BİZE ULAŞIN
Harf, bir dilin en küçük yapı taşlarını oluşturan unsurlardan birisidir. Bir dilde sesi gösteren ve alfabeyi oluşturan işaretler olarak tanımlanan harfler bir araya gelerek sözcükleri, sözcükler de bir araya gelerek cümleleri ve ifadeleri oluşturmuştur. Her dilin kendi yapısına özgü bir tarzda şekillenen harfler aynı zamanda o dili konuşan insanların da özelliklerine göre şekillenir.
Türkçe alfabe 29 harften oluşur. Türkçede sesler, ünlü ve ünsüz ya da sesli ve sessiz harfler olmak üzere ikiye ayrılır. Ünlü ve ünsüz harflerin birbirinden ayıran en büyük fark söyleyiş şeklidir. Bu söyleyiş şekli, sesin ağızdan çıkarken dilin konumu, aldığı hareket, nefesin geldiği yer ve sürekliliğine göre değişir. Türkçede 8 tane ünlü harf ve 21 tane de ünsüz harf bulunur. Ünlü ve ünsüz harfler de kendi aralarında alt dallara ayrılır. Çıkış yeri ve dilin durumu, dudakların durumu, ağzın açıklığı, sesi, teşekkülü ve teması bakımından her harfin sesletimi farklıdır.
29 harften oluşan alfabemizdeki sesli harfleri 8 tanedir. Türk alfabesinde 8 tane ünlü harf bulunur. Bu ünlü harfler ses yolundayken bir engele çarpmadan çıkar. Kendi içerisinde farklı alt dallarla incelenen sesli harfler nelerdir diye bakarsak:
Ünlü harflerden çıkan farklılıklar temellere dayanır. Örneğin dilin geri çekilmesiyle art damakta oluşan ünlü kalın ünlülerdir. İnce ünlülerde ise harf ses yolundan çıkarken dilin öne sürülmesiyle ön damakta oluşur. Düz ünlülerde dudaklar gerili düzleşirken yuvarlak ünlülerde dudaklar toplanıp yuvarlaklaşır. Son olarak geniş ünlüler sesletilirken alt çene açılır, dar ünlülerde ise alt çene daha az açılır.
Türkçede ünlü harfler her ne kadar farklı şekillerde sesletilse de aralarında bir ahenk bulunur. Türkçede sesli harflerin arasındaki ahenk ünlü uyumu olarak karşımıza çıkar. Ünlü uyumu yani Türkçede sesli harfler arasındaki ahenk sonucunda ünlü harfler kalınlık, incelik, yuvarlaklık veya düzlük bakımından birbirine benzer yani ünlü benzeşmesi yaşar.
29 harften oluşan alfabemizde ünsüz harfler 21 tanedir. Ünlü harflere nazaran ünsüz harfler ses yolunda bir engele çarparak çıkar. Ünsüz harfler iki alt grupta incelenir ve ses tellerinin titreşime uğrayıp uğramamasına göre ayrılır. b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z ünsüzlerinden oluşan grubun alt dalları şu şekildedir:
Yumuşak ünsüz harfler sesletilirken ses telleri titreşir. Ciğerlerden gelen hava ses yolundaki kapalı bir engele çarpar ve ses telleri titreşir. Yumuşak ünsüzler süreklidir. Yani sürekli olarak söylenebilirler. Sert ünlüler ise sesletilirken ses telleri titreşmez. Ciğerlerden gelen hava ağız boşluğundaki kapalı bir engele çarpar. Sert ünlüler süreksiz ve titreşimsizdir. Yumuşak ve sert ünsüzler arasındaki fark, yumuşak ünlüler ses yolunda engele çarparken sert ünlüler ağız boşluğunda engele çarpar.
