Septik şok nedir? Şok geçiren kişi nasıl anlaşılır?

Bilim uzmanlarının açıkladığına göre dünyada, her yıl 30 milyona yakın kişi sepsis yani septik şok geçirir. Sepsis nedeniyle hayatını kaybeden kişi sayısı ise 6 milyonu geçer. Bu 6 milyonu aşan kayıp içerisinde, 1 milyonu yeni doğan bebekler olur. Böylesine ciddi ve ölümcül risk taşıyan bir durumdan korunmak için septik şok belirtileri nelerdir herkesin bilmesi gerekir.

Septik Şok Nedir ve Nasıl Oluşur?

Vücudun herhangi bir yerinde oluşan bakteriyel enfeksiyonun kan dolaşımına sızması sepsis olarak adlandırılır. Sepsis anında kişinin kanı zehirlenir ve bunun sonucunda damarlara farklı mikroorganizmalar ile toksinler yerleşir. Bunlar kan damarlarının duvarına zarar vererek sızıntıya neden olur. Bunun sonucunda damarlardaki kanın hacmi azalır ve damarlar kasılma işlevini yerine getirmez hale gelir. Tüm bu süreç kişinin septik şok geçirmesine neden olur. Şok anında kişinin iç organları ciddi derece zarar görebilir. Karaciğer, akciğer, kalp ve böbrek gibi organlar işlevini yitirebilir. Bu da ölümle sonuçlanabilir. Sepsise bağlı ölümlerin önüne geçmek için belirtileri iyi takip ederek erken teşhiste bulunmak gerekir. Eğer kişi ciddi bir yaralanma yaşamışsa veya ağır bir ameliyat geçirmişse septik şok riski yüksek olduğundan ötürü daha dikkatli olunabilir.

Kimler Septik Şoku Daha Ağır Geçiçir?

Herkes septik şoktan aynı oranda etkilenmez. Kimi şoku hafif atlatırken, kimisi daha ağır sonuçlarla karşılaşabilir. Septik şoku daha ağır geçirme ihtimali olan kişiler şunlardır:

• Yeni doğan bebekler.
• 65 yaş üstü kişiler.
• Zayıf bağışıklık sistemine sahip olanlar.
• Öncesinde travma geçiren kişiler.
• Uzun dönem antibiyotik tedavisi görmüş olanlar.
• Kalp yetmezliği yaşayanlar.
• Diyabet hastaları.
• Kronik böbrek yetmezliği olanlar.
• Siroz hastaları.
• Uyuşturucu kullananlar.
• Hamileler.
• Kortizon tedavisi görenler.
• Alkol ve sigara bağımlıları.
• Uzun süre yoğun bakımda kalan kişiler.
• Kronik rahatsızlık yaşayanlar.
• Büyük cerrahi operasyon geçirenler.

Septik Şokun Belirtileri Nelerdir?

Hastanın kanına karışan mikroorganizma ve toksinler ciddiyet sırasına göre sepsis, ağır sepsis ve septik şok olmak üzere üç evrede kendisini gösterir. Her evrede farklı belirtiler ortaya çıkar. Bu belirtilerin giderek çoğalması septik şokun yaşanma ihtimalinin çok yüksek olduğunu gösterir. Septik şok belirtilerini gösteren kişinin acilen bir hastaneye götürülmesi gerekir. Erken müdahale şok geçiren kişinin kurtulmasını sağlayabilir. Özellikle vücudunun herhangi bir yerinde enfeksiyon bulunan kişilerin veya enfeksiyon çıkma riski olanların her ihtimale karşı müşahede altında tutulması gerekir. Septik şokun en çok görülen belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Ateşin 38 derecenin üzerine çıkması,
• Kalp atış hızının dakikada başına 90’ın üzerine çıkması,
• Solunum hızının dakika başına 20’nin üzerinde olması,
• Kişinin doğru düzgün nefes almakta zorlanması,
• Üşüme, titreme gibi durumların yaşanması,
• Kişinin idrarını yaparken zorlanması,
• Cilt üzerinden kırmızı noktaların oluşması,
• İdrar çıkışında yanma ve acı hissedilmesi,
• Cilt renginin solması,
• Kalp ritminde bozukluk görülmesi,
• Aşırı ve ani kilo kaybedilmesi,
• Bilişsel fonksiyona dair becerilerin azalması,
• Kan basıncının anormal derece düşmesi,
• Kandaki laktik asit seviyesinin çok yükselmesi,
• Vücut ısısının çok düşmesi yani kişinin hipotermi geçirmesi.

Septik Şoka Neden Olan Durumlar Nelerdir?

Septik şok nedenleri bilindiği zaman, insanlar kendilerini şoka neden olan durumlardan daha iyi koruyabilir. Sepsise neden olduğu saptanan en yaygın durumları sizler için bir araya getirdik.

• İdrar yolu enfeksiyonları,
• Zatürre,
• Gereksiz yere kullanılan antibiyotikler,
• Cerrahi müdahale sonucu vücutta oluşan derin yaralar,
• Yanıklar,
• Menenjit,
• Kemoterapi,
• Solunum cihazları,
• Zayıf bağışıklık sistemi,
• Ağır enfeksiyonlar,
• Trafik kazaları,
• Organ nakli,
• Yüksekten düşme.

Sepsis Nasıl Tedavi Edilir?

Septik şok ne kadar sürer tam olarak bilinmese de ilk müdahale büyük bir öneme sahiptir. Genellikle ilk yardım ekipleri tarafından yapılan müdahalede kişiye serum takılır. Şokun ardından gelen ilk 5-6 saat hayati bir önem taşır. Bu süreçte %25-50 oranında bir ölüm riski bulunur. Bu sebeple şoktan önceki evrelerde meydana gelen belirtilere çok dikkat edilmesi gerekir. Kişinin septik şok geçirmeden önce tedavi edilmesi onun hayatını kurtarabilir. Bunun için sepsise ait belirtileri fark ettiğiniz ilk anda hiç vakit kaybetmeden bir doktora danışmanız gerekir. Eğer hastaya doktor tarafından sepsis tanısı konmuşsa hemen tedavi süreci başlatılır. Bu sürece genellikle geniş spektrumlu antibiyotik ilaçlarla başlanır. Bunun haricinde ağrı kesiciler, kortikosteroid ilaçlar da kullanılabilir. Ancak hastalığın getirdiği pek çok olumsuz durumun önlenmesi amacıyla başka septik şok tedavisi yöntemlerine de başvurmak gerekebilir. Mesela enfeksiyona bağlı olarak solunum yolu yetmezliği yaşayan hastalar solunum cihazına bağlanır. Eğer sepsis böbreklerin süzme işlevini yerine getirmesine neden oluyorsa bu durumda hasta diyalize yönlendirilir. Kan şekerinde meydana gelen düzensizlikler için de insülin enjeksiyonları kullanılabilir. Özellikle ağır cerrahi operasyonlar sonucu ortaya çıkan şok riskine karşı hasta yoğun bakım ünitelerine alınabilir. Tüm bu tedavi süreci doktor tarafından hastanın genel sağlık durumu göz önüne alınarak düzenlenir.