Sel baskınlarına karşı alıncak tedbirler
İSTANBUL (İHA) - Seller, Türkiye'de en sık görülen ve en tahrip edici doğal afetlerden birisi olma özelliğini taşıyor.
Seller ile mücadelede öncelikle oluşum süreleri ve yerlerinin bilinmesi gerekiyor. Gerçekte seller oluşma süreleri bakımından ikiye ayrılıyor: 1. Sel ve taşkınlar, bir hafta veya daha uzun bir süre içinde dere ve nehir yataklarında, dağlık alanlarda, şehirlerde ve kıyılarda oluşabiliyor 2. Ani seller, 6 saat içinde ve, çöller dahil, dünyanın her tarafında oluşabiliyor.
Derelerin su seviyesi şiddetli yağışların başlamasından bir saat sonra veya daha kısa bir süre içinde beklenenden çok daha hızlı bir şekilde yükselebiliyor. Özellikle ani sellerde, dere ve nehirlerin aşağı kısımlarındaki halkın uyarılması ve bu bölgelerin boşatılması için en fazla bir saatlik bir süre bulunuyor. Bu yüzden bu bölgelere yerleşmiş insanların, muhtemel bir sel tehlikesi karşısında bölgeyi en geç bir saat içinde boşaltabilecek şekilde hazırlıklı olmaları gerekiyor.
Sel bölgelerinde, selden önce yapılması gerekenler şunlar:
"- Sel yataklarına yerleşmeyin, kamp kurmayın, otomobil park etmeyin.
- Bulunduğunuz noktanın sele maruz kalma riskini öğrenin. Sel sigortası yaptırın.
- Bölgedeki sel uyarı işaretlerinin ve yerel erken uyarı sistemlerini öğrenin.
- Bina içinde ve dışında yüksek ve sel basma tehlikesinin az olduğu güvenli yerleri belirleyin.
- Gerektiğinde kullanmak üzere kum, kum torbaları, naylon, çivi, kontrplak, tahta vb. inşaat malzemelerini depo edin ve bir alet sandığını hazır bulundurun.
- Binanızın kanalizasyon bağlantısına, sel sularının gelmemesi ve lağımın geri basmaması için, bir cek-valf vanası yerleştirin.
- Zemin katlarındaki elektrik tesisatını, makine vb. mekanik teçhizatı 100 yıllık sel su seviyesinin üzerinde bir yüksekliğe yerleştirin.
- Acil durumlarda bir birinden ayrı düşen bireyler için haberleşme planı geliştirin. - Bölge dışından bir kişiyi "bağlantı kurulacak kişi" olarak belirleyin.
- Binayı boşaltmanız gerektiği zaman nerelere gidebileceğinizi önceden belirleyiniz.
- Sel anında binayı boşaltmak için plan ve tatbikatlar yapın. Tüm bireylerin acil durumda nasıl hareket edeceğinden emin olun. Kaçış yolunu bilin.
- Aranabilecek polis, itfaiye vb. birimlerin telefon numaralarını görünür bir yere asın.
- Binadaki tüm bireylere nasıl ve ne zaman elektrik, gaz ve su vanalarının kapatılacağını öğretin.
- Sigorta poliçesi vb. kıymetli evraklarınızı özel kasalara veya su geçirmez kaplara koyun.
- Bir sel çantası veya birden fazla sel çantaları hazırlayın.
- Her yağmurda seli hatırlayın. Olası bir meteorolojik sel gözetleme ve uyarısı için hava durumu raporlarını ve haberleri takip edin".
Sel gözetlemesi ilan edildiğinde yapılması gerekenler ise şunlar:
"- Otomobilinizin yakıt tankını doldurun.
- Mobilya vb. kıymetli eşyalarınızı yükseltin.
- Temiz banyo küvetine ve kaplara su doldurun.
- Sel çantanızı kontrol edin ve varsa eksiklerini tamamlayın.
- Gereksiz yere telefonu kullanmayın.
- Bina dışındaki malzeme ve eşyaları içeriye taşıyın veya onları bağlayın.
- Taşınamayan makine vb. mekanik teçhizatı koyu makine yağıı ile yağlayın.
- Yakıt vb. tankların su yüzeyinde yüzmemesi için içlerini doldurup ağızlarını sıkıca kapatın.
- Kullanılması zorunlu olanlar hariç elektrikli ev aletlerini fişten çekiniz. İstenildiğinde şalterleri ve vanaları da kapatın.
- Söylenti yaymayın ve söylentilere inanmayın.
- Ani Sel Gözetlemesi duyurulmuş ve bulunduğunuz noktanın sel riski yüksek ise Ani Sel Uyarısını beklemeden sel anında yapılması gerekenleri uygulayın ve bölgeyi hemen terk edin.
- Nehirlerin hızla yükseldiğini veya sel sularının geldiğini görürseniz her hangi bir sel gözetleme ve/veya uyarısı beklemeden sel anında yapılması gerekenleri uygulayın.
- Olası bir meteorolojik sel uyarısı ve yerel idarenin talimatları için hava durumu raporlarını ve haberleri sürekli takip edin".
Sel uyarısı verildiğinde yapılması gerekenler şunlar:
"- Pilli radyodan hava durumu raporlarını ve haberleri takip etmeye devam edin. - Sel çantanızı ve acil durumda kullanmak için hazırlandığınız malzemeleri yanınıza alın.
- Size bağımlı kş?ileri, engellileri ve hayvanları unutmayın.
- Gereksiz yere telefonu kullanmayın.
- Tüm elektrikli ev aletlerini, şalterleri ve vanaları kapatın.
- İstenildiğinde evden ayrılmaya hazır olun.
- Eğer otomobilinizin üzerine bir elektrik teli düşerse, elektrik kesilene kadar otomobilin içinde kalın. Yangın veya başka bir nedenle otomobili terk etmek zorundaysanız, ayaklarınız yer ile temas ettiğinde vücudunuzun hiç bir noktası otomobille temas etmeyecek şekilde araçtan atlayınız.
- Görünüşe aldanmayarak dibi görülmeyen hiç bir sel suyuna otomobil ile girmeyin, sel suları ile karşılaşınca durun ve başka bir yöne gidin. Unutmayın dizinize kadar yükselmiş sel suyu otomobilinizi kaldırıp götürebilir.
- Kestirme yolları değil, belirlenmiş tahliye yollarını kullanın.
- Arızalanan ve stop eden otomobili hemen terk edin. Otomobili itmeye kalkışmayın. Hızla yükselebilen sel suları otomobille birlikte sizi de sürükleyip götürebilir.
- Yüksek bir yere çıkıp bekleyin.
- Unutmayın, elektriği sadece metal cisimler iletmez. Kopmuş elektrik telleri ile temas halinde olabilecek su birikintilerinden, bahçe çitlerinden, ağaçlardan ve diğer ıslak cisimlerden uzak durunuz.
- Görünüşe aldanmayarak dibi görülmeyen veya ayak bileğinize kadar yükselmiş sel sularına yürüyerek girmeyin.
- Çocuklarınıza su birikintilerinin çevresinde, mazgalların etrafında, kuru vadi vb. yerlerde oynamasına asla müsaade etmeyin".
Sellerden sonra yapılması gerekenler şunlar:
"- Unutmayın, sel suları çekilmeye başlamadan önce tehlike geçmiş sayılmaz.
- Yerel idare tarafından izin verilmedikçe evinize dönmeyin. Merak gidermek için afet bölgesine gitmeyin.
- Binanız hala su ile çevrili ise içine girmeyin.
- Komşunuza, yaşlı ve engellilere yardım edin.
- Binanıza girmeden önce binayı temelden çatıya kadar çökme ve yıkılma tehlikesi için kontrol edin. Ayrıca bölgedeki heyelan tehlikesini de göz önünde tutun.
- Yangın tehlikesi için gaz ve su borularında kırık ve patlak; su altında kalmış elektrik kabloları ve elektrikli araçların olup olmadığını kontrol edin.
- Sigorta işlemleriniz için tahrip olan binanızın ve eşyalarınızın resimlerini çekin.
- Sel suları ile evinize taşınabilecek olan kimyasal maddeler ve zehirli yılanlara dikkat edin. Birikintileri uzun bir sopa ile kontrol edip uzaklaştırın.
- Su basmış olan yerlerdeki elektrikli aletlere dokunmayın. Bu aletleri kontrol edilmeden ve kurutulmadan önce kullanmayın. Eğer ıslak değilseniz elektriği ana şalterden kesin.
- Kopmuş hiç bir kabloya dokunmayın. Elektriğe kapılmış kimseleri çekip kurtarma yerine elektriği kesmeye çalışın.
- Sel yolun bir kısmını sürükleyip götürmüş veya çökertmiş olabilir. Su ile kaplanmış yollara girmeden önce yolun derinliğini kontrol edin.
- Selden etkilenmiş yiyecekleri, sel suları ile taşınmış sebze ve meyveleri imha edin. Şişe suyundan başka su içmeyiniz. Kuyu sularını ancak kuyudan belli bir süre su çektikten ve kaynattıktan sonra kullanın.
- Her yağmurda seli hatırlayın. Sele karşı almış olduğunuz önlemleri, hazırlıkları ve planlarınızı bir değerlendirmeye tabi tutun, eksiklerinizi tamamlayın ve planlarınızı geliştirin".
