Sepsis ne demek? Sepsis kriterleri nelerdir?

Sepsis hayati tehlikeye sahip medikal bir durumdur. Oldukça tehlikeli olabilen sepsis enfeksiyona neden olan bakterilerin kana karışması ile vücuttaki bağışıklık sisteminin bu bakterilere karşı bir savunma tepkisi göstermesi ile meydana gelir.

Sepsis Nedir?

Sepsis, az bilinmesine karşın çok yaygın bir sağlık problemidir. Her gün dünyanın dört bir yanından sepsis vakaları bildirilmektedir ve kanserin dahi önüne geçebilecek büyüklükte bir tıbbi aciliyettir. Bunun sebebi mortalitesinin yüksek yani sağ kalım oranı düşük bir hastalık olmasıdır. En doğru sepsis tanımı şu şekilde yapılabilir: Sepsis, vücudun bağışıklık sisteminin oluşan herhangi bir enfeksiyona verdiği aşırı tepkidir. Vücudun her noktasında bulunan veya gelişen enfeksiyon sepsise dönüşebilir. Vücudun bağışıklık sistemi elemanları bu ani ve aşırı tepkiyle beraber sadece enfeksiyon etkenlerine değil aynı zamanda vücudun kendi hücrelerine de saldırır. Bu tepkinin aşırılığı organlarda hasara, hücre ölümlerine hatta organ yetmezliklerine dahi yol açabilir. Sepsis yanıtının şiddeti yükseldikçe dokulara verdiği hasar da artış gösterir. Çocuklar enfeksiyona açık vücutları ve gelişimini tamamlamamış olan bağışıklık sistemleri sebebiyle sepsis açısından büyük risk altındadır.

Kimler Sepsis Riski Altındadır?

Bazı insanların sepsis hastalığına yakalanma olasılığı diğerlerine göre daha fazladır. Sepsise yakalanma riski enfeksiyon geliştirme riskiyle doğru orantılıdır. Sepsis riski diğerlerine göre daha yüksek olan kişiler:

• Yoğun bakım ünitesinde bulunan hastalar
• Bakteriyemi geçiren yani kanlarında bakteri izlenen kişiler
• Bağışıklık sistemi baskılanan kişiler
• Diyabet hastaları
• Pnömoni yani zatürre geçirmiş veya geçiren kişiler
• KOAH, siroz gibi kronik hastalığa sahip olanlar
• Prematüreler ve yenidoğanlar
• Son zamanlarda ameliyat geçirmiş kişiler
• Organ nakli yapılmış kişiler
• 65 yaş üstü kişiler

Sepsis Kriterleri Nelerdir?

Bakteriler, mantarlar, virüsler sepsise yol açabilir. Bir kişide sepsis olduğunun tespit edilebilmesi için bazı kriterler göz önünde bulundurulur. Sepsis kriterlerine her zaman bilinen veya kanıtlanmış enfeksiyonun eşlik etmesi gereklidir. Sepsis için gerekli tanı kriterleri şöyledir:

• Ateşin 38°C üstünde veya 36°C altında olması
• Nabzın 90’ın üstünde olması
• Solunum sayısının dakikada 20’nin üzerinde olması
• Bilinç durumunda değişiklik
• Kan değerlerinde lökosit sayısında artış
• Vücutta belirgin ödem
• Diyabeti olmayan kişilerde hiperglisemi görülmesi
• CRP yani vücutta enfeksiyon varlığının belirteci de sayılabilecek protein değerinin artışı
• Tansiyon düşüklüğü

Sepsis Belirtileri Nelerdir?

Peki sepsis geçiriyor olabileceğinizi nasıl anlarsınız? Bunu anlamanıza yardımcı olabilecek birkaç yöntem vardır. Sepsis hastalığı geçiren insanlarda görülen belirtiler şunlardır:

• Ateş
• Halsizlik
• Mide bulantısı
• Kusma
• Baş ağrısı
• Öksürük
• Artmış ve zayıflamış nabız
• Kadınlarda vajinal akıntı
• İdrara sık sık çıkma şikayeti
• Bilinç durumu bulanıklaşabilir

Sepsis Nasıl Önlenir?

Sepsis hastalığına yol açabilecek birçok durum vardır. Örneğin ortak alan kullanımı, hijyenik olmayan yerlerden yiyecek yemek, toz toprak içeren ortamlarda bulunmak veya hastane ortamı sepsise davet çıkarabilir. Aynı zamanda vücutta bulunan açık yaralar iç organlarımızı dışarıya bağlayan kapılar gibidir ve enfekte olmaya oldukça açıktırlar. Enfeksiyonu önlemek için yapılacak her çaba sepsisi de önlemeye yardımcı olacaktır. Peki bu çabalar nelerdir? Listelemek gerekirse:

• El hijyenine dikkat etmek
• Ortak tuvaletleri zorunda kalmadıkça kullanmamak
• Açık yaramız varsa onların dezenfeksiyonunu iyi sağlamak
• Bağışıklık sisteminizi güçlendirici bir diyet uygulamak
• Alkol ve sigara kullanmamak
• Yaşamınızda stresi azaltmak

Septik Şok Nasıl Oluşur?

Sepsis ve septik şok enfeksiyona karşı vücudun verdiği aşırı yanıtın farklı aşamalarıdır. Sepsis, ilerledikçe ciddi sepsise bir diğer deyişle sepsis sendromuna dönüşür. Ciddi sepsiste çoklu organ yetmezlikleri görülür. Ciddi sepsis ilerlerse bu durum da septik şoka yol açar. Peki septik şok nedir? Sepsis durumunda yapılan müdahalelere ve sıvı değişimine rağmen vücutta hipotansiyon ve perfüzyon durumunda çeşitli anomaliler görülüyorsa kişi septik şok geçiriyor demektir. Septik şokta organ yetmezlikleri ve hücre ölümlerinin gerçekleşmesi kaçınılmaz hale gelir. Septik şokta acil tedavi prosedürleri uygulanmalıdır. Septik şok esnasında aritmi ve kardiyojenik şok da gözlenebilir. Geç müdahale ölüme kadar gidebilecek riskli bir tabloyla sonuçlanabilir.

Sepsis Tanısı İçin Hangi Testler Gereklidir?

Sepsis hastalığının tanısını koymak genellikle çok zor olmaz. Öncelikle kan kültürü yapıp enfeksiyonu veya enfeksiyona yol açan organizma tespit edilir. Bu hastalık durumunda hemogram ile kan değerleriniz de incelenirse onlar da enfeksiyon riskini destekler şekilde sonuçlar verecektir. Yaşı ilerlemiş hastalar için ise idrar analizi istenebilir. Akciğer grafisi, ultrason ve BT gibi görüntüleme yöntemleri de tanıya yardımcı olacaktır. Eğer açık bir yara söz konusuysa tanının konulabilmesi için yara ve mukus salgı testlerine başvurulabilir.

Sepsis Tedavisi Nasıl Olur?

Sepsis ve septik şok acil müdahale ile tedavi gerektiren tehlikeli durumlardır. Sepsis tedavisinde enfeksiyon ajanı tespit edildikten sonra onu etkisiz hale getirmek için derhal tedaviye başlanır. Tedavi antibiyotik içerir. Genelde 7 ila 10 gün arasında süren tedavide antibiyotik tedavinin yanı sıra gerekirse sıvı desteği de sağlanabilir. Tedavi süresi farklı etmenlere göre uzayabilir. Doku kayıplarında aynı zamanda oksijen desteği de uygulanabilir.