik:
Saat 17:00: Türkiye genelinde sandıklar kapandı.
Saat 17:12: Adil Seçim Platformu, yayın yasağının kaldırılması sonrası Cumhurbaşkanlığı seçiminin sonuçlarını anlık olarak yayınlayacağını duyuran bir Twitter mesajı attı.
Saat 18:35: Anadolu Ajansı ilk verileri abonelerine göndermeye, bazı yayın kuruluşları da yasağı delerek sonuçları yayımlamaya başladı.
Saat 18:45: Yüksek Seçim Kurulu (YSK) yayın yasağını kaldırdı. AA'nın yayınladığı ilk sonuçlarda sandıkların yüzde 23'ünün açıldığı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın oy oranının yüzde 59, Muharrem İnce'nin de yüzde 26 olduğu görüldü. Milletvekili seçimlerinde ise ilk sonuçlar sandıkların yüzde 10'luk kısmından geldi. Burada da Cumhur İttifakı yüzde 65,75 ile yarışı önde götürürken, Millet İttifakı'nın oy oranı yüzde 24,76; HDP'nin de yüzde 7,13'tü.
https://twitter.com/bbcturkce/status/1010918354050256896
Saat 19:16: Adil Seçim Platformu'na dair ilk verileri, Ankara'daki BBC Türkçe muhabiri Fundanur Öztürk, Facebook Canlı Yayını'nda aktardı. Buradan gelen ilk veriler de, sandıkların yüzde 7'sini kapsıyordu. Buna göre, Erdoğan'ın oy oranı yüzde 48,11; İnce'nin oy oranı yüzde 30,90 düzeyindeydi.
Saat 19:19: Muharrem İnce, Twitter üzerinden attığı mesajda Anadolu Ajansı'nı "manipülasyon yapmakla" suçladı ve sandık görevlilerine sandıkları terk etmeme çağrısında bulundu.
https://twitter.com/vekilince/status/1010920244481875968
Saat 19:28: Yayın yasağının yaklaşık bir saat kadar önce kaldırılmış olmasına karşın Adil Seçim Platformu'nun internet sitesi ve sosyal medya hesaplarından kamuoyuyla paylaşılan henüz bir veri olmamıştı. Platform, bu sırada attığı yeni bir Twitter mesajında televizyonlarda yayımlanan sonuçların "gerçeği yansıtmadığını" belirterek, bunları "manipüle edilmiş veriler" olarak tanımladı.
https://twitter.com/adilsecimnet/status/1010922748275720198
Adil Seçim Platformu'nun veri akışına ne oldu? - Fundanur Öztürk**, Ankara**
Adil Seçim Platformu'nda çalışan bir gönüllü, seçim akşamı mobil uygulamada ve veri akışında uzun süre teknik aksaklık yaşandığını ve müşahitlerden binlerce şikayet maili aldığını söylüyor.
Adil Seçim uygulamasında müşahitlerin ıslak imzalı tutanakların fotoğraflarını gönderecekleri sistemin bozulduğunu belirten gönüllü, ihbarların alınacağı çağrı merkezi sisteminin de çalışmadığını ifade ediyor.
Yazılımın geliştirilmesi ve işlemesi için 250 bin lira bütçe ayrıldığını kaydeden gönüllüye göre, HDP ve İYİ Parti'den platforma veri akışında sorun yaşandı:
"Ancak o akşam adil seçim uygulamasının fotoğraf yükleme sistemi de bozuldu. Sadece partilerin sonuç yüklemesiyle ilgili değil, aynı zamanda uygulamanın kendi çalışmasıyla ilgili sorunlar yaşandı."
Adının açıklanmasını istemeyen gönüllü, Adil Seçim Platformu'nun Twitter hesabından seçimin sonuçlarına dair yapılan ilk paylaşımın hikayesini ise şöyle anlatıyor:
"Bir noktada artık 'Adil seçim kesin olarak patladı' diye düşündüm. Çağrı merkezi ekibine bakıyorum, sistemdeki arızadan kaynaklı çağrı merkezindekiler oturuyor. Sosyal medya ekibi de aynı şekildeydi.
"Bari en azından insanların oylara sahip çıkmasına yönelik bir propaganda başlatalım ve birkaç tweet atalım dedik. Adil seçimin sonuçlarına dair paylaşılan bir fotoğrafı biz paylaşmalarını istedik. En azından 5-10 dakikada bir görsel göndersek, insanların kafasında 'Bir şeyler işliyor' algısı oluşacaktı."
CHP Parti Meclisi üyesi ve eski Genel Başkan Yardımcısı Erdal Aksünger, o gece Adil Seçim uygulamasının çalışmadığını ve verilerin Anadolu Ajansı'ndan çekildiğini iddia etti.
Fakat hem CHP hem de Adil Seçim Platformu'ndan ulaştığımız kaynaklar bu iddiayı kesin bir biçimde reddediyor.
O akşam CHP Genel Merkezi'nde hem platforma hem de partinin sistemine gelen veri akışlarını kontrol eden Sedat Doğan, çok kısa bir süre içinde bu iddianın aksini kanıtlayan verilerin kamuoyunun kullanımına açılacağını söylüyor:
"Biz Adil Seçim Platformu'na gelen bütün datayı row halinde bütün toplumun kullanacağı şekilde yayımlayacağız. Orada herkes her şeyi görecektir. Herhangi bir şekilde CHP'nin sistemlerinin kesintiye uğradığı falan yok, hiçbir şekilde en ufak bir sorun yaşanmadı."
Sedat Doğan, Adil Seçim Platformu tarafında neler yaşandığını ise şöyle anlatıyor:
"18:45'te AA yüzde 25 sandık açık gösterdi. O sırada YSK'dan bize henüz binde 5, CHP sistemlerinden yüzde 1,5 sonuç gelmişti. Bizim elimizde sandıklar henüz o kadar yüksek rakamlarda olmadığı için açıkçası sandık sonuçlarının biraz da konsolide olmasını bekledik.
"20:00 gibi seçim yasağı kaldırılır diye düşünüyorduk ve buna koordine olmuştuk. Ama seçim yasağı bu kadar erken kalkınca da henüz sandıkların yüzde 1,5'u açılmışken sandık sonuçları pek sağlıklı olmayacaktı. Milyonlarca insanın bizlerden beklentileri vardı ve biz insanları hayal kırıklığına uğratmamak için bekledik. Bu bekleyişin herhangi bir teknik aksaklıkla ilgisi yoktu."
Saat 19:45: Adil Seçim Platformu, ilk verilerini kamuoyuyla paylaştı. Sandıkların yüzde 11,7'sinden alınan sonuçlara göre, Erdoğan'ın oy oranı yüzde 43,51; İnce'nin ise yüzde 33,92'ydi.
Saat 20:08: Meral Akşener, Twitter üzerinden attığı mesajda, AA'yı "manipülatif sonuçlar" yayınlamakla suçladı ve ıslak imzalı tutanak kopyaları alınana kadar sandıkların başında bekleyeceklerini söyledi.
Saat 20:30: AA verilerine göre, cumhurbaşkanlığı seçiminde sandıkların yüzde 71,36'sı açıldı. Erdoğan'ın oy oranı yüzde 55; İnce'nin ise yüzde 29,45.
Saat 20:40: AA, MHP lideri Devlet Bahçeli'nin Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı arayarak, tebrik ettiğini bildirdi.
Saat 21:05: AKP Sözcüsü Mahir Ünal, herhangi bir şaibenin olmasının mümkün olmadığını ve devlet kurumlarına yönelik "ağır tahriklerin" kabul edilemez olduğunu söyledi. Ünal, "Sandıkta tecelli edecek milli irade herkesin kabulüdür. AA ve YSK üzerinden oluşturulan iftiralar kabul edilebilir değil. Ülkemiz için bunun sonuçları siyasilerin sorumluluk alması ve kurumların saldırıya uğraması durumda siyasiler bunun sonuçlarını üstlenecekler mi? Sorumluluk bu şaibeyi yayanlarındır" dedi.
Saat 21:15: Adil Seçim Platformu, gece boyunca Erdoğan'ı yüzde 50'nin üzerinde gösteren ilk verilerini paylaştı. Açılan sandık oranının yüzde 37, 8 olduğunun belirtildiği mesajda, Erdoğan'ın oy oranı yüzde 53; İnce'nin ise yüzde 29,97 olarak verildi.
Saat 21:19: Muharrem İnce attığı Twitter mesajında, "an itibariyle YSK'nın sisteminde sandıkların yüzde 37'sinin açılmış göründüğünü" belirtti. İnce, sandıkların terk edilmemesi çağrısını yineledi.
Saat 21:31: CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu, attığı Twitter mesajında, parti verilerine göre, seçimin ikinci tura kaldığını söyledi.
Saat 21:40: Adil Seçim Platformu Temsilcisi Tayfun İşbilen, BBC Türkçe'ye yaptığı açıklamada, bu çalışma için dört partinin entegrasyonunun yapıldığını ve özellikle HDP'nin sisteminin "büyük bir saldırıya" uğradığını söyledi. İşbilen, "Bundan dolayı kendi veri yapıları bozuldu. Bu olunca bizim sistemimiz de bozuldu. Bizim bunu keşfetmemiz de zaman aldı. Arkadaşlar gelen verileri tek tek düzeltiyorlar. HDP verilerini alamadığımız için doğu illerinde sistemimizde bir zayıflık var" dedi.
Saat 21:40: Aynı esnada Adil Seçim Platformu, sandıkların yüzde 55,6'sına dair verileri paylaştı. Buna göre, Erdoğan'ın oy oranı yüzde 52,53 olarak yer alırken, İnce'nin ise yüzde 29,88. Aynı mesajda, "Seçim sonucunu büyük ölçüde etkileyecek Büyükşehir ve Güneydoğu illerinde sayımlar devam etmektedir. Sandıkları terk etmeyin" ifadeleri de yer aldı.
Saat 21:50: Başta İstanbul olmak üzere Türkiye'nin birçok noktasında sosyal medya kullanıcıları, silah sesleri duyduklarını bildirmeye başladı. Sosyal medyada özellikle saat 23:00'e kadar kutlama amaçlı çok sayıda silah sıkıldığı yazıldı.
https://twitter.com/celalulgen/status/1010958368540975106
https://twitter.com/Naira\_Mayis/status/1010949870176362496
https://twitter.com/evrenselwebtv/status/1010958878161428480
https://twitter.com/acun\_karadag/status/1011031118919987200
Saat 22:05: Adalet ve Kalkınma Partisi önünde bulunan ve gelişmeleri BBC Türkçe için izleyen gazeteci Sinan Onuş, çok sayıda kişinin partinin Ankara'daki genel merkez binasının önünde toplanmaya başladığını duyurdu. Parti binası önünde toplanan kalabalık sevinç gösterileri ve kutlama yapmaya başladı.
Saat 22:13: Adil Seçim Platformu, Twitter hesabı üzerinden gecenin son mesajını attı. Bu mesajda, açılan sandık sayısının YSK nezdinde yüzde 61; kendi verilerine göre ise yüzde 65 olduğu belirtildi. Mesajda, "Umudunuzu kaybetmeyin, TV ekranlarındaki manipülasyonlara aldanmayın, bu seçim ikinci tura kalmıştır. Sandıkları takip etmeye devam edin" denildi.
Saat 22:30: CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Bülent Tezcan, düzenlediği basın toplantısında seçimlerin ikinci tura kalacağını söyledi. Tezcan, "Birileri, erken davul zurna çalmaya başladı. Hiç kimse erken gelin güvey olmasın. Bir önceki basın toplantımızda da söyledik; cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci tura kalmıştır, gözüken tablo budur. Bu süreç cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci tura kalacağını büyük olasılıkla gösteriyor. Bunu rakamlar böyle söylüyor" dedi.
Saat 22:30: Ankara Barosu Başkanı Hakan Canduran, sayımın devam ettiğini ve sandık başında durulmaya devam edilmesi gerektiğini belirtti.
Saat 22:33: Cumhurbaşkanı Erdoğan, Tarabya'daki Huber Köşkü'nde düzenlediği basın toplantısında, seçimlerin gayriresmi sonuçlarının belli olduğunu söyledi. Erdoğan, "Buna göre milletimiz şahsımıza cumhurbaşkanlığı vazifesini ve yürütme görevini tevdi etti. Aynı şekilde Cumhur İttifakı'na ve AK Parti'ye Meclis çoğunluğunu vermek suretiyle yasama görevi konusunda da çok büyük bir sorumluluk yükledi" dedi.
Saat 23:15: Erdoğan, Huber Köşkü önünde toplanan kalabalığa hitaben yaptığı konuşmada, "Parlametoda her ne kadar hedefe ulaşamadıysak da, inşallah elimizden gelen bütün gayretle Cumhur İttifakı olarak bunu çözmeye çalışacağız" diye konuştu.
Saat 23:24: İnce, YSK'nın geçici seçim sonuçlarını ilan etmesinden sonra bir açıklama yapacağını söyledi.
https://twitter.com/vekilince/status/1010981939388534785
Saat 23:50: Saadet Partisi Genel Başkanı ve cumhurbaşkanı adayı Temel Karamollaoğlu, AA'ya yaptığı açıklamada, daha iyi bir netice almayı beklediklerini ancak demokrasilerde milletin tercihine saygı duyulması gerektiğini söyledi.
Saat 00:20: İnce'nin YSK'nın açıklamasının ardından yapacağını söylediği konuşmayı beklemek üzere bir grup CHP binasının önüne geldi. Toplanan grup, "Direne direne kazanacağız" sloganları attı.
Saat 00:25: Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Ankara'ya giderek AKP Genel Merkezi'nde bir "balkon konuşması" yapması bekleniyordu. Ancak Erdoğan'ın balkon konuşmasını iptal ettiği açıklandı.
Saat 00:47: Gazeteci İsmail Küçükkaya attığı Twitter mesajında, İnce ile görüştüğünü açıkladı. Küçükkaya, İnce'nin kendisine WhatsApp üzerinden "Adam kazandı" diye mesaj attığını belirtti. İnce ayrıca yarışın adil, kampanya şartlarının da eşit olmadığını vurguladı.
Saat 01:00: CHP Sözcüsü Tezcan, sonuçlar ne olursa olsun demokratik zeminde mücadelelerinin devam edeceğini söyledi ve seçmenlerinden "tahriklere kapılmamalarını" istedi. Tezcan, "Tahrik edici tutumlardan uzak durulması, tahriklere kapılınmaması ve seçim sürecinin herhangi bir acı olaya sebebiyet vermeden tamamlanması en büyük arzumuzdur. Hem yetkili konumdaki kişilerin hem de vatandaşlarımızın tahrikler konusunda hassas davranmalarını ve suhuletle hareket etmelerini bekliyoruz" dedi.
Saat 01:19: Cumhurbaşkanı Erdoğan, daha sonra erken saatlerde iptal ettiği balkon konuşmasını yapacağını açıkladı. Erdoğan resmi Twitter hesabından atılan mesajda, "Birazdan Ankara'da balkondayız" dedi.
Saat 01:19: Muharrem İnce, attığı Twitter mesajında, saat 12:00'de CHP Genel Merkezi'nde bir basın toplantısı düzenleyeceğini duyurdu.
https://twitter.com/vekilince/status/1011010992992587778
Saat 01:28: CHP'nin Ankara'daki Genel Merkez binasının önünde toplanan kalabalık, bekledikleri açıklamanın yapılmamasının ardından binanın içine girdi. Kalabalık, "Yönetim buraya" sloganları atarak, bir süre oturma eylemi yaptı. CHP Genel Başkan Yardımcısı Tuncay Özkan, "sıkıntılı bölgelere" odaklandıklarını ve sabaha kadar çalışmalarının devam edeceğini söyledi. Kalabalık bir süre sonra dağıldı.
Saat 02:10: YSK Başkanı Sadi Güven, sandık sonuçlarının yaklaşık yüzde 97,7'sinin sisteme girildiğini ve girilmeyen oyların da sonucu etkilemeyeceğini belirtti. Güven, Erdoğan'ın cumhurbaşkanı seçilmek için gereken "geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığının anlaşıldığını" söyledi. Ancak herhangi bir oran vermedi.
Saat 02:30: CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu, İstanbul'da, oyların yüzde 98'inin ıslak imzalı tutanak teyidiyle sisteme girildiğini ve YSK verileriyle örtüştüğünü bildirdi.
https://twitter.com/ccanannnnnn/status/1010953660472360960
Saat 02:30: Ankara'da AKP Genel Merkezi'nde bir konuşma yapan son Başbakan Binali Yıldırım, seçimin kaybedeni olmadığını, bir kez daha Türkiye'nin kazandığını söyledi.
Saat 03:10: Yıldırım'ın ardından balkona çıkan Erdoğan, konuşmasında, "Milletimizin mesajını aldık. Önümüzdeki dönem milletimizin karşısına bu eksiklikleri tamamlayarak çıkacağımıza emin olun" dedi.
