Seçim, bu kurallara bağlı olacak
ANKARA (İHA) - 28 Mart 2004 Pazar günü yapılacak Mahalli İdareler Genel Seçimleri'nde vatandaşların uyması gereken kurallar belirlendi. Buna göre, oy verme işlemi saat 08.00'de başlayacak, saat 17.00'de sona erecek. Oyunu kullanmayan seçmen 5 milyon lira para cezası ödeyecek. Hastalık veya başka bir mazereti nedeniyle oy kullanamayan seçmen ise bu mazeretini bir ay içerisinde ilçe seçim kuruluna bir dilekçe ile bildirmek zorunda olacak.
Bu arada, oy verme işlemi, günün daha erken karardığı doğudaki 32 ilde saat 07.00-16.00, diğer illerde saat 08.00-17.00 saatleri arasında gerçekleştirilecek.
Yüksek Seçim Kurulu yetkilileri, seçimin yapılacağı 28 Mart Pazar günü, saatlerin 01.00'de bir saat ileri alınmasıyla geçilecek olan yaz saati uygulaması dolayısıyla seçmenleri saatlerini ayarlamaları konusunda uyardı. YSK'nın kararına göre, seçmenlerin oylarını saat 07.00-16.00 saatleri arasında kullanacağı birinci grup iller şunlar:
"Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis."
Oy verme işlemi saat: 08.00-17.00 saatleri arasında gerçekleştirilecek iller ise şöyle:
"Adana, Afyon, Amasya, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bolu, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Çorum, Denizli, Edirne, Eskişehir, Hatay, Isparta, Mersin, İstanbul, İzmir, Kastamonu, Kayseri, Kırklareli, Kırşehir, Kocaeli, Kütahya, Konya, Manisa, Muğla,Nevşehir, Niğde, Sakarya, Samsun, Sinop, Tekirdağ, Tokat, Uşak, Yozgat, Zonguldak, Aksaray, Karaman, Kırıkkale, Bartın, Yalova, Karabük, Osmaniye ve Düzce."
Ayrıca Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevlerinde oy verme işlemi saat 08.00'de başlayacak ve YSK'nın o yer için belirlediği bitiş saatinde sona erecek.
Bu arada, oy verme süresi dolması halinde sırada bekleyen vatandaşlar var ise Sandık Kurulu Başkanı sırada bekleyenlerin kimliklerini tespit edecek ve sırayla oy kullanmalarını sağlayacak. Saat 17.00'den sonra sandığa gelinmesi halinde oy kullanılamayacak. Vatandaşlar oy kullanabilmek için yanlarında seçmen bilgi kağıdı ile kimlik kartı bulundurması gerekecek. Seçmen bilgi kağıdının kaybedilmesi veya unutulması halinde, kişi seçmen listesinde adı bulunuyorsa oy kullanabilecek. Ama kimlik belgesi ibraz etmek zorunda kalacak. Sandık Kurulu tarafından kabul edilecek kimlik belgeleri şöyle:
"Nüfus cüzdanı, resmi daireler veya iktisadi devlet teşekküllerince verilen kimlik kartı, pasaport, evlenme cüzdanı, askerlik belgesi, trafik ehliyeti."
Okuma-yazma bilmeyen bir seçmene başka bir seçmen yardım edemeyecek. Bu seçmenler Sandık Kurulu Başkanı'na başvuracaklar. Başkan pusulanın üzerindeki siyasi parti amblemlerini, isimleri seçmene anlatacak. Bu bilgilerle kapalı oy verme yerine giren seçmen oyunu kullanacak. Görmeyenler, felçliler, ellerini kullanamayanlar da oy kullanacakları sandıkta bulunan akrabalarından, dostlarından birinin ya da herhangi bir seçmenin yardımıyla oy kullanabilecek. Ama bir seçmen sadece bir özürlüye yardım edebilecek. Yardım eden seçmenin adı ve soyadı tutanak defterine yazılarak imzası alınacak. Hastalar, gebe kadınlar ve özürlüler, sandık başında kuyruk da olsa beklemeden oy kullanabilecek.
Seçimler, demokrasinin gereği olarak "gizli oy, açık tasnif" yöntemiyle yapılacak. Bunun sağlanması için seçmenin oyunu tek başına kullanması gerekiyor. Sandık Kurulu'ndan zarf ve birleşik oy pusulasını alan bir seçmen, oyunu kullanmadan önce başka bir yere gidemeyecek, başka bir kimseyle konuşup danışamayacak. Oy kullanacak vatandaş hemen kapalı oy verme yerine girecek ve oyunu kimse görmeden kullanacak, zarfını kapatarak kapalı zarfı sandığa götürecek.
Her sandıkta bütün bilgilerin yazıldığı bir tutanak defteri bulunuyor. Seçmenlerin kurallara göre oy kullanmalarını sağlayan Sandık Kurulu'nun görevleri arasında oyları saymak bulunuyor. Akşam saat 17.00'de seçim bittikten sonra, sandıklar tek tek açılıyor. Çıkan zarflar ve sayıları, tutanağa geçiriliyor. Zarfların sayısıyla oy veren seçmen sayısı karşılaştırılıyor. Eşitse, bu defa önce geçersiz zarflar kontrol ediliyor. Geçersiz olanlar sayılarak paketleniyor, paket mühürleniyor. Bu arada kullanılmayan oy pusulaları ve zarflar sayılıyor, paketleniyor, mühürleniyor, oylamada kullanılan mühürle birlikte bir zarfa konuluyor, Sandık Kurulu mührüyle mühürleniyor, bir torbaya konulup torbanın ağzı kapatılıyor. Seçmen sayısından fazla olan zarf bulunması halinde, Kurul Başkanı zarfların arasından rasgele fazla olan kadar zarfı seçiyor, içini açmadan hemen yakıyor.
Oy kullanmayan seçmenlerin adına oy atanlara 3-5 yıl hapis, iki sandıkta birden oy kullananlara 3-5 yıl hapis, ağır para cezası, itiraz ve şikayetleri tutanağa geçirmeyen Sandık Kurulu üyelerine 1 yıla kadar hapis, seçim sonuçlarını değiştirmeye, kalkan, tutanakları tahrif edenlere 5-8 yıl ağır hapis cezası verilecek. Bu arada geçersiz olan oylar Sandık Kurulu tarafından verilen orijinal oy pusulası dışındaki oy pusulaları, üzerinde seçmenin adı, imzası vb. bulunan oy pusulaları, Sandık Kurulu'nun mührünü taşımayan oy pusulaları, hiçbir yerine EVET mührü basılmamış ya da birden fazla partiye EVET mührü basılmış oy pusulaları (Aynı partiye ayrılmış daireye birden fazla EVET mührü basılmışsa, oy geçerli), zarfın içine oy pusulası dışında başka bir kağıt konulmuşsa, (EVET mührü ya da Sandık Kurulu'nun mührü pusulanın diğer bölgelerinde iz bırakmışsa bile oy pusulası geçerli.), İlçe Seçim Kurulu ile Sandık Kurulu'nun mührü eksik olan zarflar ve seçmenin adını belli edecek bir işaret varsa, o zarf geçersiz olacak.
HER SEÇMENE 2 DAKİKA OY VERME SÜRESİ DÜŞECEK 28 Mart 2004 Pazar günü yapılacak olan Mahalli İdareler Genel Seçimleri'nde vatandaşlar, köylerde 2 ayrı sandıkta, belediyesi bulunan şehirlerde ise 3 ayrı sandıkta oy kullanacak.
Her sandıkta ortalama 300 oyun kullanılacağı seçimlerde her seçmene yaklaşık 2 dakika oy verme süresi düşecek. Seçmenler, sırasıyla İl Genel Meclisi üyeliği, Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Belediye Başkanlığı, Belediye Meclisi üyeliği, Köy veya Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyeti üyeliği için oy kullanacak. İl Genel Meclisi üyeliği, Belediye Başkanı ve Belediye Meclisi üyeliği seçimlerinde ayrı ayrı birleşik oy pusulaları kullanılacak. Seçime katılacak bağımsız adayların isimleri, birleşik oy pusulasındaki siyasi partilere ayrılan sütunlardan sonra gelecek 'bağımsız adaylar' sütununda yer alacak. Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu filigranı bulunan birleşik oy pusulalarında İl Genel Meclisi için turuncu renkli, Belediye Başkanlığı için mavi renkli, Belediye Meclisi için sarı renkli ve Büyükşehir Belediye Başkanlığı için beyaz renkli oy pusulaları kullanılacak.
Birleşik oy pusulalarının en üstünde, 'Siyasi Partiler Birleşik Oy Pusulası', bağımsız adaylar varsa 'Siyasi Partiler ve Bağımsız Adaylar Birleşik Oy Pusulası' ibaresi yazılacak. Bu ibarenin altında, seçime katılacak 20 siyasi partinin isimleri yer alacak. Belirli bir aralık veya çizgiden sonra, her siyasi parti için ayrılan bölümün altında çapı 2 santimetre olan boş bir daire bulunacak. Seçmenler, mührü bu daireye basacak. Dairenin altında, belediye başkanlığı seçimine ilişkin o partinin adayının adı ve soyadı bulunacak. İl genel meclisi üyeliği ve belediye meclisi üyeliği seçimleri birleşik oy pusulalarında, siyasi parti adaylarının isimleri yazılmayacak. Köy ve mahalle muhtarlığı seçimlerinde oy pusulası olarak ancak beyaz kağıt kullanılabilecek ve YSK tarafından hazırlanan çift mühürlü sarı renkli zarfa konularak, oy sandığına atılacak.
Seçmenler, oy pusulalarını; il genel meclisi üyeliğine ilişkin "turuncu" renkli birleşik oy pusulasını "turuncu" renkli zarfa, belediye başkanlığına ilişkin "mavi" renkli birleşik oy pusulası ile belediye meclisi üyeliğine ilişkin "sarı" renkli birleşik oy pusulalarının ikisini birlikte "mavi" renkli zarfa, Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na ilişkin "beyaz" renkli birleşik oy pusulasını belediye başkanı ve belediye meclisi üyeleri seçimine ilişkin "mavi" renkli zarfa, köy seçimlerinde köy muhtarı ve ihtiyar meclisi üyelerine ilişkin oy pusulalarının ikisini birlikte "sarı" renkli zarfa, mahalle seçimlerinde mahalle muhtarı ve ihtiyar heyeti üyelerine ilişkin oy pusulalarının ikisini birlikte "sarı" renkli zarfa koyacak.
Seçmenler, Sandık Kurulu Başkanı'ndan alacakları birleşik oy pusulası ve mühürle kapalı oy verme yerine girecekler. Burada oyunu vereceği partinin ambleminin altındaki yuvarlak içerisine "Evet" veya "Tercih" mührünü basacak olan seçmenler, pusulayı zarfa koyarak sandığa atacaklar. Seçmenler, oylarını sandığa attıktan sonra sandık seçmen listesindeki isimlerinin karşısını imzalayacaklar. Bu arada 5 ayrı oy kullanacak seçmenin en az 3 dakika içerisinde oy verme işlemini bitirmesi bekleniyor. 9 saat sürecek olan oy verme süresi içinde her sandıkta yaklaşık 300 oy kullanılacak. Buna göre, her bir seçmene oy verme işlemi için yaklaşık 2 dakika süre düşecek. İşlemin 2 dakikadan fazla sürmesi halinde kuyrukların uzaması kaçınılmaz olacak. Seçimlerde mükerrer oy kullanımını önlemek için, oyunu kullanan seçmenin sol işaret parmağı çıkmayan boya ile boyanacak. Seçmenin sol işaret parmağı yoksa, hangi parmağının boyandığı yazılacak. Hiç parmağı olmayan seçmenin boyun bölgesi mürekkeple işaretlenecek. Sandık Kurulu Başkanı, oyunu kullananların seçmen bilgi kağıtlarının arkasını imzalayıp mühürleyecek.
